Humor
is een Anker
F. Springer
Carel Jan Schneider, in 1932 in Batavia geboren,
woont sinds een paar maanden in Scheveningen.
Vanachter het raam van zijn studeerkamer in zijn
appartement op de zoveelste verdieping ziet hij neer op
de blanke toppen der duinen. Een uitzicht op zandhopen,
die een klein driftig landje scheiden van landen overzee,
is voor iemand die heeft aangezeten aan schitterende
banketten en mensen heeft zien creperen ongetwijfeld
passend te noemen. Hij heeft dat alles, en veel meer,
overigens meegemaakt omdat hij jarenlang afgezant is
geweest van Hare Majesteit de Koningin. Na zijn
rechtenstudie in Leiden werd hij bestuursambtenaar
op Nieuw-Guinea om vervolgens voor de Buitenlandse
Dienst te gaan werken op Nederlandse consulaten en
ambassades in New York, Bangkok, Brussel, Dacca en
Iran. Na een driejarige periode op het Ministerie van
Buitenlandse Zaken in Den Haag werd hij benoemd tot
ambassadeur in achtereenvolgens Angola, Straats
burg en de DDR.
Carel Jan Schneider was een diplomaat.
En een schrijver. Dat laatste is hij
(gelukkig) nog steeds. Als schrijver heet
hij overigens niet C. J. Schneider maar
F. Springer, een pseudoniem dat hij ooit
zomaar eens gekozen heeft en dan niet
zozeer om literair deftig te doen, maar
gewoon om geen verwevenheid te krij
gen van de diplomaat en de schrijver. In
zijn boeken echter speelt veel van wat
de diplomaat in verre landen heeft
gezien en meegemaakt een grote rol.
Boeken die hij heeft geschreven zijn
ondermeer "Bericht uit Hollandia",
"Schimmen rond de Parula", "de gladde
paal van macht", "Tabee, New York" en
"Zaken overzee".
Humor is een belangrijk bestanddeel
van Springers werk en als lezer lach je je
soms rot, maar om te spreken van
"leuke boeken" en een "leuk schrijver"
zou te ver gaan. F. Springer is en wordt
(zoals elke schrijver) vergeleken met
andere auteurs, vooral met Willem Els-
schot. Over dat vergelijken schreef een
recensent eens: "Daar zit iets onrecht
vaardigs in, zeker als er bedacht wordt
hoe karakteristiek en onvervreembaar
thematiek en stijl van deze auteur zijn.
Springer is Springer." En zo is het. Maar
als ik hem toch zou willen vergelijken,
dan is het enkel met Koot en Bie.
Aanleiding om een bezoekje te brengen
aan deze in Batavia geboren schrijver
was het nieuws dat hij was uitverkoren
om het Boekenweekgeschenk 1 990 te
schrijven.
F. Springer: "Ik ben een Nederlandse
verhalenschrijver die in Indië is geboren
en daar een stukje jeugd heeft liggen.
Mijn herinneringen aan Indië zijn overi
gens fragmentarisch.
Ik hoor bij geen club en geen literaire
stroming. Mijn langdurig verblijf in het
buitenland is daar natuurlijk mede debet
aan. Wie ik goede schrijvers vind? Dat
zeg ik niet. Ik lees sporadisch Neder
landse tijdgenoten, alleen als de vent
z'n humor of materie mij interesseert.
De beste schrijvers zijn dode schrijvers
die nog steeds gelezen worden. Els-
schot is er zo een. En Multatuli, die heb
ik tot me genomen en ik heb me ook wel
eens aan hem geërgerd, maar toch zeg
ik "potverdorie, had hij vandaag geleefd
dan zou hij hetzelfde hebben geschre
ven, Guy de Maupassant, daar heb ik
bewondering voor. Zijn sfeertekening,
altijd een clou. Vaktechnisch briljant.
Ik vind het heerlijk om nu een vaste plek
te hebben en tijd om mij geheel te
wijden aan schrijven, want dat wil ik
doen. Of dat schrijven sneller en mooier
zal gaan, zullen we trouwens moeten
afwachten.
Humor? Dat is een anker om je aan vast
te houden in de rotzooi die je ziet.
Humor is wat je rechtstreeks ontleent
aan de situatie waarin je verkeert. Elke
situatie heeft altijd een andere, gekke
kant. Ja, en humor zit in je. Om humor te
ontdekken hoef je geen optimist te zijn.
Ik heb altijd daar gezeten waar iets
gebeurde, hongersnood, revolutie. Wat
je ziet probeer je te verklaren, van een
afstand. "Wat kan ik er aan doen?"
Niets. En straks kan alles anders zijn. Je
gaat relativeren, zonder te vervallen tot
cynisme.
Eén keer kon ik de humor niet meer zien
zitten. Dat was toen ik in Iran zat en van
zeer nabij de val van de Sjah en de
komst van Khomeiny meemaakte. Het
heeft me toen erg aangegrepen om te
zien hoe een heel era van de aardbodem
werd weggevaagd en in de straten de
middeleeuwen herleefden.
Nederland? Nederland is een gezegend
landje, ondanks alle gemopper. Wat
hier nog "real" is? Weet u het nog?
Waar het boekenweekgeschenk over
gaat, wil hij niet verklappen. Wel dat hij
erover denkt om nog meer van zijn
ervaringen in romanvorm op te schrij
ven. We kunnen dus uitzien naar in
ieder geval twee goede boeken op de
overspannen Nederlandse boeken
markt.
R.B.
19
