LEPRA
Met veel belangstelling heb ik het Indische volksverhaal "De Melaatse" gelezen in
Moesson van 1 5 oktober 1 990.
Mijn belangstelling kwam voort uit het feit dat ik begin september ben teruggekeerd
van een veertiendaagse reis door Zuid- en Centraal-Sulawesi (Sulawesi was nieuw
voor mij) voor de Nederlandse Stichting voor Leprabestrijding. Ons gezelschap,
bestaande uit een free-lance journaliste, een verslaggever van een ochtendblad,
een producent van radioprogramma's en ikzelf, reisde rond van Ujung Pandang
(het vroegere Makassar, waar nog steeds hopjes en hagelslag te koop zijn) naar
Palu, vandaar naar Tolitoli en Leok(drie maal per dag rijst meteen visje) en terug via
Palu naar Ujung Pandang.
Onder begeleiding van een Nederlandse
arts (voor Zuid-Sulawesi was dat Peter
Lever en voor Centraal-Sulawesi Jan
Voskens) en zijn helpers werden in
afgelegen gebieden leprapatiënten op
gespoord. 'Opgespoord', omdat lepra in
een beginstadium goed te genezen is.
De ziekte wordt veroorzaakt door de
leprabacterie die op den duur de zenu
wen aantast. Beschikt de patiënt over
onvoldoende afweer dan kunnen de
bacteriën zich vermenigvuldigen, wat
na een aantal jaren tot de ziekte kan
leiden. De beschadiging van de zenuwen
kunnen weer leiden tot gevoelloze han
den en voeten. Deze gevoelloosheid is
dan de reden dat verwondingen (bijv.
snij- en brandwonden) worden gene
geerd en de ontstekingen, die dan het
gevolg kunnen zijn, veroorzaken ver
minkingen. Tijdige behandeling kan dit
voorkomen.
Wij maakten verschillende keren een
spreekuur mee. Zo ook in de desa
Kantana'an in Bokat (C-Sulawesi). Om
er te komen, moesten twee rivieren
worden overgestoken. Twee aaneen
gebonden prauwen vervoerden een
groep mensen; daarna werd er een
derde prauw aan vastgebonden om de
twee auto's over te zetten. De aankomst
in de desa was feestelijk. Er was muziek
- vier mannen met cymbalen - en Dokter
Jan kreeg een ketting van kruidnagelen
en bloemen omgehangen.
Men vermoedt dat 3% van deze bevol-
De dokter heeft spreekuur in de desa
king lepra heeft; dat zou beteken 27
van de 750 mensen. In Centraal-Sula
wesi wonen vermoedelijk een kleine
1 5.000 lijders aan lepra; 30% daarvan
is opgespoord en wordt behandeld.
Huis aan huis werd de bevolking onder
zocht op verdachte vlekjes en spier-
afwijkingen. In het derde huis vertoonde
een man van 28 jaar symptomen van
lepra: zwakke spieren in de linkervoet
en een verharde zenuw in de linkerknie.
Hij kreeg obat en kan hiermee in zes
maanden genezen zijn. Verderop in het
dorp werd een 1 5-jarige jongen onder
zocht; hij was doodsbenauwd, transpi
reerde over zijn hele lijf en durfde
niemand aan te kijken. DokterJan vond
niets verdachts en zei "BagoesDe
gelaatsuitdrukking van de jongen ver
anderde spoorslags, zijn gezicht brak
open in een lach, hij kleedde zich weer
aan en besloot het team verder te ver
gezellen. Hij had opeens het hoogste
woord en gedroeg zich als een hele
bink.
Terwijl na de lunch het team het onder
zoek voortzette bleven wij achter. Een
oude man hield ons gezelschap; hij
zong het Wilhelmus in de diatonische
toonladder: do-do-do-re-mi-fa-re-mi-re-
mi-fa-mi-re-do-re-do.
Het was voor mij een hele belevenis om
het land waar ik geboren en opgegroeid
ben weer eens terug te zien en de taal
weerte horen spreken. Heel verrassend
was het ook om met de oudere mensen
Nederlands te praten. Bijv. met lboe Els,
die op het strand van Palu een restau
rantje heeft, van waaruit men een
prachtig uitzicht heeft over de baai. Wij
hebben er heerlijk gegeten en gezellig
gepraat.
Ik heb genoten van de buitengewone
schoonheid van Sulawesi, al heb ik -
buiten de genoemde plaatsen - er maar
weinig van gezien.Wij hebben helaas
Toradjaland vanwege tijdgebrek niet
kunnen bezoeken. Wat we wel hebben
gezien vond ik ongelooflijk mooi. Vanuit
de lucht - we vlogen in een soort Twin-
Otter van Palu via Tolitoli naar desa
Lamado - waren de stranden prachtig
goudkleurig, de vegetatie vertoonde
vele nuances groen en de zee was
schitterend blauw tot blauwgroen. Ik
denk nog vaak terug aan de vriendelijk
heid van de bevolking, aan de vele
glazen mierzoete thee en koffie die ons
overal werden aangeboden vergezeld
van pisang goreng en andere versnape
ringen, aan de kelapa moeda's die voor
ons uit de boom werden geplukt wan
neer we weer eens dorstig waren.
Sulawesi heeft het hoogste percentage
leprapatiënten van heel Indonesië. Wij
hebben er enkele van gezien en het
waren niet allemaal hopeloze gevallen.
Wanneer men zich tijdig laat behande
len is lepra goed te genezen. Het hoeft
dan niet te leiden tot verminkingen.
Voor het tijdig ontdekken is geld nodig.
Geld om de opleiding van de veldwerkers
te kunnen bekostigen, geld om medi
cijnen te verschaffen en geld voor het
wetenschappelijk onderzoek.
Op maandag 21 januari 1991 om
22.25 uur zendt de NCRV de documen
taire uit getiteld: "SANA, kind uit de
desa". Op woensdag 23 januari (om
20.20 uur) en op zondag 27 januari
(om 1 2.45 uur) wordt op Nederland 3
via SOCUTERA een verkorte versie uit
gezonden.
WENDA H. VAN BRUGGEN-GORTER
Stichting SOCUTERA, Den Haag
7
