Het goddelijk gezicht van
INDONESIË
Het is er uiteindelijk dan toch van gekomen. Wie had dat in 1990 ook
maar in de verste verte kunnen vermoedenToen er hier in Nederland nog
niets over bekend was, vestigde ik in het Moessonnummer van 15 septem
ber 1990 (35e jaargang, no. 4) reeds de aandacht op de grootse Indonesië
manifestatie, die in 1991 over heel Amerika zou plaatsvinden. Vier grote
tentoonstellingen: The Sculpture of Indonesia; Beyond the Java SeaCourt
Arts of Indonesia; en Modern Indonesian Art, zouden met topstukken van
het Indonesische culturele erfgoed het grote Amerikaanse continent berei
zen.
Niet zonder een gevoel van teleurstel
ling merkte ik toen op, dat deze ten
toonstellingen jammer genoeg niet in
Nederland te zien zouden zijn. Dood
zonde, maar het was niet anders. En
toch, de wonderen zijn de wereld nog
niet uit. Want het mag niet minder dan
een wonder heten, dat toch nog onver
wachts, alle vier tentoonstellingen in dit
jaar 1992 naar Nederland komen en dat
de eerste zelfs al begin februari werd ge
opend! Ongelofelijk maar waar. Beseffen
wij eigenlijk wel, wat een geluksvogels
wij zijn, dat wij dit unieke gebeuren zo
maar in de schoot geworpen krijgen?
Want zo een evenement is zelfs gedu
rende de eeuwenlange betrekkingen
tussen Nederland en Indonesië op
een dergelijke schaal nog nooit voor
gekomen en zal naar alle waarschijn
lijkheid ook in de toekomst nooit
meer voorkomen. Een reden temeer
om er serieuze aandacht aan te beste
den en iedereen aan te sporen, deze
eenmalige kans aan te grijpen om de
tentoonstellingen te gaan bezoeken.
Dat het zover gekomen is, is in de
eerste plaats te danken aan de voort
varendheid waarmee officiële instan
ties als de Ministeries van Buiten
landse Zaken en WVC, samen met de
betrokken museumdirecties in de
loop van 1991 in Washington hebben
onderhandeld om de terugreis van de
tentoonstellingen naar Indonesië,
over Nederland te laten lopen. Dat
dit op zo korte termijn is gelukt,
komt mede door de onontbeerlijke fi
nanciële steun van de Nederlandse
bankwereld, het Prins Bernhard
Fonds en het bedrijfsleven; en door
de practische medewerking van de
Gemeente Amsterdam, Kamer van
Koophandel Amsterdam en Gerlach
Art Packers Shippers b.v. Hier past
een welgemeend woord van dank aan
al diegenen, die met inzet van al hun
krachten deze gigantische operatie tot
een goed einde hebben gebracht.
6 februari is de dag van de officiële ope
ning van de eerste tentoonstelling: Het
goddelijk gezicht van Indonesië, door
Z.K.H.Prins Bernhard. En wel om 18 uur
in de Nieuwe Kerk op de Dam in Am
sterdam.
Een korte, persoonlijke impressie van
deze opening kan niet anders dan ver
warrend overkomen. Overvallen door
een reeks van ogenschijnlijke tegenstrij
digheden, ongerijmdheden bijna, onderga
Godin der Opperste Wijsheid ca. 1300
ik als in een surrealistische droom alles
wat op mij afkomt. En zonder mij er re
kenschap van te geven, aanvaard ik de
diepere symboliek, die er voor mijn ge
voel achter schuil moet gaan, al gauw als
iets heel vanzelfsprekends. Direkt al bij
binnenkomst in de eeuwenoude, statige
kerk valt het oog op een arrangement
van bloeiende orchideeënplanten, die
aan de voet zijn afgedekt met oude
slendangs. Een goed bedoeld, klein Indo
nesisch accent, maar onwezenlijk voor
wie beseft, dat deze oude slendangs ook
deel uitmaken van de Indonesische kunst
en dus een betere bestemming verdie
nen dan louter opvulmateriaal. De
binnenstromende gasten worden
aangenaam verrast door de wellui
dende klanken van de gamelan, die
als gewijde muziek de immense
ruimte vullen. Een hemels welkom,
dat net zo ontroert als de mooiste
orgelmuziek, die men zich denken
kan. Het is het Javaanse dans- en
gamelangezelschap ISTIKA van de
Indonesische ambassade, aangevuld
met leden van de gamelangroep
Marsudi Raras van het Indonesisch
Museum Nusantara te Delft, dat de
muzikale omlijsting en later ook de
Solose dansen, verzorgt. Na de ge
bruikelijke inleidende toespraken
geeft Dr. Jan Fontein een bondige
toelichting op de tentoonstelling.
Deze Nederlander, die jarenlang als
directeur aan het Museum of Fine
Arts in Boston verbonden is ge
weest, is de grote initiatiefnemer.
Zonder zijn inzet en volharding za
ten wij hier nu niet. Met grote toe
wijding en kennis van zaken heeft hij
de tentoonstelling samengesteld uit
het bezit van het Museum Nasional
te Jakarta, aangevuld met bruiklenen
uit de Aziatische afdeling van het
Rijksmuseum; het Koninklijk Insti-
Vishnu als
Narasimha ca.
negende eeuw
18