Nuttige planten in Indonesië
O
Langer Piekeren
DEW ATA
Indonesische kaneel
Bratowa/i
Akar wangi
Specialiteit
uit
Midden Java:
Ifu mie Q- Tahu gimbaI
of "cassia lignea" is de bast van twijgen
van Cinnamomum cassia. Dit is een
tot 1 5 meter hoge, altijd groene boom
met langwerpige, donkergroene glan
zende bladeren die voorkomt in Z.O.
Azië. Deze specerij wordt al vermeld in
de bijbel. De Arabische naam is
DARACHINI Chinees hout. Behalve
van in 't wild groeiende bomen wordt de
bast ook geoogst van gekweekte bomen.
De stam wordt gekapt en de jonge loten
die opschieten leveren de bast die als
specerij gebruikt wordt.
In het begin van de regentijd, als de
bomen weer gaan uitlopen, te vergelijken
met de lente in Europa, kan de bast
gemakkelijk van 't hout geschild wor
den. De buitenste laag, de kurklaag,
wordt afgeschraapt zodat bruinrode
schillen overblijven. Bij het drogen krul
len deze op tot pijpen.
De smaak van de bast is zoet vandaar de
Indonesische naam "Kayu Manis"
zoet hout. De aroma wordt veroorzaakt
door vluchtige bestanddelen o.a. kaneel-
aldehyde. Om het geurigste produkt te
krijgen moet kaneel in de oorspronke
lijke vorm bewaard worden en pas kort
vóór het gebruik, liefst niet langerdan 1
2 maanden, gemalen worden. In poe-
dervorm gaat het aroma snel achteruit
door verdamping en door oxidatie. Om
dit te beperken moet gemalen kaneel in
kleine potjes met zo weinig mogelijk
lucht erboven, bewaard worden.
Indonesische kaneel is pittiger dan de
kaneel afkomstig van Cinnamomum
zeylanicum die op Sri Lanka Ceylon,
groeit. Zoals bij alle natuurprodukten
blijft er een variatie in smaak mogelijk
door invloed van het klimaat en andere
milieu factoren, de ouderdom van de
bast, de manier van oogsten en verwer
ken. Kaneel verschilt daarin niet van
wijn.
Gebruik: bast stukje meekoken
poeder, malen en zeven kort voor het
gebruik.
Bewaren: bast kan als zodanig zeer
lang bewaard worden op een droge
donkere plaats. Bijvoorbeeld in blik.
Poeder is kort houdbaar vanwege ver
lies van aroma. In glazen pot (géén
plastic!) zover mogelijk gevuld en goed
gesloten, is het enige maanden houd
baar.
Neem een keer de moeite en maal en
zeef uw kaneel zelf. Pas dan weet u hoe
kaneel smaakt.
is afkomstig van een tropische klimplant
Tinospora crispa. Het is een kruid
achtige plant gekenmerkt door een wrat
tige stengel. Als kamerplant doet brato-
wali het goed in een warme omgeving.
De gehele plant, stengel, bladeren en
latex, zijn uiterst bitter van smaak. In
geheel Indonesië wordt deze plant in
huisrecepten gebruikt tegen koorts. Bij
geen enkele kruidenverkoper ontbreekt
bratowali. Het wordt ook als uitwendig
medicijn gebruikt tegen schurft of bij
rugpijn. In de literatuur over Indone
sische traditionele geneesmiddelen zijn
veel recepten met bratowali te vinden.
1. Kloppenburg-Versteegh, J.:
Wenken en raadgevingen betreffende
het gebruik van Indische planten,
vruchten enz.. Van Dorp, 1934.
2. Vorderman, A. G.:
Javaansche geneesmiddelen, deel 2,
Geneesk. Tijdschr. voor Ned. Indië,
vol 40 (1900) blz. 149 e.v.
3. Boorsma, W. G.:
Onderzoek naar de plantenstoffen
van Ned. Indië, Mededel. 's-Lands
Plantentuin vol. 52 (1902) blz. 32
e.v.
4. idem, Geneeskundig Tijdschrift voor
Ned. Indië, 1908, blz. 657 en 743.
of reukwortel, is afkomstig van een
grassoort, Vetiveria zizanoides An-
dropogon muricatus Andropogon
zizanoides (familie van de Sereh). Het
vormt grote pollen door sterke uitstoe-
ling en kan tot 2,5 meter hoog worden.
Alleen de wortels bevatten een geurige
olie. De vetiver olie is een basisolie voor
parfums. Het wordt gebruikt als fixatief,
een materiaal dat de andere elementen
van de parfum vasthoudt zodat de geur
lang blijft. In Indonesië worden de wor
tels o.a. tot waaiers gevlochten - kipas
akar wangi - die tussen de kleding
gelegd worden voor de geur en om
insecten uit het textiel te weren. Deze
waaiers zijn een geurig alternatief voor
motteballen. De waaiers doen lang mee
omdat de parfum maar langzaam ver
dampt.
Op verzoek van vele lezers buiten
Nederland die Moesson en TOKO
later ontvangen kreeg ik het verzoek
of de sluitingsdatum voor het inzen
den van de puzzle-oplossing wat
later kon. Natuurlijk kan dat, maar
dan komen we knel te zitten met de
deadline voor het drukken. Daarom
nu maar om de twee maanden
"Piekeren voor een prijsje". Dus om
de andere TOKO. Voor de laatste
puzzle krijgt u nog de tijd tot 5 mei
a.s. om de oplossing in te zenden. En
in het nummer van 1 5 mei krijgt u
een nieuwe piekeran.
Meer prijswinnaars
Inplaats van 3 prijswinnaarsfwinna-
ressen) maken we nu 5 gelukkig met
f 25,- of een boek naar keuze. Het
zou makkelijk zijn als u bij uw inzen
ding ook meteen vermeldt wat u wilt
hebben a I s u een prijs wint: een
boek (titel opgeven als u die weet) of
cash f 25.-. Niet vergeten!
INDONESISCH-CHIN. RESTAURANT
Beeklaan 269 - Den Haag
Tel. 070 - 346 76 9 7
T-8
