O
ORIENT TRAVEL BV ZZ
Brief aan een vriend als Epiloog
RETOUR BANGKOK v.a.ƒ1.320,- J f T
RETOUR JAKARTA v.a.ƒ1.780,- Vyp/
v.a3.940,--
RETOUR BALI v.a.2.050,--
RETOUR AUCKLAND v.a.2.535,-
boerekool met worst en wij van de eer
ste generatie Indo's zijn (te) oud.
Pajah toch! Geen medische hulp daarom.
Wanneer u nu klaagt en moppert en
zegt er niets van te begrijpen, dan is daar
dus niets nieuws aan maar blijf het
vooral doen en doe er nog een schepje
bovenop, mijn zegen in elk geval heeft u,
en wanneer u met u allen dan toch een
maal flink aan het mopperen bent, vraag
dan en passant aan die mensen, die be
stuurders van ons, dat terugbetaalde
voorschot terug. Ik zou er (nog) een
keer een reis naar Indonesië van maken
of een campertocht door Amerika.
Die mensen, u weet wel, die mensen
denken toch niet, dat ik dat geld, wil
hebben voor mijn begrafenis? Willen zij
dat? Willen die mensen dat?, zegt u, wil
len zij dat wel?! Blanda kèn niet, maar
begrijp ook niet zijn eigen taal.
Hoe toch?
Roep maar: Hellep!
Een brief als epiloog en waarom
zou dat niet kunnen?
Het lijkt (bijna) een genetisch gege
ven, wanneer Indische mensen
over hun emoties vertellen, zij di
rect er achteraan zich verontschul
digen bij degeen bij wie zij bij te
biecht zijn gegaan. Dit epiloog
"ruikt" daarnaar.
Ik lees sinds ik mijn stethoscoop aan de
wilgen hing, nu zo'n klein jaar geleden,
elke dag drie a vier kranten en elke
week twee a drie tijdschriften (en maan
delijks ook nog de Moesson).
Ik heb gemerkt dat dat een voortreffe
lijke manier is om krankzinnig te wor
den, maar het is ook verslavend en dus
ga ik gewoon door.
Ik luister ook nog regelmatig naar de ra
dio, het zijn niet de muziekzenders, die
mijn belangstelling hebben en ook kijk ik
televisie. Ik heb geloof ik in elke kamer
van ons huis een televisietoestel staan,
zelfs in de garage staat er één en soms
staan die ellendige apparaten de hele dag
aan. Dus ben ik stapelgek.
Maar de Indianen uit Noord-Amerika
zeggen dat gekken, kinderen en grijs
aards een ziel hebben en dus staan zij
het dichtst bij de waarheid.
Om in dit land gehoord en gezien te
worden, is een stunt nodig.
Bijvoorbeeld vloeken in de kerk of "ge
heiligde grond" als urinoir gebruiken.
Gewoon, af en toe, op de tenen staan
van autoriteiten, helpt niet, zoiets is
geen nieuws, geen stunt.
Maar wat is nou "geheiligde grond"? Die
ligt voor mij niet hier, maar daar. Daar
waar ik de mooiste, de beste en de ver
pletterende en belangrijkste herinnerin
gen aan heb. Hier heb ik moeten happen
naar adem, dagelijks, en moeten dringen
om boven te kunnen drijven en hier heb
ik mijn territorium moeten afbakenen,
bijna op dezelfde wijze als onze huisdie
ren dat doen. Hier ben ik geëvolueerd
van een rare pinda-chinees tot een halve
allochtoon. Rijp voor subsidie? Wanneer
de Amerikaanse Indianen, Amerikaans
met elkaar praten, zeggen ze op zo'n
vraag: "Shove it!"
Ik ben geen halve allochtoon en zeker
ook geen halve Hollander en je subsidies
mag je besteden aan suppositoria en ze
dan zelf gebruiken voor mensen van de
ontwikkelingshulp, van ons welzijn en
andere vaagheden. Maar laat ik even ver
tellen over mijn boosheid van deze och
tend.
Op de zender van BBC-2 verscheen een
voor mij zeer hatelijk hoofd namelijk dat
van een Japanner. Hij bleek een weer
vrijgelaten oorlogsmisdadiger te zijn, die
ter dood was veroordeeld, maar gratie
had gekregen. Eén van de beulen van de
beruchte "Birma-road".
"Het is voor mij onbegrijpelijk", zei dat
hoofd in het Japans en voor de kijker in
een soort telegraaf-stijl-Engels vertaald,
"dat ik voor mijn werk in Birma voor de
Japanse keizer ter dood ben veroor
deeld. Wij hadden geen machines en an
dere werktuigen om het werk te doen.
Voor ons waren die krijgsgevangenen,
onwaardig om in leven te blijven omdat
ze niet eervol waren gesneuveld in de
oorlog en die koelies uit Java, Sumatra,
Malakka en India, de werktuigen om het
werk voor elkaar te krijgen".
Waar blijft het televisieprogramma over
de massamoord op Russen, Joden en Zi
geuners en nog een paar tienduizend an
deren dat van commentaar wordt voor
zien door een Duitse oorlogsmisdadiger?
Ik zou dan moeten wachten tot Menten
uit zijn graf is opgestaan en wanneer hij
in vele Europese huiskamers van zijn on
schuld en onbegrip over zijn veroorde
ling getuigenis heeft gegeven via het tele
visiescherm en hij dat vooral in het
Duits moet doen, dan hoeft hij van mij
niet meer het graf in, maar mag hij terug
naar zijn villa, hier bij mij in de buurt. So
what?
Misschien omdat het bijna vijftig jaar ge
leden is, dat de eerste Jappentanks Djok
jakarta binnentrokken. Het was midden
in de nacht en een paar dagen na mijn
verjaardag. Het was ook een paar dagen
na de capitulatie van het KNIL. Mijn moe
der, broer en ik werden door onze Indo
nesische buren uit bed gehaald en moes
ten voor elke passerende tank buigen.
Dat was, denk ik, het begin van het
Grote Onbegrijpen en Verdriet.
Psychotrauma beste vriend, moet ik daar
weer en meer over vertellen? Je zou
moeten weten, goed moeten weten, dat
psychotrauma geen reden hoeft te zijn
van een vernietigende lichamelijke ziekte
of van slopend en verterend verdriet.
Het kan ook zijn een katharsis voor
degeen, die geregeld wordt geconfron
teerd met het onbegrip en de gehui
chelde interesse over het geleden leed.
Het is maar jouw leed en uit een ver
land komen die verhalen.
Hier in deze wereld van welvaart en
overvloed is medeleven en mededogen
een bedrag aan Amnesty International,
het Rode Kruis of Hulp aan Afrika of aan
Zuid-Amerika, Nationale hulp aan Halin
Laat maar zitten. Wij zijn de slachtof
fers van de oorlog in Indië. Oh ja!? is de
reactie hier.
Een ei gooien naar al dat levend onbe
grip hier maakt je niet sterker of maakt
het verdriet minder. Maar het is wel een
getuigenis. Een getuigenis dat wij uit
"ons Indië" even veel pijn kunnen voe
len, even veel verdriet kunnen hebben,
even zeer kunnen verlangen naar ge
noegdoening. Dat laatste is ons nooit ge
gund. Het is dus nooit voorbij. Ik zal dus
blijven vertellen over dat psychotrauma.
30-daagse verzorgde reis JAVA en BALI garantiefonds
- REISGELDEN
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
Tel. 020 - 623 74 84
Laan van Meerdervoort 291 DEN HAAG
Tel. 070 - 361 50 78
15
