De vreemde snuiter
Colin McPhee
r
V
M. de Rijk vertelt in zijn interessante artikelen reeks over het wonderkind
Frits Hinze hoe deze dirigent tenslotte in Amerika niet meer aan de bak
kwam en zijn leven armoedig eindigde in Californie. Alleen dankzij een
baantje van zijn vrouw was er op het laatst nog brood op de plank.
Hij schrijft dat iets dergelijks wonderkinderen wel meer overkomt en
noemt een voorbeeld. Ik citeer hem nu verder letterlijk:
De naar ik meen Europese musicus (de naam
schiet me helaas niet te binnen) die na in Parijs
afgestudeerd te zijn aan het conservatorium,
uiteindelijk na vele tournees en concerten over
de wereld, in Bali bleef steken, omdat hij
gegrepen werd door de hele sfeer, cultuur, de
mensen en vooral de klanken. Hij heeft door
jarenlang tussen de bevolking gewoond en
heeft het hele gamelon gebeuren op noten
schrift vastgelegd. Een onbekend
huzarenstukje, gezien de vaak vooral voor
Europese begrippen, waanzinnig ingewikkelde
ritmes. Heden ten dage zijn ze op de con
servatoria in Indonesië deze vreemde snuiter
nog eeuwig donkbaar. Hij heeft er voor ge
zorgd dot er een geweldge culturele erfenis
bewoord is gebleven. Na een tijd vertrok deze
man ook naar Amerika, waar hij aanvankelijk
brodeloos rookte en zelfs zijn vleugel moest
verkopen om te kunnen eten. Hij stierf echt
van de honger.
Deze huzaar is Colin McPhee, geboren in
1900 en gestorven in 1964, gelukkig niet
van de honger. Maar inderdaad heeft hij
armoe geleden als gevolg van zijn obsessie
voor gamelan muziek en heeft hij eens zijn
piano moeten verkopen om nog te kunnen
eten.
Hoewel het verhaal van M. de Rijk niet
voor honderd procent klopt (maar wel op
de belangrijkste punten) zal ook hij onge
twijfeld blij zijn de naam van deze vreemde
snuiter terug te vinden en geïnteresseerd
zijn in zijn levensverhaal. Deze man is voor
de Balinese cultuur van grote waarde,
maar niet alleen voor het Indonesische
volk. Ook voor ons, mensen uit Indië die
geïnteresseerd zijn in de gamelan. Hij heeft
namelijk nog meer gedaan, iets unieks. Ik
kom daar straks op terug.
Colin McPhee is waarschijnlijk van oor
sprong een Canadees en later Amerikaan
geworden (wie corrigeert mij weer?). Met
zekerheid is hij in ieder geval in Toronto
geboren en heeft daar het conservatorium
afgelopen. Hij was een veelbelovend talent
en toen hij 24 jaar oud was werd een
compositie van hem uitgevoerd door het
Toronto Symphonic Orchestra. Na een
korte periode in New York vertrok hij
naar Parijs om verder te studeren. Dat
deden veel Amerikanen in die tijd. Hij heeft
daar een zeer intensief musicaal leven
geleid en componeerde er o.a. in 1927 het
Een gamelan voorstelling in de jaren dertig.
(foto: archief Moesson). De overige foto's in dit artikel zijn gepubliceerd in het boek "A house in Bali" door Colin McPhee,
te vinden in de Muziekbibliotheek van de Faculteit der Letteren van de Universiteit van Amsterdam. Van McPhee zelf is
geen enkele foto te vinden.
7
