Indrukken van een voorbijganger
daardoor kwam ik niet 's nachts aan
maar pas na zonsopgang. En daardoor
had ik de gelegenheid om vanuit het
treinraam nieuw daglicht te zien vallen
op Midden-Java. Om midden op een
sawah een tani gehurkt te zien roken.
Om op een bospad lachende school
kinderen te zien lopen. Om vrouwen
druk pratend op weg naar de pasar te
zien gaan. Allemaal levend geworden
oude foto's. Allemaal werkelijke ver
halen.
Misschien is hetdatwel, altijd en overal:
werkelijke verhalen, werkelijke mensen
en de indrukken van een voorbijganger.
R.B.
"Dit is een van de foto's die ik in
juni 1990 in Bandung maakte van
een stralende jonge vrouw. Zij heet
Yusi. Vinden jullie het iets voor
Moesson? Ik hoor het wel.", aldus
Ernst Drissen uit Den Bosch.
Nou beste Ernst, hier is ze dan, jammer
genoeg niet in kleur, maar toch. Maar
dit blijft een uitzondering anders kunnen
we binnenkort een paar miljoen jonge
vrouwen uit Indonesië laten stralen in
Moesson.
Deze foto herinnerde mij er trouwens
wel aan dat ik nog iets wilde schrijven
over die zondagmiddag toen ik die drie
uur durende autorit maakte van Jakarta
naar Pelabuan Ratu en terug. Je kent
dat wel: raam open, leunen en kijken.
En kijken. Soms zie je wat, soms zie je
niets. Wat je in ieder geval ziet, zijn
ogen. Want de auto rijdt dus nog geen
meter van mensen die langs de weg
lopen, liggen en staan. Het zijn fracties
van seconden dat ogen elkaar ontmoe
ten, maar wat kan in die tijd veel gelezen
worden. Bijvoorbeeld het "take me away
from here". Was het fantasie of was het
echt wat ik las in de ogen van vooral
vrouwen die stonden langs de weg. En
niet zomaar staan, maar wachtend op
een ander leven.
Wachtend, hopend op een ander leven.
Een leven in de stad? Afwisseling?
Rijkdom? Weg uit de groene natuur?
Weg van de eenvoudige huisjes? Niet
meer kijken naar auto's, maar er zelf
inzitten? Zag ik dèt? Willen ze dat?
Ik zag antennes op daken van de meest
eenvoudige optrekjes. Heeft de televisie
ermee te maken? (Westerse) series die
tot in de diepste desa worden ver
zwolgen?
Waren ze arm, de mensen die ik zag?
Wat is arm? Is elke dag de hele dag
pisangs verkopen arm? Is elke dag de
hele dag achter een beeldscherm zitten
rijk? Zo mag je het niet vergelijken, dat
is waar, maar als je aan deze kant van de
lijn staat weet je wat hen te wachten
staat als hun dromen waarheid worden.
En wat moet je dan zeggen? "Blijf daar,
blijf daar?" Ik rijd er alleen maar deftig
langs. Zou ik uit willen stappen en
blijven? Alweer geen vergelijking, in
derdaad, want zij zijn zij en wonen daar
en ik ben ik en woon hier. En allen zijn
wij wie we zijn, allen hebben een eigen
geschiedenis. Maar allen zijn wij ook
mensen en mensen hebben veel gemeen.
Zoals het ook willen hebben wat een
ander heeft. Dat trekje kent weliswaar
veel negatieve gevolgen, maar de kern
ervan is wel natuurlijk. Waarom met
vuurstenen blijven werken als er lucifers
zijn?
Ik dwaal af. Misschien was ik al vanaf
het begin van dit praatje verdwaald en
snap ik niks van Indonesië. Denk ik
bijvoorbeeld aan die ene morgen, dan
denk ik weer anders. De trein van Jakarta
naar Yogya had grote vertraging en
nieuwe, door Huilenoord geschonken
matrassen. De stemming is perfekt en
vooral 's avonds wordt veel gelachen en
gezongen. Voor de oude-rotten-genera-
tie wellicht geen opzienbarend nieuws,
want wie herinnert zich niet hoe inder
daad vooral de avond zich leende voor
het gezellige ngobrollen en al dan niet
vaardige getokkel op uke of gitaar, met
af en toe een verpetterende muskieten
map op wang of blote kuit?
De heer Veenhuizen kent Tante Lisa als
een heel bescheiden, zachtmoedige
vrouw, die over een opmerkelijke daad
kracht beschikt en het lot van de ten-
achter gestelden zeer toegedaan is.
Haar "schooltje" bestiert zij met haar
man op bewonderenswaardige wijze,
dat bewijst ondermeer het school
rooster.
Om half zes staan de kinderen op om te
mandiën. Kwart over zes is het tijd voor
het rijst-ontbijt. De lessen vangen aan
om zeven uur. Om half tien is het pauze
met een biskwietje en een glas koude
thee. Bij de twaalf uur-lunch krijgen de
kinderen weer een rijstmaaltijd. Van
een tot drie uur wordt er gerust. Daarna
geven de goeroe's les in lezen, schrij
ven en rekenen. De schooldag eindigt
met spelletjes, waarbij veel wordt ge
zongen en mythen, sagen en sprookjes
uit de oudste geschiedenis van het land
worden verteld. Ook gaat men in op
Bijbelvertellingen, welke via het wayang-
spel worden duidelijk gemaakt. Om
negen uur is het kinderbedtijd.
De kinderen worden echter ouder. Een
stringente vraag is, welke mogelijk
heden er voor een verdere opleiding
openstaan. Voor Tante Lisa bestaat
daarover geen twijfel: Een kleine
ambachtschoolklas met aangepast
onderwijs voor de jongens en een huis-
houdschooltje voor de meisjes, waarop
zij kunnen leren koken, wassen, strijken
en bloemschikken. Een project, dat
bij welslagen de gehandicapten de
kans geeft om tot zelfstandigheid te
komen en zich later maatschappelijk te
kunnen handhaven. Gezien de toewij
ding en gedrevenheid van deze bemin
nelijke vrouw lijkt de realisatie van een
dergelijk plan zeker niet onmogelijk.
De drieëenheid van Het Hooge Land,
Huilenoord en Het Hietveld gaat intus
sen gewoon door met het activeren en
afwikkelen van verschillende hulpver
leningsprojecten. Er staan diverse potjes
op het vuur. Ook het contact met Tante
Lisa blijft gehandhaafd. Zeker als het
aan dominee Veenhuizen en echtgenote
Marianne ligt. Tussen de eerste steen
legging van het Zendingsziekenhuis in
Djèbres en de oprichting van Tante
Lisa's schooltje liggen meer dan vijftig
jaren. Een lange tijd waarin veel is
gebeurd, maar de band bleef.
J. POIRRIÉ
5
