O
McPhee? Graag melden bij schrijver de
zes).
De eerste uitvoering van Tabuh-Tabuhan
kwan tot stand onder leiding van de diri
gent Carlos Chaver. Daarna is McPhee
weer terug gegaan om verder te werken
aan zijn documentatie.
Na zes jaar was hij klaar met het verzamelen
van gegevens, maar tegelijkertijd was zijn
geld op en werd hij gedwongen Bali te
verlaten. Op 25 december 1938 vertrok
hij met een vrachtschip uit Batavia en voer
via Kaap de Goede Hoop naar New York.
Hij was platzak en kon in Amerika als
zonderlinge componist niet aan de bak
komen. Nu was armoe troef en het is in
deze periode dat hij zijn vleugel heeft
verkocht om aan eten te komen. Zonder
piano kon hij zelfs niet meer componeren.
Hij begon het geloof in zichzelf te verlie
zen, vooral ook omdat bijna niemand zijn
muziek kon waarderen. Zijn vrienden
probeerden hem met de beste bedoelin
gen van zijn obsessie voor gamelan muziek
af te helpen en voorspelden hem nog een
gouden toekomst als hij zich maar wilde
conformeren.
In die tijd schijnt hij ook een aantal van zijn
composities in een aanval van depressie
verscheurd te hebben en in een vuilnisbak
gedeponeerd. Maar conformeren kon hij
zich niet. Wie wel in hem geloofde was
Benjamin Britten. Er moet een langspeel
plaat bestaan met de stukken "Gambangan"
en "Lagu Delem" gedirigeerd door Benja
min Britten. Maar de waardering van Britten
bracht nog geen brood op de plank.
In 1947 werd zijn symphonie
TabuhTabuhan voor het eerst in Amerika
uitgevoerd op CBS radio; maar het keer
punt kwam in 1953 toen Leopold Sto
kowski zijn grote symphonie dirigeerde in
New York. Vanaf dat moment begon hij
opdrachten te krijgen voor nieuw werk en
zelfs beurzen om zijn grote documentaire
studie over Balinese muziek voort te zet
ten. Zijn laatste jaar gaf hij les aan een
conservatorium in Californie en had toen
voor het eerst in zijn leven een vast inko
men. In die tijd corrigeerde hij ook de 600
pagina proefdrukken van wat later het
standaard werk "Music in Bali" zou wor
den.
Hij stierf in januari 1964 - twee jaar later
kwam zijn boek uit.
McPhee heeft bijgedragen tot de ontwik
keling van percussion in westerse
symphonie muziek. Hij heeft daardoor in
feite een hele generatie Amerikaanse
componisten beïnvloed.
McPhee was een groot musicoloog, een
talent dat hem belemmerd heeft alles te
halen uit zijn andere kwaliteit; het compo
neren.
Music in Bali is hèt standaardwerk over
Balinese muziek en alles wat er mee te
maken heeft. Gamelan muziek was en is
levende muziek, die verandert met de tijd.
Immers de spelers leren het van vader op
zoon, er staat niets op papier. McPhee
heeft de muziek van de dertiger jaren
vastgelegd, hij wist ook niet hoe in de
vorige eeuw en daarvoor werd gespeeld.
Maar zijn grote verdienste is dat wat hij
vastgelegd heeft niet meer verloren kan
gaan, en dat zijn notatie methodiekgebruikt
kan worden om hedendaagse gamelan mu
ziek op papier te zetten.
In 1967 is in Bali een muziekacademie
opgericht met de bedoeling de Balinese
muziek en dans te behouden, die bedreigd
wordt door het grote aantal toeristen.
Toeristen krijgen korte aftreksels van de
Balinese cultuur voorgeshoteld, daar zit
het geld. Omdat iedereen moet leven drei
gen ook de echte dansers verloren te
raken in die toeristenpot en is er straks
niemand meer die nog de eeuwenoude
muziek kan spelen of dansen.
Daarom bestuderen nu de studenten van
de academie de zuivere muziek uit het
verleden die zij vinden in het standaard
werk "Music in Bali" van Colin McPhee.
Zijn bijdrage tot de huidige vorming van
Balinese muziekstudenten is daarom
verbazingwekkend groot. Het is bijna on
voorstelbaar dat een Amerikaan van
Schotse afkomst zo'n invloed heeft op de
Balinese cultuur van vandaag.
J.S. SANDBERG
Dit is de zeer oude gamelan die uit
zee zou zijn opgerezen
N.B.
Er zijn nog meer vreemde snuiters ge
weest. Denk aan Bernhard IJzerdraad, toen
die jongeman tijdens de oorlog, eveneens
vanaf platen, voor het eerst gamelan mu
ziek hoorde werd hij ook gek. Zonder dat
hij ooit een gamelan had gezien, heeft hij
toen op de klankalleen een vollediggamelan
orkest op zijn manier gebouwd. Na de
oorlog is hij met de eerste de beste gele
genheid naar Indië vertrokken en is daar
verder de rest van zijn leven gebleven.
Ook hij heeft een belangrijke rol in het
culturele leven van Indonesië gespeeld. Hij
heeft onder meer vele malen gamelan
orkesten op tournee naar Europa gebracht.
De door McPhee gerestaureerde gamelan
9
