!)wkbcke
ftededcuideU m kei
(Hoosi u.&. QeuxjJ&n
Foto op het omslag van "Indische Nederlanders en
gerepatrieerden".
DE LERARENOPLEIDINGEN
Wat leren leraren tijdens hun opleiding
over Indische Nederlanders? De aan
dacht die leraren in basis- en voortgezet
onderwijs besteden aan bepaalde onder
werpen wordt voor een deel bepaald
door schoolboeken, maar ook door hun
opleiding.
Er zijn drie soorten lerarenopleidingen:
Ide Hoger Beroepsopleiding voor lera
ren basisonderwijs (voorheen: onder
wijzers; PABO, PA en kweekschool);
Fragment I (uit: A. van Hulzen, Vader
landse geschiedenis, 4e druk Groningen
1979, deel 2):
"In de loop van 1942 en 1943 werden alle
Nederlanders die nog in Oost-lndië achter
gebleven waren, mannen, vrouwen en kin
deren, in kampen ondergebracht; deze
geïnterneerden werden steeds meer van de
buitenwereld afgesneden." (pag. 364)
"Een aantal Zuidmolukkers was reeds naar
ons land uitgeweken, omdat zij niet in de
republiek Indonesië wilden leven; tever
geefs hoopten zij op de steun van ons land
bij hun strijd om een onafhankelijk volks
bestaan. (pag. 368)
Fragment 2 (uit L. Mulder e.a., Geschiede
nis van Nederland, Apeldoorn 1989):
"Zowel voor de Nederlanders, die in kam
pen werden opgesloten, als voor de
Indonesische bevolking brak een zeer
moeilijke tijd aan. De Nederlanders werden
genadeloos hard behandeld. Van de 96.300
Europese burgers die de Japanners intern
eerden, overleden er gedurende de oorlog
13 120." (pag. 281)
"Duizenden Zuidmolukkers, vooral oud-
KNIL-militairen, repatrieerden naar Ne
derland. Ook veel Indische Nederlanders
kwamen na verloop van tijd naar Europa."
(pag. 283)
2. de HBO-opleiding voor leraren In het
VO (voorheen: MO en NLO);
3. de universitaire lerarenopleiding
voor het VO.
Een belangrijke bron van historische
kennis van leraren vormen de zoge
naamde handboeken. Dat zijn leerboe
ken die een historisch overzicht geven
van een bepaalde periode of gebied. Net
als schoolboeken zijn deze handboeken
een samenvatting van wetenschappelijke
publikaties over verschillende onder
werpen.
Nederlandse geschiedenis
Voor de lerarenopleidingen voor
het VO bestaat er niet een echt
goed handboek voor Nederlandse
geschiedenis. Dat bestaat wel voor
de lerarenopleiding basisonderwijs,
waar traditioneel veel accent ligt
op de nationale geschiedenis. Vele
generaties leraren in het basison
derwijs zijn opgeleid met het boek
"Vaderlandse geschiedenis" van
Van Hulzen. Een recenter hand
boek is "Geschiedenis van Neder
land" van Mulder e.a. Als we deze
met elkaar vergelijken zien we de
zelfde verschuiving in aandacht
voor Indische Nederlanders die ik
ook al in mijn eerdere artikelen
constateerde: van geen aandacht
naar beperkte en gebrekkige aan
dacht. (Zie fragmenten I en 2).
Allochtonen/Minderheden
Een ander soort handboek dat ge
schreven is voor verschillende vor
men van Middelbaar- en Hoger Be
roepsonderwijs is het recente
"Allochtonen, een inleiding" van
Van der Werf. Het is bedoeld voor
de eerste fase van kennisnemen
met de situatie van de allochtonen.
De informatie over Indische Nederlan
ders is beperkt van omvang, maar van
een opvallend goede kwaliteit (zie frag
ment 3). De schrijver is duidelijk goed
op de hoogte. Dit geldt ook voor een
vergelijkbaar boek uit 1980: "De Min
derheden" van Schumacher. Ook dit
boek is een goed voorbeeld van een des
kundige samenvatting van de belangrijk
ste beschikbare literatuur (fragment 4).
Fragment 3 (uit: S van der Werf,
Allochtonen, een inleiding, Muiderberg
1991, pag. 17, 18):
"Onder de Indische Nederlanders bestaat
een variatie aan categorieën zoals het ver
schil tussen de Nederlandse kolonialen
(ook wel de "totoks" genoemd) en de
Indo-Europeanen (de
"indo's"), die de kinderen uit de relaties
tussen Nederlanders en Indonesiërs ("in
landers") waren. Juridisch waren de totoks
en de indo's gelijkgesteld maar de totoks
keken neer op indo's en die weer op de in
landers. Veel Indische Nederlanders waren
nog nooit in hun Nederlandse vaderland
geweest. De komst van de Indische Neder
landers hangt nauw samen met de
Indonesische geschiedenis De opvang
van de Indische Nederlanders wordt vaak
als een geslaagde integratie in Nederland
beschouwd. Werk was er wel voor de
veelal goed opgeleide repatrianten - al
werd met de nieuwe baan veelal status
verlies geleden. Op school deden de kinde
ren het wel goed en in de instelling van de
Indische Nederlanders overheerste het ge
voel van "geen-weg-terug". Maar velen
van hen leden onder het onbegrip voor de
situatie in Indonesië en de
kruideniersachtige afkoperij van oorlogs
uitkeringen. Naar buiten toe leek het een
geslaagde integratie. Uit verhalen, onder
zoek en (auto-biografische) literatuur we
ten we hoe velen zich hier niet thuis voel
den en leden aan onbegrip en discrimina
tie."
