BRIEVEN H
OVER.
X A>-
M
Ketepeng Tjina
Klassianen
VOOR INDISCHE
GOUDEN SIERADEN
0UOErSA,0
G. MERKLE B.V.
OPRUIMING VAN GOUD,
ZILVER EN JUWELEN.
KORTINGEN TOT 50%.
SPUI 167a - DEN HAAG
Telefoon 070 - 360 48 85
Toevallig heb ik wat zaadjes van de
Ketepeng Tjina (zie hetartikel van Netty
Selder over de Ketepeng Tjina in Moes
son no. 1 7) uitdie zaadlob,zoals volgens
tekening. Deze zijn oranje van kleur. Je
hebt ook de gele en rode. Ze groeien
overal langs de wegen, sloten en erven.
In de streek Djombang en elders noemen
ze deze kembang Merak-Merakan. Hoe
dat komt, misschien omdat op elke
bloem lange sprietjes zitten (stamper)
precies op de kop zoals een pauw dat
ook heeft. De benedenste zaadlob is
van de pletèsan of petèsan, zoals wij
deze plant noemen. Deze groeien ook
overal. Vroeger behoorde die tot on
kruid en woekerplant.
Toch is deze nu wat zeldzaam gewor
den. Als kind nam je zo'n zaadlob even
in de mond om nat te maken en dan
sprong die uit elkaar (geluid tès) daar
vandaan de naam pletèsan.
Mw. A. VAN DER STAR
Toen ik het verhaal las over "Klassianen"
van de hand van D.A.V. in uw uitgave
van 15 april j.l., kwamen mij weer
herinneringen voor de geest, die ik u
graag zou willen vertellen.
Toenikin1931 bij het KNIL kwam, was
deze strafmethode reeds uit de boeken
en werd ze ook niet meer toegepast.
Toch werd deze straf, in milder mate
wel te verstaan, op het 10e Bataljon nog
wèl toegepast.
De 1 steCompagnie(deJannencompie)
was, wat betreft de huisvesting, ge
splitst. De 1 ste en de 2e sectie woon
den in het gebouw, waar voorheen de
stafmuziek gelegerd was en later ge
makshalve "Blok stafmuziek" werd
genoemd. De 3e sectie onder comman
do van de Sergeant-Majoor Rox in het
kampement van het 10e Bat.
De redenen van deze splitsing zijn mij
niet bekend, wel dat de 3e sectie "klein
Ngawi" werd genoemd, omdat daarin
alle (de meeste) belhamels van de 1 ste
Companie waren ondergebracht. De 7e
brigade was nu de z.g. klassianen-
brigade.
In mijn tijd waren de normale straffen:
kwartier-arrest, politiekamer, provoost
mét of zonder vermindering van kosten
als laatste de detentie gedurende lan
gere tijd. De eerst genoemde straffen
konden worden verzwaard met een
strafexercitie op het heetst van de dag
op het Waterloo-plein onder commando
van de korporaal van de week. Dat
waren natuurlijk de bekende excercitie-
verrichtingen, zoals: "looppas", "liggen
en opstaan" en handelingen met het
geweer "aanaf" en dat onnoemelijk
vele malen.
naar
GEOPEND VAN 9.30-17.00 uur
ZATERDAGS geopend tot 16.00 uur
WOENSDAGS de gehele dag
GESLOTEN
Zo gebeurde het op een keer dat ik, als
korporaal van de week, ook daarmee
werd belast. Tijdens de excercitie kwam
de Bataljons-Commandant, op zijn paard
gezeten, voorbij. Hij stopteen keek naar
de gedragingen. Na gedurende een korte
tijd de show te hebben gevolgd, riep hij
mij terzijde en vroeg, zich van af zijn
paard voorover buigend, op gedempte
toon: 'Brigges, moet je me nu eens
vertellen wie ze nu tuk hebben met die
excercitie, jij of die kerels". Zonder mijn
antwoord af te wachten reed hij verder.
Zo ging dat toen.
JAN VAN HENGST
maar wat het leven betreft nog heel erg
dom is, op zijn minst een flinke schopte
geven. En van de volmaakte Lucia moet
je eigenlijk ook genoeg krijgen. En
meneer Te Pas zou je inderdaad tegen
de muur willen plakken.
Theo Joekes (Den Haag, 1 923) is vooral
bekend als oud-parlementariër voor de
WD. Als auteur van verschillende boe
ken (o.a. misdaadverhalen en gedichten
bundels) wordt hij in de pers echter
genegeerd. Hij is de zoon van de in
1885 in Indië (Boea) geboren A. M.
Joekes en E.van Wulfften Palthe, doch
ter uit een vooraanstaand Twentse
familie. Zijn vader studeerde Rechten in
Leiden en vertrok met zijn vrouw in
1911 naar Indië. Dat je als lezer
vermoedt dat "Het Vertrek" wellicht
biografisch is, is dan alleszins redelijk.
Overigens is de sub-titel van het boek
"Een reis naar de binnenlanden". Niet
de binnenlanden van Borneo of Celebes
worden echterdaarmee bedoeld, maar-
zegt de auteur desgevraagd - "het bin
nenste van het individu".
"Why should I" antwoordt hij wanneer
ik opper dat de Indo meneer Te Pas ook
wat anders uitgebeeld had kunnen
worden. Iets "positiever". En ik opper
dat omdat meneerTe Pas de enige Indo
die in het boek voorkomt, precies vol
doet aan het stereotype beeld van een
Indo: halfslachtig en nooit direkt, hij
ruikt naar knoflook, opschepperig, lange
tenen, net niet goed Nederlands spre
kend enz.
Theo Joekes: "HetVertrek" is een boek,
een roman. Fictie! Als u denkt dat het
een verhaal is over mijn ouders, dan
kunnen we beter niet over literatuur
praten. Waarom zou een verhaal altijd
biografisch moeten zijn.
Meneer Te Pas is ook fictie. Een figuur
die in het boek een belangrijke rol
speelt. Ik heb hem "gevormd' naar
tientallen, zo niet honderden indrukken
van anderen èn uit eigen waarnemin
gen. Maar hij staat niet model voor DE
Indo. Wat had u dan gewild: dat ik ten
behoeve van een paar Indo's in het
StatenkwartierTe Pas op een schild had
geplaatst? Als volgens u de Indo in veel
boeken zo stereotype wordt beschreven,
dan zal hij grosso modo wel zo zijn.
Ik denk dat dat het is wat u hindert. Ik
voel me haast een Rushdie maar dan
omdat ik de Indo niet naar believen zou
hebben beschreven. Als dit een proces
zou zijn, zou ik zeggen dat men blij mag
zijn dat ik sowieso een Indo ten tonele
heb gevoerd. Ik heb geen behoefte om
mezelf te verklaren en te verdedigen. Ik
heb een roman geschreven en daarvoor
had ik één Indo nodig voor een belang
rijke rol. Schrijven is entertainment:
zorgen dat de lezer enige tijd aange
naam, leerzaam en humoristisch kan
doorbrengen.
Literatuur is er niet om enige persoon of
groep te verheffen. Als Indo's behoefte
hebben aan goede boeken over Indo's
dan moeten zij die zelf schrijven. Why
should I."
RALPH BOEKHOLT
"Het Vertrek" door Theo Joekes.
Uitg. Loeb, Amsterdam.
17
