Het Karbouwengat
De Menangkabauers
en het Karbouwengat
Niet voor één gat te
vangen
Een foutje is zo gemaakt. Dat bleek al gauw na het verschijnen van Moesson nr. 1 4 met die prachtige voorplaat van het
Karbouwengat. Althans, dat dachten wij, want twee attente lezers lieten ons weten dat het hier ging om de Harau-kloof, een
geografische bezienswaardigheid dicht in de buurt van het Karbouwengat die er, gezien het minimale aantal reakties,
kennelijk vaker mee wordt verward. Zo ook nu; in een fotoalbum van wijlen Prof. Dr. A. Hagedoorn (wiens Herinneringen voor
het eerst in diezelfde Moesson te lezen waren) vonden we een aantal losse foto's zonder bijschrift waaronder het exemplaar in
kwestie. Op de vraag waar deze genomen was, klonk al gauw: "dat is toch het Karbouwengat?" Na in de encyclopedie van
Nederlands Indië achter "Karbouwengat' een beeldende beschrijving te hebben gevonden van wat de foto te zien gaf, was de
zaak beklonken. Een slordigheidje natuurlijk dat we hierbij graag rechtzetten meteen mooie foto van het echte Karbouwengat.
In Moesson van 1 maart j.l. las ik de
interessante beschrijving over het
karbouwengat en hoe de kloof bij Bukit-
tinggi aan zijn naam "Karbouwengat"
zou zijn gekomen. Toen ik destijds in
Emmahaven (Telukbayur) bij Padang
woonde en werkte gaf een Menang-
kabauer - de mandur air: Suman galar
Sutan Bagindo - mij een andere uitleg
over de naamgeving, welke ik u hierna
graag wil vertellen.
Heel lang geleden kwam er uit het
zuiden een volk, dat de bevolking van de
Padangse Boven- en Benedenlanden
wilde bestrijden en hun gebied wilde
veroveren. De bevolking van deze
Padangse landen was echter een vrede
lievend volk, dat niet voor oorlog voelde.
Aan het volk uit het zuiden werd daarom
een voorstel gedaan twee karbouwen met
elkaarte laten strijden, één karbouw van
van het volk uit het zuiden tegen één
karbouw van de bewoners van de Pa
dangse landen. Als de karbouw van het
volk uit het zuiden de strijd zou winnen,
zouden de bewoners van de Padangse
landen zich zonder meer overgeven,
maar als de karbouw van de bevoking
van de Padangse landen het zou winnen,
dan zou het volk uit het zuiden zich
zonder strijd weer naar hun eigen land
terugtrekken. Met dit voorstel werd
ingestemd.
Het volk uit het zuiden kwam met een
grote sterke karbouwenkoe met indruk
wekkende horens, waar de bevolking
van de Padangse landen met respect
naar keek. Zij zetten daarop een klein
jong karbouwenkalfje in en zetten het
een scherp mes op de neus. Toen het
karbouwenkalfje de karbouwenkoe zag,
rende het er verheugd op af en begon
direkt te drinken. Met elke dronk stiet
echter het mes in het lichaam van de
karbouwenkoe, waarop deze het op een
lopen zette, nagezeten door het kalf. De
koe rende tenslotte het hoge land (bukit)
op en zag de steile afgrond niet, waar
door ze in de diepte (ngarai) stortte en
dood neerviel.
De bevolking van de Padangse Boven-
en Benedenlanden had gewonnen,
omdat hun karbouwenkalf de karbou
wenkoe had verslagen. Het volk uit het
zuiden droop beschaamd af. Het aan de
westkust van Midden-Sumatra gelegen
gebied van de Padangse Boven- en
Benedenlanden kreeg sindsdien de
naam Menangkabau (karbouw gewon
nen). Voor de in dit gebied wonende
Menangkabauers was het hiervoor
beschreven gebeuren zó belangrijk, dat
zij het symbool van de karbouw door
twee karbouwenhorens in hun kunst
uitingen vaak verwerkt. Dit symbool
kan men bijvoorbeeld herkennen in de
bouwstijl, waarbij de nok van de ge
bouwen aan beide einden omhoog buigt
als de karbouwenhorens. Ook bij de
bruidstooi buigt de hoofdtooi als twee
karbouwenshorens omhoog. In andere
kunstuitingen, zoals zilversmeedwerk,
keren de karbouwenhorens vaak terug.
De taal welke er wordt gesproken is
het Menangkabaus, een taal verwant
aan- maar geen dialect van het Maleis.
De Nederlanders, die later het verhaal
van de karbouwenstrijd vernamen,
noemden om die reden het ravijn bij
Bukittingi (Fort de Koek): het Karbou
wengat.
R.J.C. BROSTOWSKI
Voor het rondleiden van een Nederlands-
Engels-sprekend reisgezelschap in de
buurt van Padang heeft het Indonesische
reisbureau een Indo ingehuurd. Na een
lange dag van bezienswaardigheden is
het beroemde Karbouwengat aan de
beurt. "And this, ladies and gentlemen,
is the famouseheh(even laat
zijn parate kennis van de Engelse taal
hem in de steek, maar niet voor lang)
the famous Buffalo Bill
21
