Parang Tritis
Djamoe
Nangka Tjèlèng
Een kwestie van
vertrouwen
MUN NAAM OOK
Er zijn van die plaatsen aan zee, die als
gevaarlijk bekend staan, zo is Popoh
wèl en Prigi niet gevaarlijk (of is het
omgekeerd?) Zuiging, draaikolken, haai
en? Hier volgt een belevenis die bij
Parang Tritis een vraagteken zet. Gevaar
lijk voor zwemmen of niet?
"Als bakvis gingen we met ons vijven in
een auto weieens naar Parang Tritis aan
de zuidkust van Jogja. Met badpakken
aan, zeer decent pofmouwtjes en pof-
pijpen, het water in. Wij genoten van de
zee. Het strand werd heel sporadisch
bezocht, dat merkten we na verschei
dene malen er geweest te zijn.
Op een dag echter arriveerde er een
gezelschap van zes volwassenen. Ze
vormden een kring en begaven zich in
zee. Nog geen vijf minuten later werden
twee heren door een aanrollende golf
meegezogen. De rest spoedde zich naar
het strand met verbijstering toekijkend
hoe beiden wegdreven. Zij waren mach
teloos, want hulp kon niet worden ver
leend. Er was geen materiaal voor. Boven
dien geen sterveling, die in de buurt
woonde.
Wij bevonden ons vlakbij hen, want het
strand was niet lang. Het was huivering
wekkend te zien, hoe beiden steeds
verder afdreven. Eén echter wist, door
met de aankomende golven mee te
deinen weer op het strand te komen. De
andere dreef steeds verder de zee in.
Tenslotte zagen wij zijn hoofd af en toe
aan de zeeoppervlakte. Verloren!
Maar o wonder! Wij zagen hem weer
naderbij komen. Verbijsterend, hoe was
het mogelijk!
Heel, heel langzaam speelde het tafe
reeltje zich af. Met geëmotioneerd ge
juich hielpen zij hem uit het water.
Van het badpak, toen nog een hansop,
was bijna niets over.
Tussen twee mannen in draafde de
drenkeling een paar keer het strand op
en neer om van de schrik en doorleefde
angst bij te komen.
Een andere keer maakten wij mee, dat
een Engelsman door een haai was ge
grepen, die een stuk uit zijn dij had
gehapt. Bloedend kwam hij uit het water,
zeeg neer en overleed ter plaatse door
bloedverlies.
C. JANSSEN
We hadden het laatst over dat vreemde
gerucht over een "onderaardse" nang
ka. Blijkt waar te zijn, er werd ons zelfs
een foto beloofd als de nangka zou
bloeien en als die geoogst werd. Geen
april mop, dus we wachten maar af.
Maar hier eerst Theo Kempff:
In het Jappenkamp raakte ik bevriend
met Guus Livingston, kleinlandbouwer
uit Krikilan - Glenmor in Oost-Java. Hij
bracht mij de kennis bij van eetbare
planten, wortels en vreemde vruchten
die in het wild groeiden.
Eens vertelde hij ons over een "nangka-
soort", waarvan de vruchten niet aan de
stam of aan de takken groeiden, maar
aan de wortels. Niet aan de penwortel,
maar aan de wortels die gedeeltelijk
onder- en gedeeltelijk bovengronds
groeiden. Ik had er nooit over horen
spreken en luisterde aandachtig. Vol
gens hem, groeiden de bloemen aan de
onderzijde van de wortel en kwamen als
een krokus, langs de wortel uit de
grond. Dan gingen ze open en werden
dan door insecten bestoven. Het vrucht
beginsel zat ondergronds en daar voltrok
zich dan het groeiproces. Als de vrucht
rijp was, barstte de grond boven de
vrucht. Mens en dier kon dan ruiken dat
de "nangka-tjèlèng", zoals die vrucht
genoemd werd, plukrijp was.
Aldus Guus Livingston, mijn vriend de
kleinlandbouwer uit Krikilan.
THEO KEMPFF
Bij het lezen van je verhaal "Over djamoe
gesproken" moest ik aan mijn moeder
denken. In haar korte leven heeft ze
kans gezien een eigen kruidenhandel te
realiseren. Ze was een ongeletterde
vrouw, maar via overlevering wist ze
precies welke kruiden ze in de verschil
lende medicijnen moest verwerken.
Als ik bij de inkoop van ingrediënten
met haar mee mocht naar PasarSenen,
zag ik daar hetzelfde beeld als op de foto
bij jouw artikel. Thuisgekomen bekeek
moeder de boodschappen en als er nog
een vers kruid nodig was, zei ze tegen
mij: "Non, zoek jij in de tuin naar daon
meniran en neem ze voor me mee met
wortel en al, perloe voor seriawan oe-
soes" (medicijn tegen diarree). De krui
den werden gedroogd, fijngestampt en
gezeefd. Daarmee werden flessen ge
vuld tot boven aan de hals. Mijn vader
zorgde voor etiketten met gebruiksaan
wijzing op de fles. De kurk in de hals
werd voorzien van rode lak en daarop
het stempel van Beijnon. Zo kwamen
de djamoes in de handel in de Chinese
winkels. De meeste klanten had ze ook
onder Chinese families.
Behalve deze mooie herinnering aan
mijn moeder, werd ik door je artikel
wakker geschud. Al weken voel ik me
ellendig, gauw moe, slaperig enz. Ineens
dacht ik: "Hier, in onze tuin, komen de
Hollandse djamoes al boven de grond
en zoals Mellie Uildert zegt: Ze groeien
er niet voor niets!"
Vandaag nog ben ik met handschoenen
aan, de tuin ingegaan. Brandnetel volop,
wilde zuring, paardebloem, wilde knof
look. Vanavond alles fijnsnijden en in de
sla verwerken.
Ook mijn man apprecieert deze groente
en weet ze naar waarde te schatten.
CHRISTINE v.d. BEEK-BEIJNON
"Ik ben het met de laatste regel "ge
loven, hopen en vertrouwen" niet
eens", schreef X. Nu verdwijnen ano
nieme brieven, aardig of vervelend altijd
meteen in de prullemand, maar voor
deze maak ik een uitzondering. Want
wat X vertelde was precies wat "ge
loven, hopen en vertrouwen" in djamoes
rechtvaardigde. Dus snap ik er niets
van. Het eerste geval betrof een djamoe-
kuur waarop haar moeder stond dat ze
die afmaakte. Ze deed dat niet, met het
gevolg dat ook gebeurde wat ze graag
wilde. De djamoe werkte dus effectief
in negatieve zin.
Tweede geval: een oude vrouw dronk
haar leven lang een kwart kopje djamoe
godok. Op haar 90ste was ze nog kern
gezond en had een rimpelloze huid. Als
dat geen kwestie is van gelóven in
djamoe, hópen dat die ook voor jou
goed is en vertrouwen op een positief
resultaat, weet ik het niet.
Overigens: ook als ik met barstende
koppijn een Aspro'tje neem geloof,
hoop en vertrouw ik. Wat doen we
anders in dit leven, in deze tijd?
LD
Ziet u een bekende naam en wilt u
contact met die persoon? Stuur uw
brief aan de persoon naar de redactie
toko Moesson, Prins Mauritslaan 36,
2582 LS Den Haag. Wij zenden hem
door.
Dreier Gligoor, Milly - Soerabaia
Eijbergen-Colson, Cis van - Klaten
Hall, Raoul van (Jim) - Soekaboemi-
Soerabaia
Leng-Gimberg, N. J. de (Nelly) -
Buitenzorg-Bogor
Middelkoop-Falkenberg, Vera -
Malang-Soerabaia
Nahuys, John - Batavia-Medan
Philippus, Ch. (Chris) - Pladjoe-Batavia
Philippus-Schmitt, H. (Hetty) -
Semarang-Bandjarmasin
Teunissen, Willy Jr. - Batavia-Medan
Verhagen, Frans - Soerabaia-Lawang
Verhagen-Bouwens, Els,
Malang-Soerabaia
Voorn-van Driel, I. C. (Ilse) -
Malang-Soerabaia
T-4
