Planten uit de Tropen
l
CASSIA AL AT A
i
KETEPENG TJINA
Kaarsenboom - godskaars - Romeinse kaars
1
V iqo.-
Familie: Caesalpiniaceae Christusdoornachtigen
De Cassia alata komt oorspronkelijk uit
Zuid Amerika, waar verschillende soor
ten voorkomen. Er zijn plm. 700 ver
schillende Cassia's; soms zijn het hees
ters, dikwijls kruidachtige planten of
middelmatig hoge bomen. In alle tro
pische en subtropische gebieden groei
en Cassia's.
In Indonesië is de Cassia alata of Kete-
pengtjina een uitstoelende heester die
1 tot 5 meter hoog kan worden. De
plant heeft naar de streek waar ze groeit
verschillende namen zoals daun kupang,
gelengang, daunkrap, kiminita en acon
aconan. In Suriname heet de plant
Slabriki.
Ketepeng tjina groeit in het wild, vaak
op grasvelden en kerkhoven; ze houdt
van vochtige grond en komt op Java
veel voor in de laagvlakte en verder tot
een hoogte van 1400 meter boven de
zeespiegel. Ze wordt ook veel als sier
heester gekweekt. Met haar rechtop-
Rechts: peul van Ketepeng Tjina
Links: bloemtak met bovenaan de
oranje knoppen en onder de goud
gele komvormige bloemen.
staande stengels waarop goudgele
bloemtrossen als kaarsen omhoog
steken is ze duidelijk te herkennen.
De bloemknoppen zijn oranje; bij het
opengaan vallen de oranje kelkblaadjes
af en komen de komvormige gele bloe
men te voorschijn. De symetrische bloe
men hebben 5 bloemblaadjes en niet
meer dan tien meeldraden die ongelijk
van grootte zijn. Veel mieren zoeken
een schuilplaats tussen de bloemen. Er
is een forsere variëteit van de Ketepeng
met oranje bloemen en donkerpaarse
bladnerven en stelen "Ketepeng kebo"
geheten. Bloemen van de Caesalpinia
ceae, de familie waartoe de Ketepeng
behoort lijken op de Papilonceae. Beide
families worden ondergebracht bij de
Leguminosae of de orde van de Fabeles.
De plant is een opvallende verschijning
door de lange bladstelen met reusach
tige leerachtig groene samengestelde
bladeren. De bladeren die paarsgewijs
tegenover elkaar staan zijn aan de top
afgerond. Iedere steel heeft tenminste
acht tot vier en twintig paar stengelloze
bladeren. De bladeren vouwen zich vóór
zonsondergang samen in z.g. slaaptoe
stand. Bij het ochtendgloren ontvouwen
zij zich weer.
De lange platte groene peulen zijn
gevleugeld. "Alata" betekent gevleugeld.
Ze hebben nl. in de lengte vier scherpe
opstaande randen en hangen in trossen
aan de plant. Ketepeng wordt door zaad
vermeerderd. In Burgers Bush te
Arnhem kan men de "kaarsenboom"
zoals ze daar genoemd wordt bewon
deren. Ze staat in het Zuid Amerikaanse
gedeelte.
Verschillende soorten Cassia's zijn van
medische betekenis.
De bladeren van de Ketepeng tjina wor
den voor diverse huidaandoeningen
*V
p
(t
Bloemtros met bladeren.
gebruikt. Bij schurft b.v. wrijft men de
verse bladern over de huid. Zelfs paar
den die schurft hebben worden 2 tot 4
keer per dag ingewreven met een
mengsel van gestampte bladeren en
kapoer sirih (kalk die men met het
sirihpruimen gebruikt). Dit smeersel
van fijngemaakte bladeren en kapoer
sirih wordt ook gebruikt bij ringworm.
Twee keer per dag op de aangetaste
huid smeren en na drie dagen moet het
over zijn. Kort geleden zag ik in Indonesië
het middel gebruiken bij 'n baby van
enkele maanden die aan dauwworm
leed. Op mijn vraag wat dat witte smeer
seltje op het hoofdje betekende vertelde
het jonge moedertje dat ze het babytje
met bovengenoemd smeersel behan
delde.
Bij ringworm een blad warm maken en
op de aangetaste plek leggen helpt ook,
of het moes van de bladeren vermengen
met heet water en dit smeerseltje op de
huid doen en met steriel verband ver
binden. De fijngemaakte peulen worden
tegen eczeem gebruikt. De kadasen-
tjok (de stengels) en bladeren werken
verkoelend op de huid en nemen jeuk
weg. Het aftreksel van de bladeren
heeft een antibiotische werking.
Bij ingewandswormen wordt 'n drankje
gemaakt van Ketepang takjes; als
laxeermiddel moet men jonge bladeren
tot moes koken. Ook fijngestampte
zaden dienen als laxeermiddel tegen
ingewandswormen.
Bij miltaandoeningen en na 'n infectie
ziekte drinkt men 'n drankje gemaakt
van bloemen, de wortels en melasse.
Melasse is een dikke vloeibare suiker
houdende massa die bij de suikerberei
ding overblijft en waaruit de suiker-
delen niet meer kristalliseren.
Het is een goede obat (medicijn), alleen
de reuk is onaangenaam.
NETTY SELDER
14
