DE WALVIS
VAN MEESTER-CORNELIS
1
door A. TH. MANUSAMA
Schets van den gadeeltelijken Platte.grond
Aan de hand van een hierbij overlegde tekening, voorstellende een gedeelte van de
plattegrond van Meester-Cornelis, wordt de lezers aangeboden een verhaal, dat
geacht kan worden nog niet van algemene bekendheid te zijn. Slechts enkele
Europese ingezetenen van "Meester" weten dat. Desalniettemin is het verhaal
zelve n.h.v. wel interessant genoeg om het te publiceren.
De plattegrond van de stad Meester-
Cornelis heeft in hoofdzaak, voor wat
betreft het bebouwde complex, een
divergerend convex-concaven vorm,
waarvan de bolle zijde naar het Oosten
is gericht en de holle naar het Westen,
omsloten door de landen Matraman,
Mampang, Bidara Tjina en Tjipinang,
resp. aan de Noord-, West-, Zuid- en
Oostzijde.
Bij Bidara Tjina heeft men dan het
resterende gedeelte van die plattegrond,
hetwelk zich verder zuidwaarts uitstrekt
eerst smal om dan ter hoogte van Tja-
wang breed uit te lopen, zodat dit deel
min of meer de gedaante vertoont van
een visstaart.
De plattegrond in zijn geheel ware
daarom dan ook beter te vergelijken
met een "walvis", van welke de kop
echter is afgekapt en wel bij de Matra-
manlaan, terwijl de staart zowat bij
Tjawang eindigt.
Verschillende wegen lopen dan gelijk
beenderen door het lichaam van dat
beest heen, waarbij de Grote Postweg
(d.i. hier de Matramanweg met de Pasar
straat) als 't ware de ruggegraat vormt,
terwijl de Tji Liwoeng, die zich in schier
talloze bochten kronkelende, haar weg
naar de Javazee zoekt, hier gevoeglijk
als een slagader van het dier kan wor
den aangemerkt.
De Grote Postweg door Daendels aan
gelegd, loopt vanuit Weltevreden door
Salemba, Matraman en Meester-Cor
nelis in de richting Buitenzorg. Het
gedeelte van deze weg bij Matraman
heet de Matramanweg en dat bij Mees
ter-Cornelis door de aanwezigheid van
Chinese toko's en pasar de Pasarstraat.
Eerst later, toen de stad zich meer en
meer uitbreidde, is een andere hoofd
weg aangelegd en wel ten oosten van
de Pasarstraat.
Ter hoogte namelijk van de tegenwoor
dige Beth-EI-kerk krijgt de Matraman
weg een zijtak - eveneens met de naam
Matramanweg - die langs het Militaire
exercitieveld loopt tot aan het begin van
de Bekasiweg. Hier buigt deze nieuwe
weg zich naar het Zuiden om en loopt
voorbij de Rehobotkerk - waarom deze
weg de "Kerkstraat" wordt genoemd -
om bij de z.g. "Lus" van de trambaan in
Bidara Tjina weer in de Grote Postweg
uit te komen.
Op dit punt evenals bij de Beth-EI-kerk
ontstaat aldus een driesprong, welke in
het Maleis gewoonlijk "tjabang" (d.i.
gevorkte tak) wordt genoemd, reden
waarom een in vroegere jaren aldaar
staande 'gardoe" (wachthuis) ook
"gardoe tjabang" werd geheten. Deze
naam is - zelfs na het afbreken van dat
wachthuisje - tot heden behouden ter
aanduiding van die buurt.
Het vak, dat nu in de plattegrond van
Meester-Cornelis ontstaat door de aan
leg van deze nieuwe weg en dus om
sloten wordt door de zijtak van de
Matramanweg, Kerkstraat en Pasar
straat (op de tekening met zwart op
gevuld) vertoont zich op de plaat als een
maansikkel en is naar het Oosten toe
uitgebuikt. Zodat dit gedeelte dan ook
met inachtname van de gehele walvis-
vormige plattegrond - zoals we boven
hebben beschreven - niet ten onrechte
van MEESTER-CORNELIS aantoonende
den „WALVISCHBUIK"(jn ZWartopgevuld)
Schaal 1:20.000
(P o
C*n.AtiiV'Coo^6Tuiv, oaa af di -Cctr..tx
MangqayaL
ta/ruji tUil. .Vlnt" atrmr, ai
A Tr\V7KL JjCLalt
éuiijwuU/ faM/yS Ac, CX/'tL.-Sbulai. kot aan Ac
'1G.Boert got
S^VOOl) fi*V cU
c/aA5£/trccux/L' c^c/noc/rnAe. b/tb zmt,.
■ujgl&g/ xwcuüc u> opa^vxL&i/.
/-?-Zz <xovz J\.rnJbo%
Everc
3 .(l. M. .(vian
■fffffi - $.$.&cuxav
8
