Rond 1900 deed de eerste auto in Indië zijn intrede. Deze unieke foto van een dokters
gezin is in 1910 gemaakt op het voorerf van hun Bataviase woning. Naast de wagen de
kornet of hulpje in zijn uniform met tressen.
die wij ook nog hebben gekend: de
laatste tijd van Indië, die in 1942 zo
abrupt eindigt. En dan wordt het
zwart en is er niets meer.
Uit deze vooroorlogse foto's
spreekt een grote liefde voor dat
land en zijn bevolking, zo zuiver
vastgelegd op de gevoelige plaat.
Maar ook de Nederlandse samenle
ving uit die tijd komt aan bod. En
onwillekeurig ervaar je, dat Indië
toen op weg was een modern land
te worden, midden in een ontwikke
ling, die schone beloften voor de
toekomst inhield. Neen, geen nostal
gisch terug verlangen, doch gewoon
een nuchtere constatering.
Nu, zoveel jaren later blijkt, dat deze
laatste Indische periode zo weinig
bekend is geworden en nog nauwe
lijks is bestudeerd of gedocumen
teerd. Historisch verklaarbaar om
dat deze tijd nog te dicht bij ons ligt
om er objectief afstand van te kun
nen nemen. Maar ook wel jammer,
omdat hierdoor die tijd onvoltooid blijft
en er geen punt achter gezet kan wor
den. Want het is, hoe dan ook, juist die
tijd geweest, waarin objectief gezien, de
grondslagen werden gelegd, waarop een
nieuw Indonesië kon ontstaan. Uit het
oude is het nieuwe voortgekomen. En
het is aan de derde generatie of mis
schien wel de vierde, om vanuit dit besef
de lijn door te trekken naar de toe
komst.
R.S. WASSING
neratie verandering aanbracht. En op
onze beurt kijken wij hier weer heel an
ders tegenaan, dan onze voorgangers,
die er deel van uitmaakten. En intussen
raast de tijdmachine voort. Reeds zijn
wij hier in Holland aan de derde genera
tie toe. Wat weten deze Nederlanders
van het Indië van hun ouders en groot
ouders af?
Hoe dat antwoord ook luidt, een feit
blijft, dat zij het oude Indië nooit gekend
hebben en dat het voor hen dus ook
niet bestaat. Voor een beter begrip zijn
zij volkomen afhankelijk van de beeld
vorming der ouderen, zoals die in docu
menten en verhalen bewaard zijn geble
ven. Gesublimeerd tot een mooi
sprookje uit ver vervlogen tijden. Op
zichzelf een volkomen normale ont
wikkelingsgang. Niets aan de hand
dus, zou je kunnen zeggen. Ware het
niet, dat de ouderen, waartoe ik mij
zelf ook begin te rekenen, daar toch
wel wat moeite mee hebben. Onze
generatie heeft natuurlijk wèl een
duidelijk beeld van Indië, we zijn er
toch een onderdeel van geweest? Dat
feit valt niet te ontkennen. Waarom
ook? Je voelt je zelfs bevoorrecht, dat
je het allemaal hebt mogen meema
ken.
Met de keuze van de foto's voor het
nieuwe boek hebben wij de chronologie
van de ontwikkelingen bewust gevolgd,
zodat men al bladerend, als het ware in
vogelvlucht, de Indische tijd van vijftig ja
ren, aan zich voorbij ziet trekken. Om
het oudere Indië in zijn boeken te illus
treren, maakte Buitenweg gebruik van
foto's uit oude verzamelingen, die hij tot
een archief had samengesteld. Vanaf de
dertiger jaren gebruikte hij eigen foto's,
die hij op zijn eentje, zwervend door
stad en land van Java, met zijn Rolleiflex
maakte. Het zijn in het bijzonder deze
foto's, die een duidelijke herkenning op
roepen omdat zij een tijd weerspiegelen,
En dat brengt me weer op Hein
Buitenweg. Toevallig was hij een van
die velen, die deze halve eeuw lang in
Indië heeft geleefd - als jongen van
zes jaar in 1899 tot man en vader in
1947 - en dus ook de veranderingen
en vernieuwingen, die zich in de op
eenvolgende decennia voordeden, Deze foto werd genomen ter gelegenheid van de installatie van Raden Toemenggoeng
heeft ondergaan. Hierover verhaalt Prawirawidjojo tot Regent van Ngandjoek in de toenmalige residentie Kediri, op 8
hij in zijn boeken. maart 1937 door Gouverneur Ch. O. van der Plas (met baard).
23