Indo-Europeanen
grond te schetsen van de heden
daagse ontwikkelingsproblematiek.
Bewonderenswaardig is de wijze
waarop de twee onderwerpen
"onderwijs"en "sociaal-economische
politiek" in genoemde periode vanuit
Nederlands en Indonesisch perspec
tief worden belicht. Met de Indo-Eu
ropeanen weet Abma echter duide
lijk geen raad. In de speciaal gete
kende plaatjes staan karikaturen van
Nederlanders en Indonesiërs heel
zwart-wit (bruin-blank) tegenover el
kaar. De hier afgebeelde tekening is
gemaakt ter illustratie van de vol
gende herinnering van Margono
Djojohadikusomo aan zijn tijd op een
Europese school: "Uitlatingen als
"vuile inlander, vieze Javaan" werden
ook grif overgenomen door kinderen
van Indo-Europese landaard, zoals
kinderen van commiezen, klerken
van Gouvernementskantoren, bos-
opzichters, etc. Vaak waren zij nog
bruiner dan ik zelf. Het verschil was
alleen dat zij op schoenen liepen en
een Hollandse naam droegen. Het is
zoals het altijd gaat: "plus royaliste
que Ie roi." (pag. 37). Hoe weinig
Abma begrijpt van Indo-Europeanen
blijkt uit fragment 4. Een vele on
waarheden bevattende en door de
historische feiten achterhaalde bron
wordt hier aan leerlingen voorgelegd;
zonder méér. Over Indo-Europeanen
is in het boek verder niets te lezen.
Stelt u zich eens voor hoe leerlingen
Fragment 7 (uit: zie 5):
"Opdracht 2a: Wat waren de verwachtingen na de Japanse capitulatie van de Euro
peanen en Indo-Europeanen in Nederlands-lndië?- Ze hoopten op een snelle gezins
hereniging.
- Nederland zou snel het gezag weer in handen nemen.
- ledereen zou de oude baan van voor de oorlog weer krijgen.
4a Wat waren de verwachtingen van de Europeanen en Indo-Europeanen die naar
Nederland vertrokken?
- Ze gingen ervan uit dat ze in de Nederlandse samenleving zouden worden opgeno
men.
- Ze hoopten in Nederland een nieuw bestaan te kunnen opbouwen.
5a Kwamen de verwachtingen uit?
- De Nederlandse regering had weinig maatregelen genomen om de mensen uit Ne-
derlands-lndië op te vangen.
- De Nederlandse bevolking toonde geen enkele interesse voor de mensen die uit
Nederlands-lndië kwamen.
- Veel ex-geïnterneerden kregen psychische problemen.
- De mensen uit Nederlands-lndië moesten in de beginperiode wennen aan het
Nederlandse klimaat, de voeding, de kleding, zeden en gebruiken.
- De aanpassing van deze mensen die uit Nederlands-lndië kwamen, verliep deson
danks tamelijk geruisloos.
5 Afsluiting van de les: In dit afsluitende gesprek gaat de docent in op de proble
men die de gerepatrieerden uit Nederlands-lndië hadden. In dit gesprek
kunnen de volgende punten aan de orde komen: het verschil in bevrijding van
Nederland en Nederlands-lndië; waarom de Nederlanders geen aandacht hadden
voor de gerepatrieerden uit Nederlands-lndië; hoe het nu staat met de
gerepatrieerden (en hun nakomelingen)." (pag. 130, 131)
Fragment 8 (uit: I. L.G. Dalhuisen e.a., De Tweede Wereldoorlog, toen en nu. Een
lessenserie geschiedenis voor LBO/MAVO pag. 44; 2. idem voor HAVO/VWO pag.
46):
"Bron 11Lydia Chagoll: "Er was in Nederland niet aan gedacht de gerepatrieerden
op te vangen. Het grootste deel van hen heeft alles alleen moeten verwerken. Stille
tjes met zichzelf. Destijds, of je nu terugkwam uit Auschwitz of uit Tjideng, werd er
alleen rekening gehouden met de doden. "Kop op - vergeet - leef' dat alleen werd
gezegd. Het kamp was taboe. Er werd niet over gesproken. Men had geen zin om te
luisteren, laat staan om gefluister of gestamel op te vangen."
met deze informatie de erbij genoemde
vraag beantwoorden!
De Tweede Wereldoorlog,
toen en nu
Van koloniale mengbloed tot zelfbewuste Indo
Liane van der Linden
Wilfred Simons
Van koloniale mengbloed tot zelfbewuste
Indo.
Op 7 december 1988 vond in
Noordwijkerhout een weinig ge
slaagd symposium plaats over "Oor
log en verzet in Nederlands-lndië
1941 -1949 en de voorlichting aan de
na-oorlogse generaties" 2], Eind
1987 had de Stichting Leerplan
ontwikkeling al van de ministers van
Onderwijs en Wetenschappen en
van WVC het verzoek gekregen om
"een op de praktijk gericht hand
boek" te verzorgen voor onderwijs
over de Tweede Wereldoorlog, met
konkrete lessuggesties en lesvoor
beelden. Die vraag sloot aan op het
beleid zoals was uiteengezet in de
nota "Jeugdvoorlichting over de
Tweede Wereldoorlog in relatie tot
het heden", van de minister van
WVC (april 1987).
In 1989 verscheen het resultaat: een
handboek en twee lessenseries on
der de titel "De Tweede Wereld
oorlog, toen en nu". Om een aantal
redenen verdienen deze boeken bij
zondere aandacht. In de eerste plaats
zijn ze met medewerking van een groot
aantal deskundigen en leraren ontwik
keld en op scholen getest. In de tweede
plaats zijn ze uitdrukkelijk bedoeld om te
voorzien in de maatschappelijke behoef
te aan goede voorlichting over de Twee
de Wereldoorlog in relatie met het he
den. Na zes hoofdstukken over de oor
log in Europa wordt in drie hoofdstuk
ken aandacht geschonken aan de oorlog
in Azië en de gevolgen daarvan. In de
derde plaats laten deze boeken goed
zien dat er op dit moment heel goed les
materiaal is over de geschiedenis van
Indische Nederlanders. (Zie fragment 6.)
Om duidelijkheid te scheppen in de
complexe geschiedenis van Indonesië in
de periode 1942-1945 hanteren de au
teurs de indeling in Europeanen, Indo-
Europeanen en Indonesiërs. Met betrek
king tot deze periode kregen Indo-Euro
peanen nog niet eerder zo'n duidelijke
eigen plaats in een schoolboek.
Met betrekking tot de na-oorlogse pe
riode en "de komst naar Nederland"
lijkt de indeling in Europeanen, Indo-Eu
ropeanen en Molukkers ook heel ge
slaagd (fragment 7); de uitwerking ervan
(lees verder volgende pagina)
13
