SPOORHERINNERINGEN
Spoorwegkinderen zijn anders dan andere kinderen. Naast alle hebbelijkheden
en onhebbelijkheden eigen aan kinderen en van het kind-zijn hebben spoorweg
kinderen bv. extra goed ontwikkelde zintuigen. Een precieze definitie van een
spoorwegkind is niet te geven. Ongeveer komt het erop neer, dat a. vader bij de
spoorwegen werkt, b. geeft niet in welke funktie en c. dat ze allemaal in een
buurt - ja een spoorwegbuurtje - bij elkaar wonen. Uiteraard somewhere along
the line.
(lees verder volgen
de pagina)
Mangarai had bijvoorbeeld zo'n buur
tje. Als je uit het station kwam, meteen
rechtsaf langs de pasar en dan links,
waar de voetbalvelden begonnen. De
huizen waren kennelijk ontworpen
door een werktuigbouwkundige in
genieur met ziekteverlof. Stevig, zon
der fantasie en dus recht toe, recht
aan. Maar solide, man, als een Duitse
locomotief.
De meter buitenmuur, vanaf de grond
gerekend, was zelfs overal in die loc.
eenheidskleur geverfd; zwart. Al die
huizen hadden zo'n afgezakte rouwrand
en daaraan herkende je ze ook als
huizen van het spoor.
Misschien dat er ook typische KPM
kindertjes geweest zijn of BPM kinder
tjes. Maar bij de KPM zag je hun
vervoermiddel - waarmee-het-dagelijks-
brood-verdiend-werd maar even, als
het schip stil lag. Bij de BPM lag de
olieinstallatie er altijd onbewegelijk
bij. Hooguit siste en stonk er ergens
wat!
Neen, dan de Spoorwegen. Jawel, met
hoofdletters alstublieft!
Je papa werkte bij dat geheimzinnige
orgaan, dat zijn vertakkingen over
heel Java had. Allemaal met
elkaar verbonden door
spoorstaven en bijeen
gehouden door dwars
liggers.Er was
ergens een
hoofdkantoor. Daar zaten ook spoor-
mensen, maar een beetje eigenaardig
soort. Zij werkten met papier en
schema's en op dat hoofdkantoor werd
door de verzamelde papa's nog wel
eens (binnensmonds natuurlijk) ge
scholden.
Bij het Spoor was een strenge hiër
archie. De functies werden aangeduid
met afkortingen. Hoewel hij het niet
hoefde te zijn, was een Hir een Hoofd
ingenieur. Een Aavi was geen exotische
vogel, maar een Adjudant Ambtenaar
van Inklaring.
Onderling was daar soms een beetje
afgunst over, vooral onder de spoor-
vrouwen, wanneer die weer eens ge
zellig bij elkaar waren in het gebouw
dat luisterde naar de lugubere naam
SS-huis. Het SS-huis was gewoon een
soort clubgebouw voor de mensen uit
de buurt. Staats Spoorwegen, dus SS,
toch?
Na de oorlog was er
ook een rang
van Praktijk
Ingenieur, afgerond PIR.
"Denkt u er wel aan, m'frou, mijn man
is pirzei dan een vrouw vanachter
haar zakdoekje. Waarop de buurvrouw,
gezeten op een van de stoelen in de rij,
weer snibbig tegen haar andere buur
vrouw zei: "Nou als haar man een pir is
dan is de mijne een lampekap". Adoeh,
snedig, watjenoemt.
Een ander opvallend kenmerk was dat
het allemaal Indische mensen waren.
Ondanks alles daardoor ook wel ver
rekt gezellig en saamhorig.
De extra goed ontwikkelde zintuigen,
daar had ik het over. Allereerst het reuk
orgaan. Alleen een echt spoorwegkind
kan tientallen jaren later met de ogen
dicht die heerlijk eigenaardige lucht
oproepen, afkomstig van lauwwarme
stoom, vermengd met kolenstof en
smeerolie.
Ik ga bij evenementen waar stoomlocs
aan te pas komen altijd voorop even
ruiken. Zo snoof ik ooit aan Puffing
Billy in de Dandenongs in Australië.
Een jaar of tien geleden maakte ik in
China een lange treinreis van Chengdu
naar het zuiden. Raam op een kier,
neus ervoor, heerlijk, daar was die
lucht weer. Als je je ogen sloot, waan
de je je bij Tjikampek.
Dan de ogen. Je keek met z'n allen
altijd naar de stilstaande loc, die daar
zacht hijgend stond te dampen op het
station. De machinist hing, boven je,
half naar buiten geleund en keek,
bestudeerd onbewogen, 'zijn' trein
langs. Toch wist hij donders goed, dat
dat troepje zwijgende kereltjes, die zo
ingespannen naar zijn machine
keken een ogeninspectie uitvoer
de. Glom het koper? Was alles
goed vettig? Werd er onder
weg goed bijgeolied? Was
de ketelommanteling wel
mooi mat zwart? De rem
men, het vliegwiel, de
drijfstangen? Het was al
tijd piekfijn in orde en wij
jongens hielden ervan
om te denken, dat het ook
kwam omdat we op
