EEN REUZE IDEE I
OUDE JAARGANGEN TONG-TONG en MOESSON
EEN KERSTCADEAU DAT DRIE MAANDEN DUURT
Gun uw familie of uw beste vriend/vriendin een kennismaking met
Moesson en geef een
KENNISMAKINGS-ABONNEMENT tegen een SPECIAAL TARIEF
een kwartaal (Nederland/Europa) f 16,50
een halfjaar idem f 32,50
een kwartaal (Buiten Europa luchtpost) f 1 8,50
een halfjaar idem f 35,00
te beginnen met het dubbeldikke Kerstnummer ontvangt de begunstigde
Moesson tot en met MAART (bij een kwartaalabonnement) en tot en met
JUNI (bij een halfjaarabonnement).
DEZE AANBIEDING IS GELDIG TOT 10 DECEMBER 1988
Stuur ons een kaartje (opbellen mag ook) met de volgende gegevens:
Graag een kwartaal/halfjaar abonnement (doorhalen wat niet gewenst is)
voor:
Naam
Adres
Postcode Woonplaats
zeepost/luchtpost (bij opgave aan abt. buiten Europa)
MOESSON, Pr. Mauritslaan 36, 2582 LS Den Haag, tel. 070 - 54 55 01
Tong-Tong t/m 22e jrg. f 60,— per jrg.
Moesson 23e t/m 31e jrg. f 50,-- per jrg.
32e jrg. f 70,—
Jaargang met verzamelband: prijs van de jaargang f 1 3,50 v. verzamelband.
fKCF hJIIMMFRS- t/m 22e jrg. f 3,00 per nummer
LUOJO INU/VI/Vlor\J. t/m 31e jrg. 2,50 per nummer
32e jrg. f 3,50 per nummer
(Vervolg: "Makassar en Omgeving")
stond het prachtige graf van een voor
malige kapitein der Chinezen, Thoeng
Tiong Pie en zijn echtgenote. Het was
gelegen in een rustig, fraai aangelegde
tuin met visvijvers, op de plaats van
zijn buitenverblijf, waar hij in zijn leven
graag vertoefde. Eerst zag men het
bedehuis en vervolgens het graf zelf.
Het werd zeer veel door toeristen
bezocht. De bouwkosten bedroegen
f 1 50.000,— in totaal, voor die tijd een
gigantisch bedrag.
In Makassar trof men enkele inheemse
graven van historische betekenis aan.
Een belangrijke grafheuvel bevond
zich links van de weg naar Soengoe-
minasa, op ca. 8 km van de stad. Niet
bedoeld worden de nieuwere graven
langs een linkerzijweg van de grote
weg. De oude graven, o.a. van Aroe
Palakka lagen op de grafheuvel Bonto-
Biraeng, die van de weg af niet zicht
baar was. Aroe Palakka was vorst van
het Rijk Boné, dat eens door Goa werd
verslagen. Later stelde hij zich in bond
genootschap met de Hollanders onder
admiraal Speelman, aan het hoofd van
de onderdrukte Boeginezen in de oor
log tegen het Rijk Goa. Na de val van
het overheersende Goa in 1667, her
stelde hij de hegemonie van Boné en
nam, dank zij de Hollanders, in aan
zien en welvaart toe.
Het graf van Aroe Palakka en zijn
vorstin Daeng Talele had een grote
witte koepel. Daarachter lagen soort
gelijke graven van zijn legeraanvoer
ders. (Op Celebes zijn de aanspraken
van man en vrouw gelijk, beiden kun
nen stamhoofd of staatshoofd zijn. In
de Boeginese en Makassaarse vorsten
huizen, die ontstaan zijn uit Boné en
Goa, zijn dus ook vrouwen troon-
gerechtigd).
Mij schiet ineens een oud Makassaars
liedje te binnen dat ongeveer als volgt
luidt:
"Rantjang goté. Radja Boetoeng
masöh perang,
Sinapanna bamboe-bamboe,
pilorona batoe-batoe,
Tenah mati garing,mati sé
téhba-téhba".
Ik weet niet of het juist geschreven is,
de vertaling luidt: "Roer de trom, de
Vorst van Boné gaat in oorlog, zijn
geweer is uit bamboe, zijn kogels uit
steen. Hij sterft niet van de koorts,
maar wordt in mootjes gehakt". Sorry,
geen leuk liedje, zeker door een Goa-
nees gemaakt.
Interessant was het koepelgraf van de
kleindochters van Sech Joesoef, iets
verder buiten Makassar gelegen. Het
opmerkelijke was, dat op de stenen
koepel een paar bomen wortel hadden
geschoten en tot woudreuzen waren
uitgegroeid. De wortels groeiden rond
de koepel, waardoor het graf bijna
geheel onzichtbaar werd. De koepel
behield echter de originel^ vorm en
ook de binnenkant bleef onbeschadigd.
Sech Joesoef was de heiligste
Mohammedaan op het eiland Celebes.
Hij werd in 1626 in Goa geboren en
was verwant aan het Goase Vorsten
huis. Vanaf 1 644 verbleef hij in Mekka.
Bij zijn terugkeer naar Indië vestigde
hij zich in Bantam, waar hij als een
groot Heilige werd geëerd. Hij huwde
een dochter van Sultan Agoeng van
Bantam en werd erkend als een zoon
van de Vorst van Goa. Na de onder
drukking van de opstand van Bantam
tegen de Hollanders, waarbij hij aan de
zijde van de Sultan stond, werd Sech
Joesoef door de Compagnie naar
Ceylon verbannen. Ook daar kreeg hij
talloze volgelingen. Na zes jaar werd
hij wederom door de Compagnie naar
Kaap de Goede Hoop overgebracht.
Herhaald werd door de Vorst van Goa
een verzoek tot de Hollanders gericht
voor de terugkeer van Sech Joesoef
naar Makassar, maar de Hollanders
bleven halsstarrig weigeren en in
1696 stierf hij in ballingschap zonder
zijn geboortegrond te hebben terug
gezien. Na zijn dood werd door de
Hollanders eerst geweigerd het lichaam
naar Makassar over te laten brengen,
maar hierin werd tenslotte toch toe
gestemd. Zijn heilige graf op de plaats
die hij zich had gewenst, werd in de
vorm van een pyramide gebouwd. Het
wordt nog steeds druk bezocht.
Dicht bij de weg Soengoeminasa-
Malino, ongeveer 1 8 km van Makassar,
bevond zich bij een waterval in de
buurt van kampong Borong LoE, een
bijzonder Irrigatiewerk. Reeds in de
Goase tijd werd van hieruit voor de
sawahbevloeiing een waterleiding ge
trokken tot vlakbij Makassar. Een
bewonderenswaardige prestatie van
de Goanezen, daar het verval miniem
was en zij over weinig technische
hulpmiddelen beschikten.
De rivier, waarin zich genoemde water
val bevond, liep uit in twee meertjes,
Balang Mawang en Balang Tondjong
geheten. De meertjes waren dicht
begroeid met lotusbloemen (boenga
tondjong) en boden in de bloeitijd
februari-maart een wonderschoon ge
zicht. Deze tropische soorten stammen
uit het geslacht Nymphaea, en volgens
de Griekse sage ontstond de bloem uit
een nimf die uit onbeantwoorde liefde
voor Hercules stierf.
Men kon met een lepah-lepah tussen
de lotusstengels door varen, die soms
tot manshoogte boven het water uit
groeiden. In de bloeimaanden werden
deze bloemen veel in Makassar ver
kocht. De vruchtjes worden graag
gegeten en smaken naar noten.
(wordt vervolgd)
18
