Indo-Rock eindelijk te boek gesteld
Muzikale bagage van de Archipel werd bakermat Nederpop
Bij de Staatsuitgeverij (SDU) is onlangs het langverwachte boek verschenen
over de muzikale geschiedenis van de Indische en Ambonese rockbands, die
in de periode 1 956-1 965 aktief waren in Nederland, Duitsland en andere
Europese landen. Die muzikale stroming, die meestal met de verzamelterm
'Indorock' wordt aangeduid, is de bakermat van de Nederpop. Dat is een van
de conclusies uit het boek, dat de titel ROCKIN' RAMONA meekreeg van de
schrijfster Lutgard Mutsaers. Het is haar tweede boek over popmuziek. De
auteur is geboren in 1 953 en studeerde muziekwetenschappen in Utrecht.
door Lutgard Mutsaers:
In mijn eerste boek behandelde ik dertig
jaar popgeschiedenis van de stad U-
trecht, de periode 1956-1986. Tijdens
het onderzoek daarvoor viel het me op,
dat er in de periode vóór 1 965 vrijwel
niets geschreven werd over rock roll
in de kranten, behalve dan dat rock
roll gevaarlijk, eng en zeden bedervend
was. In de gesprekken met mensen, die
de rock roll periode zelf aktief hadden
meegemaakt, bleek dat allemaal wel
mee te vallen. Maar het was en bleef
een subcultuurtje, iets waar lang niet
iedereen deel aan had of zelfs maar iets
mee te maken wilde hebben. Tegen
woordig hoor je overal en altijd populaire
muziek, maar in die tijd was daar nog
geen sprake van. Ik kreeg toen van
iemand een verkreukelde foto van een
Indische band uit Utrecht, de Black
Rocking Cats, die in hun tijd roemrucht
waren in Utrecht en omstreken. Er zaten
hele goeie muzikanten in, maar ze heb
ben nooit een plaat gemaakt en bleven
lekker musiceren in een gehuurd kelder
tje. Toen intrigeerde me dat al, omdat ik
het gevoel had dat er een hele beweging
geweest moest zijn van I ndische bands,
die volledig in de obscuriteit was geraakt
door het geschreeuw van de Haagse
beatgroepen die daarna kwamen. Ver
volgens ben ik op zoek gegaan naar
materiaal, platen, foto's uit de Indorock-
tijd. Er ging een wereld voor me open.
Dik anderhalf jaar later was het manus
cript klaar.
Het wetenschappelijk onderzoek naar
de geschiedenis van de popmuziek in
Nederland staat nog in de kinderschoe
nen. Als je iets wil weten, kan je hooguit
de Encyclopedie Nederpop opslaan, die
een opsomming geeft van bands en
platen tot 1 982. Je moet zelf alles
uitzoeken en duizendmaal checken,
want de muziekbladen in Nederland,
vooral die in de jaren vijftig en begin
zestig, schreven journalistiek onverant
woord over de populaire muziek.
Vaak waren het reclameblaadjes van de
platenmaatschappijen en als die hun
plaatjes maar konden noemen en in
fake-hitlijsten zetten dan was het al
goed. Mede omdat vanaf 1 965 de media
veel meer en beter over de bands in
Nederland gingen informeren, is alles
wat daarvóór gebeurde in de vergetel
heid geraakt. Uit een mengeling van
rechtvaardigheidsgevoel, nieuwsgierig
heid en het enthousiasme over de mu
ziek die de Indorock heeft opgeleverd,
ben ik aan de klus begonnen om de
Indorock zijn verdiende plaats in de
Nederlandse popgeschiedenis te geven.
Ik heb dat gedaan door naar de bron
terug te gaan: de mensen die die periode
gestalte en inhoud hebben gegeven, de
muzikanten van toen, die nu zo tussen
de vijfenveertig en vijfenvijftig jaar oud
zijn. Hun informatie heb ik verwerkt en
ik heb daar een aantal verhalen van
mensen aan toegevoegd, die in die tijd
ook aktief waren in de muziek of de
randgebieden, maar zelf geen Indo of
Ambonees zijn. Dit om het beeld te
nuanceren en er geen bekentenissen-
boek van te maken.
Tenslotte is alles door mijn eigen molen
gegaan en heb ik de accenten daar
gelegd, waar ik vond dat ze gelegd
moesten worden na al die tijd. Dat
betekende het vrij snel voorbijfietsen
van het leuk-gezellig-nostalgie stadium
naar een hedendaagse waardering van
een historische stroming. Waar nodig
gaat het boek verder dan de muziek,
waar dat niet nodig is, niet.
Een klein stukje van de geschiedenis
van Indische en Molukse muzikanten in
Nederland heb ik me zo eigen gemaakt
dat ik het koester alsof het m'n eigen
kind is. Maar als iemand me dat had
gevraagd in een veel vroeger stadium,
zou ik waarschijnlijk alleen wat ge
stameld hebben over onderzoek naar
de bakermat van de Nederpopgeschie-
denis die ook mijn geschiedenis is. Ik
heb namelijk naast andere activiteiten
ook zelf popmuziek gemaakt. Maar ik
heb het gevoel gekregen, dat mijn boek
meer is dan een geschiedenisboek voor
iedereen die popmuziek maakt of er op
een andere manier bij betrokken is. Dat
zullen de reacties erop wel uitwijzen.
Ik denk dat de jonge mensen van nu
weinig inzicht hebben in de situatie die
ontstond toen Indonesië in december
1949 een zelfstandige staat werd.
Daarom heb ik daar, zij het kort, aandacht
aan besteed en uitgelegd waarom en hoe
Indo's en Ambonezen in grote getale
naar Nederland moesten komen en in
welke hoofdpunten hun situatie ver
schilde. Muzikaal gezien kwamen beide
groeperingen met dezelfde bagage in
Nederland aan: Hawaiimuziek, kron
tjongliedjes, Amerikaanse populaire
muziek, countrymuziek. In de loop van
de jaren vijftig, vooral met de repatri-
ëringsgolf van 1957-58, kwam als
vanzelfsprekend Elvis mee, en Little
Richard en noem alle rock Et roll helden
maar op. Dat was in Nederland nog niet
vertoond. Jong Nederland werd opge
voed met blokfluit en accordeon, terwijl
de mensen uit de Archipel gitaren had
den en ukelele's. De gitaar is daarna
opgerukt in alle Nederlandse huishou
dens. Maar wat betreft het samenspelen
in bands van Indo's en Ambonezen zijn
niet zoveel voorbeelden. Dat komt ook
omdat de bands begonnen als familie
bands, waar wel eens een vriendje of
buurjongen bij gevraagd werd. Bij de
beroepsorkesten in Duitsland zag je dat
samen spelen in één. band vaker.
Trouwens, ook Surinamers speelden
regelmatig in Indobands.
Rock Et roll is dus door 'allochtonen' in
Nederland geïntroduceerd. Daar ben ik
van overtuigd. Je kan daar afleriei thech
rieën aan vastknofjpi, zoals de theorie
dat de muziek met zwarte wortels pas in
laatste instantie tfanslaat bij en gespeeld
gaaten kan v^pen door blanken. Het is
niet voor nietsallMe term 'klompen
dans' als karakteristiek van de puur
Hollandse populaire muziek synoniem
is met het absolute tegendeel van het
begrip 'swing'. Daar waren de Indo's in
de jaren vijftig onmiddellijk al achter.
Heel terecht voelden ze zich, en ze
waren ook in muzikaal opzicht zeker,
cosmopolitischer. Die muzikale voor
sprong hebben ze uitgebuit. Toen de
Tielman Brothers in hotel De Schuur in
Breda gingen optreden in 1957-58,
sloeg iedereen helemaal achterover.
16
