O
LITERATUUR
der wet tot de Europeanen worden ge
rekend, op grond van wettige of wette
lijk erkende afstamming in de vaderlijke
linie, en die daardoor tevens maatschap
pelijk worden ingedeeld bij de Euro-
peanenkaste." (pag. 15); "Het is op deze
groep gerepatrieerden dat wij ons in het
sociaal-historische deel van deze studie
zullen richten." (pag. 27);
en - Ellemers/Vaillant, "Indische Neder
landers en gerepatrieerden" (Muider-
berg 1985); "De term Indische Neder
landers zouden wij dan willen reserve
ren voor hen die van Indo-Europese of
Indonesische afkomst zijn of anderszins
met de Europeanen gelijkgesteld zijn èn
degenen onder de "totoks" die zichzelf
hiertoe rekenen." (pag. 14).
Indo - afkorting van Indo-Europeaan. In
Nederlands-lndië werden hiermee
meestal degenen aangeduid, die behoor
den tot de lagere sociale Indo-Europese
groepen. De aanduiding had een deni
grerende ondertoon en benadrukte de
sterkere verwantschap van deze mensen
met de Indonesische cultuur. Vanaf om
streeks 1980 wordt "Indo" door een
aantal Indische Nederlanders als geuzen
naam gebruikt, bijvoorbeeld in de tekst
op stickers: 'Ik ben en ik blijf Indo". Te
genwoordig worden "Indo-Europeaan"
en "Indo" door elkaar gebruikt.
Indo-Europeanen - aanduiding vanaf
omstreeks 1900 van gemengdbloedigen
(mengbloeden) van Europees-Aziatische
afkomst in Indonesië. Met de term Indo-
Europeaan (met klemtoon op de laatste
lettergreep) werd de sterkere oriëntatie
op de Europese cultuur bij de hogere
sociale Indo-Europese groepen bena
drukt. Bij uitzondering kwam het voor
dat om speciale redenen ook in Indone
sië geboren totoks (blijvers) aldus wer
den aangeduid, zoals in de statuten van
het Indo-Europees Verbond. In latei-
ontstane literatuur over gemengdbloedi
gen wordt de naam ook gebruikt voor
de periode vóór 1900.
Indonesië - I. geografische aanduiding
van het grondgebied van de tegenwoor
dige staat Indonesië (letterlijk; Indisch
eilandenrijk). 2. Naam van de tegen
woordige staat.
Indonesisch - behorend tot of afkom
stig van de autochtone bevolking van In
donesië.
Inlanders - officiële term sinds 1852 ter
aanduiding van autochtone bewoners
van Indonesië.
Mestiezen - gemengdbloedigen van
Europese/niet-Europese afkomst. Deze
term heeft geen ingang gevonden in het
Nederlandse, maar wel in het Spaanse
en Portugese en Engelse spraakgebied.
Minderheden - letterlijk: kleinere groe
pen te midden van grotere groep. Sinds
het verschijnen van de Minderhedennota
(1983) hanteerde de Nederlandse over
heid de term in een beperkte betekenis,
namelijk uitsluitend voor groepen die
voldeden aan bepaalde criteria, bijvoor
beeld de lage sociale positie van het
grootste deel van de groep. Hierdoor
werden Indische Nederlanders niet be
schouwd als (culturele of etnische) "min
derheid". Sinds de WRR in 1989 be
zwaar maakte tegen het tot enkele groe
pen beperkte minderhedenbeleid is de
term minder in gebruik.
Migranten - personen die zich tijdelijk
of permanent in een ander land vestigen.
Nederlands-lndië - zie: Indië - 2.
Nederlands-Indisch - behorend tot of
afkomstig uit Nederlands-lndië. Oost-
Indië - IAanduiding voor Azië (en
Oost-Afrika) ter onderscheid van West-
Indië (Amerika en West-Afrika). Bij de
oprichting van de Verenigde Oost-
indische Compagnie (1602) en de West-
indische Compagnie (1621) werd de
zuidpunt van Afrika afgesproken als
grens tussen de werkterreinen van
beide. De kaapkolonie hoorde bij de
VOC. 2. In de 19e eeuw ontstond de in
deling: Voor-lndië (India, Pakistan,
Bangla-Desh, Sri-Lanka), Achter-lndië
(Birma, Thailand, Laos, Cambodja, Viet
nam) en Oost-lndië (schiereiland
Malakka, Indonesië en de Philippijnen).
Repatrianten - personen die teruggaan
naar hun vaderland (zie
Gerepatriëerden).
Repatriëring - de migratie van onge
veer 290.000 personen met de Neder
landse nationaliteit van Indonesië naar
Nederland tussen 1945 en 1968.
Totoks - letterlijk: nieuwelingen. Aldus
werden de volbloed blanken aangeduid
ter onderscheid van de gemengdbloedige
Indo-Europeanen.
Trekkers - aanduiding van Europeanen
die zich tijdelijk in Indonesië hadden ge
vestigd.
Vreemdelingen - in Nederland: perso
nen met een niet-Nederlandse nationali
teit.
Niveau I (tot ongeveer 12 jaar/Basis
onderwijs)
M. Bloem, Matabia of een lange donkere
nacht (Baarn 1990, eerder uitgegeven in
1981), 107 pagina's, 24,90 (ISBN 90
258 3148 6). Zeer verzorgd uitgegeven
jeugdboek waarin Marion Bloem haar
herinneringen, opvattingen en ervaringen
met veel fantasie ineenvlocht. Het cen
trale thema is de botsing tussen de Ne
derlandse en Indische cultuur. Op au
thentiek wijze is vanuit Indisch perspec
tief beschreven hoe het was om als
Indisch kind "tussen twee culturen" op
te groeien in het Nederland van om
streeks I960.
R. Spruit, Onder anderen (Leiden 1981),
120 pagina's, uitverkocht. Zeer toegan
kelijk boekje over allochtonen in Neder
land en activiteiten van Nederlanders
overzee. Op pagina 28-30 staat een
korte, maar heldere paragraaf over
Indische Nederlanders "300.000 Ne
derlanders in Indië"). "Vaak hadden de
repatrianten zowel Indonesische als Ne
derlandse voorouders."
Niveau 2 (12-15 jaar/onderbouw
Voortgezet Onderwijs)
Documentaire Nederland en de
Tweede Wereldoorlog (Zwolle
1989-1991Uit deze serie de delen 14
("Nederlands-lndië in oorlog"), 34 ("Ne
derlands-lndië") en 48 ("Nederlands-
lndië: de laatste fase"). Mooie, in
tijdschriftvorm uitgegeven en populair
vormgegeven boekjes met schitterende
afbeeldingen en korte, duidelijke teksten
van historisch verantwoorde kwaliteit,
met evenwichtige aandacht voor Indo-
Europeanen/lndische Nederlanders. De
delen kunnen per stuk (24 pagina's,
6,95) bij de boekhandel worden besteld.
R. Nieuwenhuys, Komen en blijven.
Tempo doeloe - een verzonken wereld. Fo
tografische documenten uit het oude
Indië 1870-1920 (Amsterdam 1982), uit
verkocht. Prachtige foto's uit genoemde
periode met fijngevoelige toelichting: uit
gebreide aandacht voor Indo-Europea
nen op pagina 86-177.
C. Versteeg e.a., Indisch Den Haag
(Den Haag 1983; eerder verschenen als
artikelenserie in de Haagsche Courant
tussen I augustus en 3 oktober 1983),
81 pagina's, uitverkocht. Leuk en infor
matief boek met veel interviews en
foto's over Indische mensen en hun cul-
