Fragment 8 (uit: R. Voorneman, "De des
integratie van de Indische samenleving",
in: zie 3):
"Ook het georganiseerde Nederlandse
bedrijfsleven in Indonesië was weinig ge
lukkig met de geringe optie-bereidheid
onder de in Indonesië woonachtige Ne
derlanders. Volgens Van der Veur zijn
er tussen de 30.000 en 33.000 Nederlan
ders door optie Indonesisch staatsburger
geworden. Vanaf de Indonesische onaf
hankelijkheid werden in de eerste twee
arbeidsectoren, het gouvernement en het
leger, de Nederlanders snel overbodig.
Concluderend kan worden vastgesteld dat
de desintegratie, het uiteenvallen van de
Indisch-Nederlandse gemeenschap in de
Indonesische archipel, veroorzaakt is zo
wel door politieke als door economische
factoren; zaken die nauw met elkaar ver
weven bleken en die uiteindelijk resulteer
den in de uittocht van vrijwel de gehele
Indisch-Nederlandse gemeenschap uit In
donesië." (pag. I 16-125)
van "echte" Indische fictie: één voor kin
deren en één voor volwassenen.
In 1990 verscheen een zeer verzorgde
herziene uitgave van Marion Bloem's
jeugdboek "Matabia of een lange don
kere nacht" (oorspronkelijke uitgave
1981). Het is een heel Indisch boek,
waarin Bloem haar herinneringen, opvat
tingen en ervaringen (en die van haar
oudere zus: verwekt in Indonesië en ge
boren in Nederland) met veel fantasie
ineen heeft gevlochten. Het boek gaat
over Sylvia die alleen thuis is met haar
broertje en zusje. Tijdens een lange,
spannende avond denkt ze na over het
land waar haar ouders vandaan ko
men, met alle geesten en spoken
die (volgens haar) daarbij horen.
Het centrale thema is de botsing
tussen de Nederlandse en Indische
cultuur. Fragment 12a speelt zich
af vóór de repatriëring. Fragment
12b is een voorbeeld van de au
thentieke wijze waarop vanuit
Indisch perspectief is beschreven,
hoe het was om als Indisch kind
"tussen twee culturen" op te
groeien in het Nederland van om
streeks I960. Fragment 12d speelt
omstreeks 1980.
Vogels rond een vrouw
Een minder bekende auteur uit de
tweede generatie is Alfred Birney,
van wie in 1991 de roman "Vogels
rond een vrouw" verscheen. Vol
gens de bondige samenvatting op
de omslag "zou het boek een
Indisch sprookje genoemd kunnen
worden. Alan Noland, oudste telg uit
een Indisch gezin, raakt als kind onder
de indruk van het portret van zijn
Chinese grootmoeder van wie een
magische werking lijkt uit te gaan. Tij
dens zijn volwassenwording treedt
gaandeweg een positieve fascinatie op
voor deze Chinese vrouw. Hij gaat op
zoek naar haar achtergrond en be
zoekt haar graf in Java. Dwars door
het verhaal loopt de dominante lijn van
de vader, die met zijn onverwerkte
oorlogsverleden tussen kleinzoon en
grootmoeder in staat." Naast de lite-
Fragment 10 (uit: J. G. Taylor, Smeltkroes
Batavia, Europeanen en Euraziaten in de
Nederlandse vestigingen in Azië, Gronin
gen 1988):
"Ook iemands nationaliteit beïnvloedde
zijn klim in de hiërarchie. Vele staten in
Europa waren onder de employés van de
Compagnie vertegenwoordigd, maar al
leen de Nederlanders bekleedden de
hoogste posten. Op deze regel waren
maar weinig uitzonderingen, bijvoorbeeld
een paar Duitsers als Thedens en Van
Imhoff, een afstammeling van Franse
Hugenoten als Patras, en een Euraziaat
als Dirk van Cloon." (pag. 21)
Fragment I I (uit: P.W.J. van der Veur,
Introduction to a socio-political study of
the Eurasians of Indonesia", Cornell
University 1955):
"The sharp limitations for occupational
placement which had existed for the
Eurasians throughout the preceding
centuries, continued in the 19th century.
Training of an advanced nature was pur
posely withheld. The certificate acqui
red at Delft, known as the 'radikaal',
remained a major grievance of the Eur
asian community until 1864." (pag. 49/50)
"The number of Eurasian Army officers in
1860 was 29 or 3% of the total number of
officers, while 82 of the Dutch officers
were born in Indonesia; the number in the
lower ranks was 540 or 4%, with an
additional 156 Dutchmen born in Indo
nesia. A significant increase can be seen
from the fact that in 1895 the total
number of officers born in Indonesia had
risen to 408, while the number of Army
personnel below the rank of officer stood
at 1.664. Almost 1.400 of the latter were
Eurasians." (pag. 64)
Fragment 9 (uit: B.B. Jagt, De charme van het Indisch zijn, Den Haag 1991
a. "Het interessante van de Indische Nederlander is, dat hij in vele opzichten een
uitzondering is. Spanjaarden, Engelsen, Fransen en andere volkeren hebben kolo
niale rijken verspreid over de hele globe gesticht. Alleen in het voormalige Neder
landse imperium en dan nog uitsluitend in het oosten ervan heeft zich een merk
waardig verschijnsel voorgedaan, er is een nieuw, sterk verbonden volksdeel ont
staan: het Indische deel van het Nederlandse volk." (pag. I)
b. "Zoals er misverstanden bestaan omtrent de Nederlander, zo bestaan er soms
hardnekkige misverstanden over de Indische Nederlander. Een ervan is, dat de
Indo-Europeaan tussen hamer en aambeeld zat in het voormalige Indië.
Onderzoekingen hebben uitgewezen, dat Indië bestuurd werd door Indo-Europea
nen. De leidinggevende funkties bij bestuur en leger waren bezet door Indo-Euro
peanen. De groep van "trekkers" - Nederlanders die slechts tijdelijk in Indië zou
den verblijven - bestond voornamelijk uit de leiding van cultures en handels
instellingen. De invloed ervan was gering, en op cultureel gebied irrelevant." (pag
3)
c. "In de achttiende eeuw werd de eerste Indischman, Van Cloon, gouverneur-gene
raal." (pag. 7)
d. "Nederland heeft een groots verleden als zeemogendheid met koloniën. Zonder
de nuance die Indië gebracht heeft in historie en volksaard zou Nederland anders
en wellicht kwalitatief minder zijn." (pag. 13)
e. "De Indische Nederlanders zijn de enige bevolkingsgroep in de geschiedenis van
de Lage Landen, die vervolgd en gevangen genomen zijn op grond van hun
Nederlanderschap. Dat is onze peperdure plaats. Daarom zitten wij in het merg
van de Nederlandse cultuur: wij zijn de enigen die binnen en buiten de kampen
het Nederlands zijn hebben moeten bekopen met honger, mishandeling, ziekte en
in zovele gevallen, met de dood." (pag. 17)
Indo's wilden zo snel mogelijk ge
heel opgenomen zijn in de Neder
landse maatschappij en leuk of niet,
daar hoorde ook de polonaise bij
(uit: "Rockin Ramona").
14
