tiga-roda's (betjaks). Bussen reden
alleen naar plaatsen in het binnenland.
Verkeerslichten bestonden niet en de
scholieren fietsten gezellig in drom
men naar en van school. In de regen
tijd was 't een heel gedoe wanneer we
met de dokkar naar school gebracht
werden. De koetsier liet kleine rollen
uit verlak aan alle kanten van de
dokkar naar beneden. Die roken raar
en beletten het naar-buiten-kijken,
zodat je niet wist waar je was. De
regen beukte op het dak en je werd
toch nat. Oh, wat had ik daar een hekel
aan!
De bekendste Lagere Scholen waren
o.a. de Zusterschool aan de Arends-
burgweg (wie herinnert zich de strenge
zuster Jeanne niet!) met de Vakschool
voor huishoudelijke beroepen, de
Fraterschool aan de Kantinelaan,
School 1A bij het Freylingsplein,
School 1B aan het Hoogepad en de
H.I.S. school voor Inheemse kinderen
aan de Justitielaan. Verder waren er de
S.I.B.A. school voor Inheemse Be
stuursambtenaren eveneens aan de
Justitielaan, de MULO in het statige
gebouw op de hoek Schijfbergweg-
Goaweg, de HBS/AMSaan de Maros-
weg, de Kweekschool aan de Hospi-
taalweg en de Ambachtschool aan de
Telloweg. (Na de oorlog kwam de
beroemde Zeevaartschool bij Paoteré
erbij, en thans is er een Universiteit
met de faculteiten: Ekonomi, Hukum
dan Peng (Masjarakat). Alle scholen
waren toegankelijk voor iedereen, on
geacht ras, stand, of geloof.
De sociale trefpunten waren o.a. de
oudste sociëteit "Ons Genoegen" in
de buurt van het Hoogepad bij de oude
Begraafplaats, en de sociëteit "De
Harmonie" aan het Hoogepad bij de
haven. De laatste was een soos zoals
er toen weinig in Indië waren. Het
gebouw was één van Makassar's glans
punten, het restauratiebedrijf en de
bediening waren beroemd. Het had
o.a. twee grote aan elkaar grenzende
balzalen, een biljartzaal, een toneel
zaal, een veranda met leuke zitjes, en
buiten een groot terras.
De Mak. Kunstkring en de Mak.
Toneelvereniging gaven maandelijks
muziek- en toneelvoorstellingen met
eigen ensembles, die volgens kenners
op hoog peil stonden. Ook liet men
wel eens goede artiesten uit Java, en
bij uitzondering uit Nederland over
komen. Het Mannenkoor en Gemengd
Koortrokken altijd veel belangstelling.
Voorkinderen waren er de gebruikelijke
Sinterklaas- en Kerstfeesten, gekos
tumeerd bal en kindertoneel. Nooit ver
geet ik de voorstelling "Repelsteeltje",
waarin Frans Nobels glansde in de rol
van prins. Hij moet ongeveer 12 jaar
oud zijn geweest en de hele Zuster
school lag aan zijn voeten. Voor mij
was hij de eerste grote liefde uit de
verte en zijn naam werd voor altijd in
mijn kleine zieltje gegrift.
Een eindje verderop, grenzend aan de
zee, was het Zwembad "de "Harmonie",
alleen toegankelijk voor de leden van
de Soos. Het was groot en goed
Het Clubhuis van MZV.
onderhouden, het water werd constant
ververst en stond onder medische
controle. Op het overdekte terras stond
bij de ingang het buffet met ijsjes en
koele dranken. Buiten het zwembad,
direkt aan het water, was het be
roemde Makassaarse Platje, waaraan
menigeen nog wel romantische herin
neringen zal hebben! Het was een
terras met gezellige zitjes, vanwaar
men een pracht uitzicht had op de
eilandjes voor de kust en de schepen
en bootjes die voorbij voeren, vooral
grandioos bij zonsondergang.
Bij watersportwedstrijden was het
Platje het middelpunt. Voor deze sport
was Makassar ideaal, alles lag vlakbij.
Men kon zeilen wanneer men wilde,
ook na kantoortijd. De Makassaarse
Zeilvereniging had een groot aantal
zeilboten, het zeilen was goedkoop en
de MZV bood vele faciliteiten. Zo was
het eiland Samalona bezit van het
MZV. Het rees op ongeveer 4 mijl
afstand uit de oceaan en was het
geliefde weekendverblijf voor zeilers.
Er stond een stenen pasangrahan met
een eetzaal en een paar slaapkamers.
Men kon ook in tenten onder de bomen
slapen. Voedsel moest zelf meege
bracht worden en de mandoer hielp bij
het opwarmen van de spijzen. Het
eiland was toen alleen toegankelijk
voor leden van de MZV en de Soos,
een verblijf moest van tevoren aange
vraagd worden en kostte25 cent
per persoon.
Ook de andere eilanden z.a. Lae-Lae,
Poelau-Moraux en hoe ze allemaal
heetten, waren ideaal. Het water was
overal glashelder, het schitterende
koraal en de ontelbare kleurige visjes
waren overal duidelijk zichtbaar. Hoe
vaak zijn we daar niet in een paar grote
zeilboten met familie, vrienden, be
dienden en de hele santekraam naar
toe geweest! Wat een intens plezier
en genot! Wij kinderen konden de
diepte van het water niet peilen, en
steevast lagen we reeds uitgebreid in
het water te spartelen nog voordat de
boten waren geland. Ik weet nog goed
hoe ik bijna verdronk en nog bijtijds
door mijn vader werd opgevist. Men
kon voor een paar centen vis zo uit zee
kopen van vissers die daar hun vangst
bedreven. Niets heerlijkers dan ge
bakken verse vis, gewoon met warme
rijst met of zonder sambal! Eigenaar
dig, we beseften toen niet hoe be
voorrecht we waren. Het was overal
nog heerlijk schoon en rustig, nergens
gedrang of milieuvervuiling. Een para
dijs op aarde!
Er was ook een Zwemvereniging
"Poelau Moraux", een eilandje onge
veer een mijl bij het Platje vandaan.
Het bezat een zwempier, kleedkamers
en een consumptietent. Elke zondag
morgen ging er tweemaal een motor
bootje naar toe.
Alle voor de kust liggende eilanden,
bevinden zich op het brede plateau
van de Spermonde Archipel. Het zijn
lage, met struikgewas en sommige
met hooghout begroeide koraaleilan
den met zeer uitgebreide koraalriffen.
Aan de oostzijde lopen zij min of meer
droogvallend en zandig uit. Het groot
ste eiland is Tanakeke met bomen
begroeid. Aan de westrand Langkai en
Langkoejang met dicht struikgewas,
en Kapoposang met klapper- en tje-
marabomen. Door gebrek aan drink
water zijn slechts enkele bewoond,
w.o. Koedingarang Lompo (groot
hertebeest).
Op sportgebied was men in Makassar
uitermate actief. Behalve aan de water
sporten zwemmen, duiken, waterpolo,
roeien en zeilen, deed men veel aan
tennissen, badminton en korfbal.
Vooral voetbal was zeer populair. Toen
mijn vader nog voorzitter was van de
voetbalvereniging VIOS, stonden alle
gewonnen trofeeën bij ons thuis te
pronken. Wij groeiden op tussen voet
bal- en tennisballen, en de tijd die
overbleef na school, huiswerk, pianoles
en boeken lezen, vulden we naar harte
lust met kastie, touwtjespringen, hin
ken, bikkelen en vliegeren.
(wordt vervolgd)
Bron: "Gids v. Makassar 1938"
en "Encyclopaedic v. Neder-
landsch-lndië 1934")
13
