TROPENSFEERTJE
PROEVEN?
voor de voorgalerij staan. Links vaagjes
de landauer rijtuig, er waren toen nog
geen auto's) met koetsier en twee san
dalwood paarden. Rechts de overige
gedienstigen: een heer en vier dames.
De voorgalerij is in klassiek koloniale
stijl met pilaren en meteen naarvooren
naar opzij overhangend dak met tierlan
tijnen. Voor de stoep konden gasten,
wanneer het regende (en dat is in Bogor
250 dagen van het jaar het geval)
tenminste droog uit hun rijtuig stappen
en zo de voorgalerij op komen. Op deze
galerij waren uiteraard meerdere zitjes;
men kan ze op de foto met een beetje
goede wil heel vaagjes zien. Aan de
randen van de voorgalerij diverse grote
bloempotten of liever gezegd martava-
nen, met fraaie planten. Wanneer in de
morgen de zon fel begon te schijnen en
ondanks het omringende geboomte de
warmte nog wat meer getemperd moest
worden, konden, vanaf de binnenzijde
uit bamboe materiaal gemaakte jalou-
zie-rolgordijnen (men noemde ze kree's)
worden neergelaten. Door zo'n kree
kon je heen kijken; van binnen naar
buiten en niet omgekeerd.
Ja, dit was een erg representatief huis;
het lag nabij of zelfs tegen de vermaarde
Plantentuin; in het midden waarvan het
Paleis van de GG stond.
Wel een stuk eenvoudiger is de woning
van de tweede foto. Deze is waarschijn
lijk in 1 899 gemaakt. En te Sigli aan de
noordkust van Atjeh, het noordelijkste
gewest van Sumatra. Het is een woning
uit een rijtjeshuis van de employé's van
de Atjeh-tram, toen de baan er van
werd aangelegd. Het was eigenlijk een
strategische tramweg; vanaf Koeta Radja
in het uiterste noorden, zuidelijk gaande
langs de noord- en oostkust helemaal
tot in Deli toe, ruim vijfhonderd kilome
ter lang.
De woning er naast was op dat moment
vermoedelijk nog onbewoond, want op
die voorgalerij is nog niets te zien. We
weten helaas niet wie deze dame met
haar kind is. Zij is erg gracieus in de
dracht van toen, sarong en kabaja. En
zoonlief in een deftig pakje, want in
hansop op de foto in die tijd, dat ging
natuurlijk niet.
Wat we zo goed kunnen zien, is de met
zorg samengestelde aankleding van de
voorgalerij. Het zitje, de tafels en de
geglazuurde bloempotten compleet met
onderstuk. En dan de petroleum hang
lamp. Op één der wandplaten ontwaren
we een fietser; in die tijd iets moderns.
Zoals vaak op Sumatra en zeker "op"
Atjeh, waar nogal wat overstromingen
waren, staan vele huizen op palen boven
de grond. Erg praktisch; en ook ter
voorkoming van binnenkomen van on
gedierte. Zo was onder elk huis een
kruipruimte, de zo geheten kolong.
Welke weer met een opengewerkte
ventilerende afsluiting een eigen cachet
aan deze architektuur schonk. De toe-
gangstrap leende zich uitermate goed
voor het poseren bij foto's. Als we het
jaartal nog even memoreren, 1899,
realiseren wij ons tegelijkertijd dat ook
dit lang geleden is en dat waarschijnlijk
ook het jongetje niet meer in leven zal
zijn. Deze foto is opgenomen door de
heer J.D. Berkhout, genieofficier uit het
Indische leger, destijds werkzaam bij
de aanleg van genoemde militaire tram
baan.
Later ging Berkhout naar Padang, waar
hij, circa het jaar 1 900 of iets later,
zijn goede kennissen, de familie van der
Waarde fotografeerde des namiddags
op het theeuurtje en gezeten voor hun
royale woning. Vanwege de hitte - Pa
dang is ondanks de nabijheid van de
Melati, Pandan,
Kembang Sepatoe,
Pisang en vele soorten
anggreks (orchideeën)
ledereen is van harte welkom in onze
orchideeënkwekerij.
J. C. VAN BEEM
Molenweg 59
Aalsmeerderbrug
tel. 02977 - 2 61 97
bij Aalsmeerderdijk no. 200 naar
naar beneden
Ook voor al uw bloem- rouw- en
bruidswerk
Oceaan toch een snikhete plaats - zat
men niet eens op de open voorgalerij
maar zelfs daar buiten. Op het erf, om
toch maar iets op te vangen van het
zeebriesje dat op deze tijd van de dag
begon. Hier dus dat hele gezin, keurig
aangedaan, kijkend naar de fotografe
rende heer Berkhout die daar op de
rijweg gestaan moet hebben met zijn
lijvige apparaat op een stevig statief en
met zijn glasplaten; waarbij hij een
zwarte doek over het hoofd had om de
zaak op het matglazen raam goed scherp
in te stellen.
Bij deze voorgalerij kon men weer het
barre zonlicht temperen door de kree,
die we links zien, helemaal neer te laten.
De royale brede foto stelt ons in staat
een onbescheiden verdere inkijk op het
erf te nemen. Tot rechts achter in de
bijgebouwen, alwaar de keuken, sani
taire vertrekken en de kamers van de
inwonende bediendes. En vanzelfspre
kend hebben we weer, tegen de inslaan
de regens de overhangende daken.
In een volgend artikel hopen we met
nog een paar voorgalerijen te komen.
(wordt vervolgd)
Padang 1900, familie Van der Waarde op thee-uur zittend voor
hun voorgalerij, (foto collectie J. D. Berkhout)
Woningen van employé's van de Atjeh-Tram, Sigli 1899.
(foto collectie J. D. Berkhout)
7
