INDISCH PRATEN"
Ze stonden gearmd voor een woninginrichting zaak.
Hollands echtpaar, ik schatte dik zestig.
"Bedoel je dat tafeltje daar?" vroeg hij.
"Neen schat, dat andere, naast de bank. Zal zo mooi staan
bij onze nieuwe fauteuil, dacht je ook niet?"
"Zeshonderd pop voor een tafeltje, dat is toch absurd!
Hier dit, tweehonderd vijfentwintig, dat is toch mooi
genoeg?" vond hij.
"Ach jong, dat staat toch pèt, een heel andere kleur
Van het interieur van deze lieve mensen wist ik niets en
wie nu gelijk had, hij of zij, ook niet. Wel wist ik zeker dat
ze ondanks heel blank en blond, "Indisch" waren. Want
wie het over "pop" en "pet" heeft die komt uit Indië, kan
niet missen!
Zo zijn er woorden, uitdrukkingen in het Indische
taalgebruik die niet of slecht verklaarbaar zijn. Voor de
ingewijden verstaanbaar en zelfs onmisbaar, voor hen die
niet in Indië hebben geleefd en gewerkt totaal onbe
grijpelijk.
De heer H.E. Wolff uit Gouda, leraar Nederlands heeft uit
zijn herinnering deze Indische termen verzameld en daar
een "verklarend woordenboek" van gemaakt. Geen petjok
dus, geen krom Nederlands of dialect, maar een specifiek
taaleigen van mensen uit Indië.
Dit is de eerste serie woorden (termen), er volgen nog vele
die misschien kunnen leiden tot een uitgave. Maar of die
ooit volledig zal zijn? Mocht u denken: ik weet er ook nog
een paar, schrijf ze op, maar wacht even met opsturen tot
de serie van de heer Wolff beëndigd is, want misschien
heeft hij ze zelf al opgetekend. LD
AANSTIEL aanstellerig, geaffecteerd, graag de aandacht
trekkend, (soms) behaagziek; "Moet zien, Magda zo aanstiet
bij de nieuwe onderwijzer, altijd lachen!" (Zou de "umlaut"
aanstel - aanstiel hier misschien een affectieve betekenis
hebben?)
NAAR ACHTEREN naar de wc, even weg om je behoefte
te doen. Schooluitdrukking, later ook elders in het dagelijks
leven overgenomen. (In oude Indische huizen was de wc in
de bijgebouwen achter het woonhuis.) "Juf, mag ik naar
achteren?" Niet tijdens de les! Straks in de pauze.
ALLEEN MAAR Morgen brengen!; loze beloften; vergeet
het maar"Hij zegt hij wil mij afhalenAlleen maar!....
"Ik help haar altijddenk je dat zij mij ooit helpt? Alleen
maar!"
LEGENDA:
voor een woord of zin uitdrukking werd door
gaans ook door "echte" Nederlanders over
genomen en gebruikt.
cursief echt Indisch dialekt, uitspraak en
zinsbouw beslist afwijkend van het ABN.
specifiek Indisch; geen verwarring mogelijk met
Nederlands woord; of verklaring in Ned. woor
denboek vaak onvolledig.
uitdrukking van Nederlandse origine, thans
hier te lande verouderd, maar nog bekend in het
"Indisch dialect".
(BAAIEN): Een bad nemen, zich in de mandikamer (bad
kamer) met zeep èn door koud water over 't lichaam te gieten
grondig wassen. In de tropen natuurlijk een dagelijkse
terugkerende noodzaak. Men baadt er vaak zelfs 2 maal per
dag. Bij vaak gebruikte woorden wordt de d midden in een
woord meestal uitgestoten. Vgl. bijv. goede - goeie oude -
ouwe. Voorb. "Ajo, kinderen ga baaien'We hebben al
gebaaid, Mam!"
"DE BAAS" "bescheiden" aanduiding voor zichzelf: "IK".
"Soepel heeft de baas dat gedaan, ja?" Heb ik dat niet netjes
voor elkaar gekregen?
BEPEKKEN BEPEK(T) op heterdaad betrappen. "Pidrik
hij gaat bij ons mangga gappen, bepek door mijn ouwe
heer!"Toen Frederik bij ons mangga's (mango- fruit) poogde
te jatten, heeft mijn Pa hem op heterdaad betrapt.
BEUKEN 1. een klap geven; een pak slaag toedienen.
2. gulzig opeten, met smaak verorberen (conforme vertaling
v. Mal./Jav. gasak). 7. Awas, als jij aan Mamma zegt,
ta'beuk. (=tak gasak of tak taroek) (ta'- of tak- is uit het
Javaans overgenomen en betekent zo: "ik zal je"óf "ik heb
'm gedus: Pas op hoor, als je het aan moeder verklikt,
krijg je van mij een pak op je donder.
2. Adoeh, die Tjok, hij beukt twee vette porties nasi goerih,
hij zegt: hij heeft nog honger..... d.w.z. Grote goedgeid, (wat
'n gulzigaard), die George, na twee grote porties nasi goerih
(een machtig rijstgerecht) naar binnen te hebben gewerkt,
beweert hij nog hongerig te zijn!
BLAZEN, FILEREN e.a. 1. slaan, afranselen,afstraffen;
1 a. schieten met een geweer of windbuks, 2. ook wel:
opeten, helemaal opmaken. Bij de laatste "betekenis" zou
den we kunnen denken aan Javaanse invloed, entèg belas
totaal op; er is niets meer over.
BOEI Huis van Bewaring, strafgevangenis.
BOUWMAKEN a. Langs de straat lopen flaneren, met
gespannen rugspieren en enigszins gorilla-achtige gang, om
bij de meisjes indruk te maken.
BOUWMAKEN b. opsnijden, bluffen
BOUWMAKER opschepper, lefschopper
BROERTJE Jongere broer, ook al hij dertig jaar geleden
volwassen gewordenTjalie, 52 jaar, heeft het nog steeds
over zijn 'broertje' Ping van 49. En als je hem vraagt of
Mevrouw Mantel, beter bekend als Tante Toetie, een zus van
hem is, verbetert hij: "Geen zus hoor meneer, maar een
zusje.
DOKKEN betalen, ook algemeen, zonder tegenzin.
DOP In Nederland als vulgair gevoeld, was dit woord in
Indië bij veel Indische mensen heel gewoon en volkomen
toelaatbaar voor hoed. "Meneer de Administrateur, u heeft
gisteren uw dop bij ons laten hangen, omdat u met de auto
naar huis bent gereden. Wij zullen u deze zo spoedig
mogelijk door onze loopjongen laten bezorgen, "(hij bedoelt
de hoed; niet de wagen).
DRAAIEN 1produceren. 2. toekennen, geven (ietsonaan
genaams). "Hij zit scheten te draaien"(excusez!). "Die
leraar Engels heeft mij alweer een onvoldoende gedraaid.
FOP: voor de fop of om de fop spelen voor de grap, voor de
aardigheid spelen; niet om de winst, maar bijv. om te leren, of
als tijdverdrijf. "Kom, we gaan knikkeren, maar niet om
echt; eerst maar om fop, anders raak je al je knikkers aan
mij kwijt.
FLER een mep, een draai om je oren, een muilpeer. "Als jij
weer zo'n onbeschoft antwoord geeft, krijg je een flèr!"
Geluidsnabootsend woord; mogelijk afgeleid van Jav. keplok
dhar-dhèr.
