LANG GELEDEN
GULDEN TIJD
zagen o.a. op Sumatra vlak langs de
weg matten met kruidnagels te drogen
liggen, leder gedroogd kruidnageltje
bestaat uit 4 diepbruine kelkblaadjes
met een lichter gekleurd bolletje. Dat
bolletje bestaat uit 4 gevouwen bloem
blaadjes met daarin de verpulverde
meeldraadjes.
Volwassen bomen kunnen onverwachts
aan een ziekte doodgaan. Jonge bomen
zijn daar gelukkig niet vatbaar voor. De
bomen kunnen 100 jaar oud worden
maar nieuwe aanplant is noodzakelijk.
In Suriname noemen ze de kruidnagel:
nagri. Het schijnt dat ze in Suriname
niet goed kunnen groeien; de aanplant
is daar op een fiasco uitgelopen.
Kruidnagel wordt overal voor gebruikt,
zowel in zoete als zoute spijzen. Kruid
nagelolie wordt gewonnen uit de bloem
knoppen, zaden, bladeren en stengels.
De olie wordt door distillatie verkregen
met behulp van water of stoom.
Zanzibarolie wordt uit de steeltjes
gewonnen. Madagaskarolie uit de bla
deren; deze olie is niet overal voor
geschikt. Kruidnagelolie bevat 18%
vluchtige olie waarvan het hoofdbe
standdeel bestaat uit eugenol. Eugenol
is heet van smaak, rood en sterk geu
rend. Het wordt o.a. gebruikt in de
parfumindustrie voor zeep en cosmetica
en als ontsmettingsmiddel bij tandart
sen. Het werkt remmend op de groei
van schimmels en bacteriën, bestrijdt
slechte adem, is licht verdovend, poten
tie verhogend en een goed middel
tegen winderigheid en opgeblazenheid.
Kruidnagelolie vermengd met wonder
olie als wrijfmiddel tegen reumatiek.
Een drankje waar kruidnagel inzit tegen
geelzucht en malaria. Een zalf gemaakt
met o.a. Tjenkeh (kruidnagel) en pala
(nootmuskaat) tegen heesheid: de hals
insmeren met zalf en daaroverheen een
wollen sjaal doen. Kruidnagelolie met
bier gemengd tegen buikpijn. Fijnge
maakte kruidnagelen vermengd met
water is een oog reinigingsmiddel. In de
inheemse apotheek is daoen tjenkeh
(blad van kruidnagel) te koop.
Op de Molukken maken ze bootjes van
kruidnagelen. Die bootjes verbinden ze
met de ziel van hun kinderen. Beelden
en andere kunstvoorwerpen zijn soms
helemaal bezet met kruidnagelen.
Als lucht verfrissing gebruikt men een
grote sinaasappel die vol geprikt wordt
met kruidnagel.
NETTY SELDER
TANTE NON's
INDISCHE SPEKKOEKEN
Franko thuis in speciale verpakking.
Min. 500 gram f 20,—
Min. 750 gram f 25,—
Stort op giro 38 92 616
Mevr. F. Y. ROBERT-FLAMAND
Kerkuil 36 - 4822 PA BREDA -
Tel. 076-42 16 07
ABN rek.nr. 59.43.54.439
Op 10 februari 1911 werd in een laag
Indisch huis met grote rode tegels een
meisje geboren, 't Zevende kind van de
heer Intveld. Helaas stierf 3 jaar erna
haar moeder. Dat was de reden dat ze
verwend en vertroeteld werd door broers
en zusters. Als speelkameraadje had ze
't zoontje van de kokki, Semaoen. Daar
riep ze altijd om, "Oen, Oen", wat haar
de bijnaam gaf van Oenkie.
Die hield ze tot haar twaalfde jaar. Toen
kwam ze bij haar reeds getrouwde
oudste zuster. Maar laten we even
terugggaan naar de tijd bij Mevrouw
Meijer, waar Papa de jongste kinderen
in huis deed toen hij de koelte van
Ponorogo prefereerde boven de hitte
van Soerabaja.
Met de vakanties kwamen de kinderen
daarheen en genoten van al de pretjes
die hun vader voor hen uitdacht, zoals
witte klei halen uit de zinkmijn, zwem
men in de badplaats Oemkoelan. Daar
reden we heen in dogkars, 't enige
vervoermiddel van 't dorp.
Keukentje spelen op de achtergalerij
was ook heerlijk, en ook om te blandja,
met een dubbeltje. Dan was er 't tehoe
stengels gappen van de suikerriet-trei
nen even buiten 't stationsemplacement.
Samen één lange naar huis brengen
met de schreeuwende kerel achter je
aan, maar die stil hield als je de tuin in
liep. En wij smullen op die achtergelaten
van onze buit.
Maar met de Kerstvakantie ging dat
anders. Dan zaten we om de etenstafel
met een vel briefpapier voor ons om een
nieuwjaarsbrief te schrijven aan de
tantes en ooms in Holland. Familie van
papa die wij niet kenden en nooit had
den gezien! Al was 't maar een kwart
velletje, schrijven moest je, dus schreef
je maar over school en de honden thuis
en de tuin met bloemen en de cupido
pop die je gekregen had en waar je
kleertjes voor maakte. De driftbui die je
kreeg toen je kleine zusje er de armpjes
uit trok!
Dit was de laatste vakantie in Ponorogo.
Daarna werd Papa ziek en toen hij beter
was gingen we met een boot, naar
Batavia. Daar woonde mijn oudste zus
ter, die intussen getrouwd was met een
dokter. Uit was 't met ons vrije leventje.
De hele dag gekleed en op kousen en
schoenen lopen. En met een hoed op
naar school. Van de ene dag op de
andere van speels kind tot deftige jonge
dame!
E. OTTENHOFF-INTVELD
Ik kom uit een grote familie, elf kinde
ren. Mijn vader is als onderwijzer in
Batavia begonnen voor een jaar. Werd
daarna overgeplaatst naar Ambon als
hoofdonderwijzer van de Christelijke
School. Toen kwam de malaise die mijn
ouders in Holland hebben meegemaakt.
Mijn moeder vertelde altijd dat ze huilde
van blijdschap toen ze weerterug mocht.
Met zeven kinderen in de magere jaren
in Holland zal het beslist niet makkelijk
voor haar zijn geweest. Dus werden de
koffers weer gepakt, terug naar Indië
met al die kinderen aan boord. Ik was
ongeveer vier jaar, maar kan mij er toch
nog wel het e.e.a. van herinneren, 't
Was een vreugdetocht voor ons allen.
Geen kou meer en dan al die kleren. Nu
was het eindpunt weer Batavia en werd
vader eerst leraar biologie op het Oranje
complex Christelijke Scholen en ein
digde als directeur van de Mendangan
Mulo.
Wij woonden toen in Meester Cornelis;
eerst in de Laan Boengoer en later aan
Bidara Tjina 9. Ik kan dit huis nog
uittekenen. Grote kamers, open achter
galerij. Dat kon toen nog in die tijd. Een
keuken met een grote overloop er langs
met goedang, bediendenkamers, toilet
en badkamer en nog meer bedienden
kamers. Mijn moeder, die door haar
grote gezin de dubbeltjes wel moest
tellen, is begonnen met kostjongens in
huis te nemen, meestal Chinese of
Indonesische jongens; een enkele keer
ook wel meisjes. Wij hadden er altijd
minstens drie. Hun ouders woonden in
het binnenland waar deze kinderen
geen middelbare school konden be
zoeken. Afgezien van de middelbare
school kregen zij hier ook nog een
Nederlandse opvoeding, in die tijd erg
gewild.
Wij woonden, zoals vader ons altijd
voorhield, in het land van de rijst en
moesten dus voor warme maaltijden
altijd rijst eten. Alleen op bijzondere
dagen kregen we Hollands eten. Dit
vonden wij, omdat we het niet gewend
waren, prachtig. Alleen jus en vet daar
moesten we niets van hebben.
Eerst gingen we naar school met een
sadootje dat 's morgens, precies op tijd,
voor de deur stond. Toen wij groter
werden kwam er een deeleman. En
daarna kregen we een fiets.
O die jeugd, ik denk er nog vaak aan.
Graag zou ik een oude vriendin of kennis
terugvinden uit deze gulden tijd en
samen van gedachten wisselen. Er is
nog zo veel, zo heel veel te vertellen.
Moesson, u weet niet hoeveel vreugde
u ophaalt met uw blad. Wij zouden het
niet graag missen.
TINI VALK-VAN AS
37
