O
Asli
JE WORDT TOCH MUN SCHAT
BU DE VOORPLAAT (Foto: H. van Lawick van Pabst)
Bij deze voorplaat van Orkes Keroncong
"Irama Kesuma" in Bogor hoort natuur
lijk geluid. Ister! Wanneer u bij uw
platenzaak of bij boekhandel-toko Moes
son de compact disc "Krontjong Asli"
koopt, hèbt u dat geluid. Wat zeg ik:
geluid? Niks geluid, muziek! Muziek.
Krontjong van Irama Kesuma, Lief Java,
De Nachtsirenen, Sinar Surya en In
dische Club Amsterdam. En niet voor
het een of ander, maar deze CD slaat alle
andere krontjong-CD's die momenteel
te koop zijn.
Even over CD's gesproken: deze overi
gens fraaie geluidsdrager blijkt sommige
mensen tot irritant gedrag te brengen.
Komt men bijvoorbeeld de winkel bin
nen en zegt: "deze CD is niet goed. Hij
slaat stukken over". Je gaat controleren
en je hoort niks bijzonders. Je zegt dat
aan de klant. Die zegt: "ja, maar in het
tweede en achtste nummer hoor je een
tik, op 1 minuut veertien en op 58
seconden". Je luistert weer. Weer hoor
je niets. Of wacht even, als je héél
scherp luistert hoor je op die punten
een halve fractie van een seconde iets
dat een oneffenheid zou kunnen zijn, en
dan een die te maken heeft met het feit
dat op de weliswaar nieuwe CD opnamen
staan die jaren geleden zijn gemaakt. Je
legt dat uit aan de klant en die gaat met
zijn ingestorte wereld weg. Nog niet zó
lang geleden luisterde hij overigens nog
naar zijn vele grammofoonplaten met
ruis, krassen, tikken en alles wat er nog
meer bij hoorde, maar nu, met de CD,
moet alles perfect klinken. Van muziek
liefhebbers zijn zij geluidsjagers ge
worden die hun heil verwachten van
een ceedeetje.
Maar ja, knoppen, meters, lichtjes, naal
den, elementen enz. hebben voor veel
Indische jongens toch altijd al iets
magisch gehad. Hoe meer knoppen,
hoe interessanter. Wie zei ook alweer
datje moet lachen als je de mens beziet.
Maar even terug naar krontjong. Kron
tjong is melancholie. Net als Indo-Rock.
Net als country. En je voelt dat of je voelt
dat niet. Daar valt weinig meer over te
zeggen. Wel zou je een boom op kunnen
zetten over de vraag in hoeverre Indische
mensen deze muziek zouden moeten
koesteren omdat krontjong authentiek
Indische muziek is. Een van de weinige
oorspronkelijke Indische cultuuruitin
gen. Natuurlijk, iemand kan niet van
krontjong houden. Maar ook dan moet
hij of zij niet verloochenen dat krontjong
wél authentiek Indisch is. En op dat
moment wordt een aantal vragen inte
ressant. Bijvoorbeeld het waèrom men
niet van krontjong houdt of denkt te
houden. Vaak hoor je zeggen "even
vind ik het wel mooi, maar niet te
lang".En ook hoor je "ik wil wel een
plaat maar dan zonder zang".
Hier voelen we 'm aankomen: dezulken
zijn als de dood óf voor de buren óf voor
huisgenoten óf voor zichzelf. Kassian
hoeveel Indo's in hun eigen huis ge
dwongen zijn om hun eigen muziek
alleen via een koptelefoon te beluisteren
en dan nog vaak alleen op momenten dat
de wederhelft en kinderen even niet
thuis zijn. Zielig ook degenen die menen
dat krontjong afbreuk doet aan hun status
en hun met bedak blank gemaakte ziel.
Ook daarom is krontjong melancholie.
R.B.
"Krontjong Asli, melancholie uit ons
Indische verleden", EMI/Bovema CD
7943382, prijs f 1 9,95, porto f 3,-.
DOOR DE REGEN WORDEN JE
KLEREN NAT,
WEES NIET VERLEGEN, JE WORDT
TOCH MIJN SCHAT
Een donderend applaus beloont de
gemaskerde zanger (ja, waarom eigen
lijk gemaskerd?) nog vóór zijn lied ge
ëindigd is, zodat het instrumentaal na
spel helaas verloren gaat in het geklap,
gejoel en gefluit van het publiek.
Het is ter gelegenheid van een huwelijks
feest bij een rijke "djagal" of slager/-
vleeshouwer in één van de gangen van
Peneleh. Ter opluistering van het be
langrijke festijn is er een krontjongclub
gehuurd, wel niet de kampioen, maar
toch minstens de "runner up" van het
jaar. Ik, nietig jongetje, ben niet als gast
uitgenodigd, maar sta ongenodigd bui
ten te nontonnen, hoog op mijn tenen,
om maar niets van het gebodene te
missen.
Hoewel ik eigenlijk niet zogoed begrijp,
waarom iemand verlegen moet zijn als
hij natgeregend is, ben ik toch in hoger
sferen gekomen door de soepele
melodie, de slepende viool en vooral het
opwindende gesyncopeerde rythme. Ik
sta te overwegen, wat ik het liefst zou
willen zijn, de violist die zo "lekker kan
glijen", dat je er prettige rillingen van
krijgt, de cellist, die van zijn eigen spel
genietend op zijn krukje meewipt en als
maar tokkelt in zo onverhoedse tegen-
cadans, dat je niet kan stil staan. Of
misschien de onverstoorbare krontjong
speler, die regelmatig als een klok de
vulgaire maat aangeeft? Ja, dat zal het
zijn, dat is de gemakkelijkste en toch lijk
je even belangrijk als de anderen, b.v.
net eeen sleepdrager die even gewichtig
kan kijken als de koning zelf.
Op dit moment wordt er heel bescheiden
aan mijn mouw getrokken, en met een
plof val ik figuurlijk en letterlijk op de
begane wereld, want van schrik sta ik
meteen op mijn blote hielen. Het is onze
trouwe katjong, die mij komt vertellen,
dat ik thuis word verwacht, endat er
wat voor me opzit. Met lome stappen
loop ik huiswaarts, maar als de katjong
op levendige wijze schildert hoe de
ogen van pa zijn en hoe boos de woor
den klinken, komt er in mijn voort
beweging een eenparige versnelling en
tenslotte hollen wij samen naar huis.
"Hoe vaak moet ik je nog zeggen, dat ik
niet wil hebben, dat je naar krontjong
luistert? Je weet toch, dat het onzedelijk
is! Het is alleen muziek voor buaja's
vanen nu komen er strijk en zet een
paar straatnamen, waarbij ik altijd in
opstand kom (inwendig natuurlijk).
Want juist in die straten wonen mijn
fijnste voetbalvrienden, die niet eens
krontjong spelen, n.b.!
Ja, wat kun je doen dan: Ja Pa! Ja, Pa!
uiterlijk 't toonbeeld van deemoedig
heid, maar innerlijk 'n laaiend vuur van
revolte. Ook na de mondigheid moet
men vaak deze houding handhaven, wil
men niet met de buitenwereld in
onzachte aanraking komen. Wordt men
ouder, dan moet men zelfs ook het
inwendige vuur wat temperen, om eigen
versleten en verstijfde aderen te sparen.
Duizenden vaders hebben met mijn
eigen vader dezelfde mening gehad en
hebben het veto uitgesproken over de
krontjong tegenover zoveel maal dui
zenden kinderen. En zoveel duizenden
kinderen die gehoorzaam zijn, hebben
deze doctrine weer overgebracht op
hun talrijke kroost, zodat de "anti-kron-
tjong-stam" tot formidabele afmetingen
is gegroeid.
Maar er zijn ook ongehoorzame kinder
tjes en niet weinige, die zich onweer
staanbaar aangetrokken voelen tot deze
muziek, die zo past bij hun 50 tot 100%
Oosterse oren en ziel. Ze zijn ongehoor
zaam, niet omdat ze vinden, dat alles op
een vooroordeel berust, maar "zo maar".
En deze kindertjes goeien op tot slun
gels, die op
(Fragment uit "Krontjong Asli" door
Soetjahjo in Tong-Tong 1 5-9-1 968)
2
