Dierbare dingen
Gehecht
Het verhaal
van een lepel
BOEKHANDEL/TOKO MOESSON
IN DON ESI SC HE TAAL/
LEERBOEKEN (2e hands)
NIEUWE UITGAVEN
PRINS MAURITSLAAN 48A - 2582 LS DEN HAAG
TEL. 070 - 354 34 66
De eerste reacties op mijn vraag om
wat te vertellen over de voorwerpen,
souvenirs die een bijzondere plaats in
uw leven hebben ingenomen. Het kan
een lepel zijn, maar ook een oneindige
hoeveelheid souvenirs zoals bij Jan
Weites het geval is. Zijn verhaal is het
verhaal van duizenden Indische men
sen die altijd zo héééél moeilijk
afstand kunnen doen van wat anderen
zien als "waardeloze rommel". Zo zijn
we al eenmaal, het heeft niets met de
oorlog te maken. Bewaren betekent
"sajang zijn", zuinig met waarden,
waarde hechten aan herinneringen.
Wat is daar voor verkeerds aan, behal
ve dat elke huiskamer op het laatst te
klein wordt?
LD
Het gehecht zijn aan kleine onbenullige
dingen zit ons toch allen in het bloed.
Hoe nuchter je ook mag zijn, ergens
blijft er een gevoel van tederheid voor
iets wat je kreeg. Mijn oude nènèk zou
dat in het Javaans vertalen als "njusoh"
(nestelen of nestdrang). Vaak heeft ze
ons dat verweten, als kind wilde je vaak
veel dingen verzamelen om ze later
weer te vergeten.
Tussen mijn oudste relikwieën, heilige
pusaka en adat artikelen, is een dood
gewoon notitieboek met oude namen
en adressen, eens tijdens een afscheids
diner gekregen op de "Baloeran" op
weg naar Holland. Dat was dan vèr voor
de laatste oorlog. Dan van mijn broer, de
oudste thuis, een portefeuille van ren
dierhuid, afkomstig van de Lappen. In
de oorlog was hij ondergedoken in
Bodo, de ijsvrije haven hoog in Noor
wegen. Ook een gerafelde sjaal die hij
droeg (en die ik nog altijd draag), ten
minste, ik heb het zijn oudste zoon
afgebedeld.
Sentiment, wat kan het schelen, ik ben
er aan gehecht. Mijn broer verdronk
jaren geleden in de Taag bij Sevilla, was
machinist op de wilde vaart.
Twee wayangpoppen hangen bij mij in
de slaapkamer als "djaga bilik", een
zwart wit schilderij, klassiek Balinees
zonder diepte, gekregen van Ibu Iti,
mijn Soendanese moeder angkat, als
aandenken toen ik voorgoed naar Hol
land ging, een fragiel en sierlijk beeldje
van Kwan Yin, die ik vereer als de
moeder van genade en daar soms bloe
men bij zet; twee amuletten, een Spaans
danseresje. Brieven, foto's, gedichten,
platen, tekeningen, kaarten, noem maar
op. Geplakt in een boek, allemaal met
een heel lange geschiedenis van liefde,
lijden, strijd en ondergang. Als ik daarin
blader, gaat het leven, het vertelt in
gedachten, ik luister met weemoed. Ik
ben dan alleen, niemand die wat ver
moed, ik stoor toch niet, noem het
verborgen verdriet, dat een uitweg zoekt,
iedere keer weer.
Als men boven komt op mijn slaapkamer
dan,zegt men: "Oom Jan dit lijkt wel
een museum Inderdaad een verzame
ling minderwaardige kunst en prullaria,
maar de geest die in die dingen huist,
vult een hele geschiedenis. Waardeloze
rommel, voor mij zijn het dingen van
onschatbare waarde.
JAN WEITES
Het is de avond van 5 december 1945.
De allerrottigste St. Nicolaasavond van
mijn leven! Wij zijn in Ambarawa in
kamp 7. Het kamp is praktisch geheel
geëvacueerd op een paar opgeschoten
jongens na, die "toch bij geen enkele
familie behoorden", en vrouwen en
kinderen moesten het eerst weg!
We zitten heel angstig weggekropen in
een hoek van een kamer onder bescher
ming van wat beddeplanken en bult
zakken. Er wordt enorm geschoten
vanuit de kampong achter de spoor
baan, we horen peloppers schreeuwen
en af en toe de inslag van een mortier-
Javaans-Ned. Woordenboek -
Pigeaud f 45,00
Kunci nyinau basastra lan Jawa
dr. Siti Kolimah (3 dl.) 1 5,00
Tjara Djawi - Spraakkunst-
oefeningen-woordenlijst 1 2,50
Spraakkunst en taaleigen
Javaans J. Kats en M. Koesrin
(2 dl.) 25,00
Maleise Bloemlezing -
G. W. Drewes 10,00
Bahasa Indonesia. Yoh. Johns
Mentjari Ketetapan baru
Prosa dan Sajak Bah. Indon. -
Drewes 15,00
Omong Djawa
Lessen, Oef. Planterstermen 25,00
Vocubulary Building
in Indonesian
Soenjono Dardjowidjojo 1 0,00
Kamoes Istilah (Bel.-lndon.) 2,50
Javaansch Proza,
Dr. G. W. J. Drewes
met woordenlijst 30,00
Bahasa Indonesia,
buku Pelajaran S.M.A. (3 dl.) 15,00
granaat. Gelukkig vochten de Ghurka's
en de KNIL-mensen geweldig en werd
het terrein behouden.
De volgende ochtend struinden we door
het verlaten kamp om de rotzooi in
ogenschouw te nemen en of we nog
wat te eten konden vinden, (blikjes of
zo). Ik herinner mij een achtergebleven
wit konijntje dat tussen het puin liep.
Ergens op het grasveld vonden we twee
intacte hutkoffers. Eén volgepakt met
wit linnengoed, en één vol met tafel
zilver. Hoe kwam die daar nu, na de
Japanse tijd!?
Wij hebben er toen allemaal een souve
nir uitgehaald. Ik nam een mes, een
vork en een lepel. Veel konden we niet
meenemen, en dat had ik het meeste
nodig. Bij mijn verblijf in de "boei" Fort
Willem I, was alles afgepakt, ik had
niets meer toen we bevrijd werden door
de Engelsen.
Op 8 of 9 december werden we met de
allerlaatste burgers over de weg ge-
evacueerd in vrachtauto's onder militaire
bescherming. Sinds mijn verblijf in
Nederland eet ik nog elke dag met deze
lepel, dus nu al 45 jaar!! Het mes en de
vork ben ik bij de vele verhuizingen
kwijtgeraakt. En eigenlijk mag niemand
anders met mijn lepel eten! Zomaareen
verhaal, van zo maar een lepel!
J.R.M.
Indonesië in een rugzak
Dolf de Vries -
f 24,90 porto f 5,00
Met aandacht geobserveerd, een geheel
eigen visie op Indonesië en de Indone
siërs.
De vluchteling
Pramudya Ananta Tur
f 37,50 porto f 5,00
Als ik later groot ben wil ik
kind worden
Bundel verhalen uit de bezettingstijd.
Uitgave Vereniging "Kinderen uit de
Japanse bezetting en bersiap 1941-
1949", f 25,00 porto f 5,00
Marsroutes en Dwaalsporen
door P.M.H. Groen
Voor Moesson-abonnees f 39,95, s.v.p.
gebruik maken van de coupon in Moes
son. Geldig tot eind april 1 991
Gewone prijs f 49,90 porto f 5,50.
Birds of Java and Bali
Eng. uitgave. John Mac Kinnon
f 65,- porto f 5,50
Geïllustreerde uitgave, 390 pag.
Latijnse namen.
T-2
