"PHYTOL"
GEDEPONEERD
Zilveren Medaille Den Haag 1885
Luik 1902
Gouden Medaille Den Haag 1913
Lid der Jury, Brussel 1910
Pharm. fabriek
Wagenstraat 129, Den Haag
Vraag gratis receptenboekje
bij uw Toko en drogist
door een vriend, Max A., de zoon van
een der schooljuffrouwen naar de ze
vende klas teruggeloodst moest worden.
De andere Herman, hun partner, was er
misschien niet bij, of hij was wel in de
buurt, maar mengde zich niet echt in de
ruzie. Hoewel Tjeerd buiten schooltijd
wel zijn speelkameraad was. Mogelijk dat
de onderwijzers van het incident verna
men. Meneer Vis zou dan wel zo ver
standig zijn geweest om zich verder met
deze schooljongensruzie in een pauze
niet in te laten. Hoewel, we wisten alle
maal dat hij ten opzichte van de familie
van Mies en Tjeerd nogal positief was
bevooroordeeld. Hadden we niet on
langs op de tiende verjaardag van Mies
een hele schooldag vrij gehad en op uit
nodiging van haar moeder met onze
zesde klasse allemaal op Soember Po-
rong de ochtend mogen doorbrengen bij
het zwembad?
Bij die gelegenheid had ik zelf ruzie ge
kregen met haar broer Tjeerd, die mij
een "opscheppertje" had genoemd, en
met me wilde worstelen. Hij kende me
niet eens! En dan zo iets te zeggen! Maar
ik geloof wel, dat ie een beetje gelijk
had, achteraf beschouwd. Ik ben namelijk
altijd wel flinker geweest met mijn mond
dan met mijn vuisten. Destijs had ik de
gewoonte om aan Dick en Hans allerlei
verhalen te vertellen in de pauze. Die ik
had gelezen maar ook die ik had verzon
nen. Dat waren dan de sterke verhalen.
Misschien had Tjeerd wel eens iets ge
hoord. Of was het een poging tot toena
dering van zijn kant, die ik niet begreep?
Meneer Vis repte er niet over. Er was
trouwens niks gebeurd, geen bloed, geen
dichtgeslagen ogen, zelfs geen officiële
uitdaging om de vete na schooltijd te be
slechten. (Men bedenke, Dick en Tjeerd
waren allebei echt Hollandse jongens
van keurige familie; die beschadigen el
kaar ten eerste niet en maken van vech
ten evenmin een punt van "eer". Hun
kracht van overtuiging ligt meer op het
verbale vlak).
Wij bewonderden min of meer de ten
gere Dick, die het toch maar bestaan
had om een jochie uit de hoogste klas er
van langs te geven. Nota bene spruit van
zulk een belangwekkende vader.
Het belachelijkste van de zaak was, dat
vrindje Max, die lange slungel en zoon
van de dikste en mallotigste schooljuf die
ik ooit gezien heb, het nodig vond om
ons drieën ernstig vermanend te wijzen
op het verkeerde van onze denk- en
handelwijze. Dick had Tjeerd nooit zo
mogen aanvliegen. Wist hij dan niet, dat
"de jongen een zwakke borst had". We
kwamen bijna onder de indruk, ware het
niet, dat we voor Max al even weinig
ontzag hadden als voor zijn ma, die ook
geen flauw idee had van rechtvaardig
heid, het lieve goeie mens.
Die ma van Max hadden we na de
tweede pauze een tussenuurtje voor cij
feren of wat anders. En laat dat mens er
nou over beginnen! Zij sprak zalvend tot
Dick: "Jij begint je de laatste weken
steeds vreemder te gedragen. De hark
van Mies en Tjeerd heb je ook al kapot
gemaakt!" Nou vraag ik je.
Hadden we het niet ergens over een
schooltuin? Een schooltuin in het toen
malige Indië. Op een Indische lagere
school. Een experiment dat eigenlijk van
te voren al tot mislukking gedoemd was.
Waarom dan wel? Ik neem aan dat het
aan het toenmalige onderwijssysteem
lag. Geslachten en generaties lang waren
we gewend geweest alles precies te
doen, zoals het ons voorgezegd was. Er
was op de vroegere school geen plaats
voor eigen initiatief van leerlingen. Onze
onderwijzer maakte een plan, gaf even
hulp en aanwijzingen en verwachtte dat
we nu uit ons zelf de boel draaiend kon
den houden. Enkelen konden dit mis
schien, maar de grote massa liet het na
een maandje afweten. Het sociale sys
teem van "gelijke kansen" bieden en dan
in wederzijdse samenwerking toch een
beetje met elkaar wedijveren, het func
tioneerde niet of nauwelijks. Het lijkt
soms helaas wel wat op de tegenwoor
dige "ontwikkelingshulp" Maar we zou
den niet pedagogisch gaan doen, wel kan
ik het niet laten aan politiek te denken.
(Slaat natuurlijk nergens op! Of toch
wel?).
Zo ging het eerst: Er werd een plan ge
maakt door een welwillend jong onder
wijzer om een klasse van schoolkinderen
te animeren voor een écht project. Ze
moesten leren samenwerken en teza
men iets goeds en leuks tot stand bren
gen.
Een schooltuin, waarmee onze school
zich kon laten zien:
Dus werd de grond verdeeld. Er werd
geïnvesteerd in werkkapitaal, dat allen
mochten beheren en tot ontwikkeling
brengen.
Een zaaier ging uit om te zaaien.
Een gedeelte van het zaad viel op de weg
en werd door de vogels opgepikt: Dat
waren de lui die a priori al geen zin had
den om mee te doen..
Een deel viel in een dun laagje humus en
schoot snel op, maar daar onder de
aarde rotsbodem lag, verdorde alles
gauw: de kindertjes die het direct opga
ven toen de eerste tegenslagen kwamen.
De succesvollen slokten de schlemielen
op-
Een deel schoot goed wortel en begon
zich te ontwikkelen. Maar toen werden
de goede activiteiten verstikt door sleur,
doordat men zich al die moeite niet lan
ger wou getroosten. Doordat er in de
pauze wel leuker dingen te doen waren
dan werken in zo'n dooie schooltuin.
Hoe ging het met het uiteindelijk resul
taat van hen die volgehouden hadden?
Ach, wel goed, maar het doel, was dat
bereikt? Zinvol bezig zijn van klas 6?
Drie of vier maanden later waren er
zelfs een paar "buitenlanders" (zevende
klassers) bijgekomen, beleend met stuk
ken waarop de oorspronkelijke eige
naars geen prijs meer stelden. Lievelin
getjes van Meneer? Deden ze arrogant
omdat hun ouders belangrijk waren? Ach
welnee, toen was de schooltuin voor de
meeste anderen nauwelijks meer inte
ressant. Ze hadden andere interesses.
Inplaats van 24 afzonderlijke tuintjes wa
ren er minder dan 10 overgebleven.
Hebben we ooit uit de schooltuin een
boeket op de tafel van Meneer Vis kun
nen zetten?
Het jaar daarop werd door de ons op
volgende zesde klas totaliter niets meer
gedaan. Wij waren naar de zevende
overgegaan en blokten voor onze toela
tingsexamens. De familie van Tjeerd en
Mies zat in Nederland. Ook de andere
Herman. Meneer Vis werd nog in de
loop van dat cursusjaar naar Malang
overgeplaatst.
Er was niet langer een schooltuin. Alleen
de Ipomoea van Meneer Vis op perceel
A bloeide nog met bleke lila trechters
temidden van het door de kunstmest
dubbel zo tierig groeiende onkruid en de
slordige graspollen, die niet langer ge
maaid of gewied werden.
Sic transit gloria mundi...
{Transeunt immatura omnia nova...}
Zo vergaat 's Werelds Glorie...
{Alle niet rijpelijk doordachte nieuwighe
den houden geen stand...}
32
