DE "RONSEBONS"
MUZIKANTEN
At
^iRlkNDsSLoSD.
Nog niet zo lang geleden, op bezoek bij de familie Vertommen
in Eindhoven, ging ons gesprek onder meer over de omstan
digheden waarin destijds Kerst in Indië werd gevierd en hoe
de overgang van het Oude naar het Nieuwe jaar alzo verliep.
Tijdens het gesprek produceerde mijn gastheer een prent
van een groepje muzikanten, in Indië algemeen bekend als de
zogenaamde "Ronsebons" straatmuzikanten tijdens Oude-
jaarsviering.
De prent bleek een tekening in kleur te zijn van een bekende
artiest uit Indië, Jan Korver genaamd. Inmiddels is hij in San
Francisco overleden en wel op zijn 78ste verjaardag 28 nov.
1 988. De tekening was bijgesloten in een brief aan de familie
Vertommen. Daarin beschreef hij vol nostalgie, toch zeker
ook met humor, de omstandigheden tijdens een Oudejaars-
viering in Indië.
Naar mijn mening verdient het werk van wijlen Jan Korver,
buiten de huiselijke familiekring, meer bekendheid. De artiest
Korver zou het zeker op prijs hebben gesteld als de door hem
op zo n treffende wijze in beeld brengen van een groep
muzikanten, een voorstelling die in zijn herinnering blijkbaar
was blijven voortleven, in breder kring kan worden bezichtigd
en herleefde middels spreiding door publicatie in Moesson.
Mijn bijdrage "Herinneringen van een Bandleider", eerder
opgenomen in Moesson van 15 sept. 1986, bevat een
verslag van de activiteiten tijdens Oud-en Nieuwviering in het
voormalige Batavia. Dat stuk volgt hieronder opnieuw, zeker
niet alleen vanwege het voorhanden hebben van een pas
sende illustratie maar ter completering van het onderwerp.
De middag dat ik bij Bang Hasan op bezoek was liep het oude
jaar zowat af. Hij had een groot glas warme thee voor mij
neergezet. Grove theebladjes dreven aan de oppervlakte,
maar toch smaakte het geserveerde heel goed.
Bang Hasan repareerde auto's, maar tijdens de feestdagen
was hij leider van een band muzikanten. Rondom zijn
voorgalerij was er die dag enige bedrijvigheid. Diverse
muziekinstrumenten kregen namelijk een opknapbeurt. Het
koper van de tuba en trompet moest worden opgepoetst. De
kleppen van de klarinet werden ingeolied en ook het schuif-
mechanisme van de trombone kreeg een smeerbeurt.
Sinds het jaarlijks Chinees festijn Tjap Go Meh waren de
muziekinstrumenten niet meer in gebruik geweest. Na dat
gebeuren waren die bij het pandhuis zolang "in bewaring"
gegeven om nu te worden ingelost in verband met de
komende viering van het Nieuwe Jaar. Naast het nodige
onderhoud moest het repertoir weer worden ingestudeerd
met extra aandacht voor het populaire "Wien Neerlands
Bloed".
Bang Hasan en zijn bandleden hadden zich ingesteld op de
komende feestdagen. Zoals in voorgaande jaren zouden zij
huis aan huis gaan om voor de mensen muziek te maken.
Vaak genoeg waren zij er niet welkom omdat een concurrende
groep hen voor was geweest.
"Kijk hier eens!" zei Amat, zijn broekspijpen ophalend om de
lidtekens te tonen aan zijn enkel. "Vorig jaar gebeten door
een hond, mogelijk op ons afgestuurd."
"Wij vieren met U mee, want het is ook ons feest!" zei mijn
gastheer enthousiast. "Onder het spelen worden vaak voet
zoekers in onze richting gegooid. Maar dat doet ons niets. Wij
beschouwen dat als een onderdeel van de feestvreugde. Ook
wordt wel eens drank in de tuba gegoten. Wat later in de
avond worden de mensen vrolijker, maar ook baldadiger. Dan
gooien ze vuurwerk in de opening van de tuba. De tuba en de
grote trom hebben op zo'n avond het meest te verduren.
Maar de fooien kunnen ook royaler worden. Vaak krijgen wij
ook een fles drank mee. Vorig jaar moest Jasin uitvallen
omdat hij dronken werd vanwege de drank die hem opge
drongen werd.
Tegen het middernachtelijk uur kan het zijn dat er op de
wegen geen doorkomen aan is. Dan kan je geen vervoer
krijgen om je te laten wegbrengen naar zekere woonwijken
als Sawah Besar of Kemajoran.
Terwijl de vuurpijlen al sissend naar boven schieten om hoog
in de lucht in kleurige ballen uiteen te spatten, kan je in de
wijde omtrek het vuurwerk horen knallen.
De bewoners hebben lang tevoren hun vuurwerk in lange
trossen voor hun woning opgesteld. Klokslag twaalf is het
begin van het oorverdovend geknetter met donderslagen er
tussendoor. Vuurpijlen schieten overal omhoog en de hemel
kleurt zich allengs oranjerood.
Bang Hasan geraakte bij dit verslag in opwinding. Na korte
tijd vervolgde hij zijn relaas: "Mijnheer, het lijkt een ware
prestatieslag! Voor de één is het een genoegdoening als het
knallen bij zijn buurman eerder is opgehouden. De wegen
kunnen dan overdekt zijn met een laag brandend en smeulend
papier afkomstig van al dat vuurwerk. Je ogen doen pijn van
de verstikkende, stank verspreidende rook. Voor mijn bete
kende dat slechts het hoogtepunt van de feestvreugde.
Wij bewegen ons dan voorzichtig langs de huizen om muziek
te maken. Ook straks zullen wij veiligheidshalve sandalen aan
de voeten en de broekspijpen opgestroopt hebben." Aldus
Bang Hasan.
Na een tijdje stil voor zich uit te hebben gekeken, zei hij
filosoferend: "Muziek maken is ons genoegen. Als wij
daarmee tevens een bijdrage kunnen leveren aan de feest
vreugde, delen wij er vanzelf in mee."
J.F. BERKHOUDT
I n
yM i n n|
12
