"Indië-Bootreis, herinneringen 1920-1940
(Vervolg "de honden van Slipi")
ster als Bloem mag toch wel een beetje
haar huiswerk doen en zelf een portret
van een deserteur verzinnen! Ischa en
Maja bezoeken deserteurs om over hun
geweten vragen te stellen en zeven en
een halve bladzij overbodig gezwets ver
der gaat het drietal weer naar Neder
land, zonder dat één woord aan de be
zoeken aan de deserteurs wordt be
steed.
In Tientjes brief uit '84 en haar brief uit
'85 staat tussen het vele gezwets nog
wat informatie over een oom uit het
eerste deel, die voor Tientje en Djon
iets zou regelen. In deel vier wordt Boy
twaalf jaar. Het gezin is in Irian Jaya voor
een tv-documentaire maar dit gaat niet
door. Boy wil zijn verjaardag in Slipi, bij
Tientje en Djon vieren. Op Koos
Koonings wordt een beroep gedaan om
een zaak recht te zetten.
Jaren verstrijken, brieven komen. Boy is
zeventien jaar oud als Maja's vader zijn
zeventigste verjaardag op Bali wil vieren.
De hele familie gaat naar Bali en Boy wil
dat Tientje en Djon uit Slipi ook bij het
Als oud-lndiëgast zal men wel meteen
grijpen naar een onlangs verschenen
boek, dat bovenvermelde titel draagt.
Immers, deze bootreis, door ouderen
onder ons meer dan eens gemaakt, was
iets bijzonders. Van een heerlijk land,
door hard werken van Hollander en
Indischman samen geworden tot een ko
lonie, welhaast algemeen erkend als de
best bestuurde ter wereld (men kwam
er uit alle windstreken kijken hoe wij -
een handjevol - het "deden") naar het
kil-winderige Holland, vaak ongeïnteres
seerd, onwetend. Daartussen: de boot
reis met verlof, terug van verlof, voor
goed naar Holland. Een reis vol herinne
ringen, vastgelegd in genoemd boel;.
Alle bekende passagiersschepen van de
Scheepvaart (bedoeld wordt: Stoom
vaart) Maatschappij Nederland en de
Rotterdamsche Lloyd worden in het
boek afgebeeld, zegt de omslag. Wij heb
ben van slechts tweederde van "alle"
schepen een afbeelding gevonden. On
der de havens, die "nog vele herinnerin
gen oproepen", komen wij tot onze ver
bazing Tunis tegen. Voorts wordt ver
meld, dat "de repatriërings- en troepen
schepen uit de periode 1945-1957 zijn
afgebeeld". Verscheidene schepen ont
breken echter, waaronder de grootste,
de "Nieuw Amsterdam".
Wij lezen evenwel op de tweede tekst-
feest aanwezig zijn. Vanuit Slipi stuurt
Boy een brief naar Maja en Ischa waaruit
het spel dat bepaalde mensen spelen uit
de doeken wordt gedaan.
Waar het om draait vind ik nogal zwak
uitgewerkt, het verhaal speelt zich tus
sen de regels door af, men wordt voort
durend afgeleid door zaken die er niets
mee te maken hebben. Er wordt niet ge
noeg ingegaan op de persoon om wie
het draait en ook Koos Koonings' aan
deel in het verhaal is te zwak uitgewerkt.
Waar het om gaat blijft nogal vaag. Het
zou te simpel zijn als de titel van het
boek zou slaan op de honden van Tien
tje en Djon. Weliswaar wordt het doen
en laten van de honden uitvoerig be
schreven maar over die honden op zich
kan het boek niet gaan.
In de Bijenkorf-uitgave "Indië in Holland"
zegt Marion Bloem: "Van alle schrijvers
met een Indische achtergrond ben ik
misschien een van de weinigen uit het
milieu van de kleine bung. Met Tjalie
Robinson voelde ik daarom veel ver
wantschap." Ik vraag me af, of ze zich
misschien door hem heeft laten inspire
ren en dan doel ik op de hond in het
pagina van het boek (de bladzijden zijn
niet genummerd): "De gegevens uit het
boek zijn met de grootste zorgvuldigheid
gecontroleerd, zij zijn echter voor een
deel afkomstig uit mondelinge over
levering". Mondelinge overlevering is
op feitelijkheden te controleren; boven
dien behoort de besproken omslag niet
tot het boek zelf, dus wij nemen dit vol
verwachting ter hand.
De eerste tekstpagina bevat een leuk,
origineel gedicht in alfabetische vorm,
opgedragen aan een van verlof terugke
rende Indischgast. Wij gaan verder tot
wij lezen dat "de talrijke draden op de J.
P. Coen dienden als antennes voor de
marconist". Deze zal de hemel geprezen
hebben dat dit niet zo was: hij had ge
noeg aan wat tussen de masten hing. De
"draden" waren kabels om de laad
bomen te bedienen resp. stagen om de
masten stevig overeind te houden; aan
de lijnen werden vlaggeseinen gehesen.
Om in de buurt te blijven: laten wij het
z.g. "noodkompas" maar Standaard
kompas noemen. De uitkijk zou men
daar nooit aantreffen! Die had wel een
betere tampat.
Na de draden ontward te hebben, note
ren wij, dat het motorschip "P.C. Hooft"
door een dieselmotor werd bewogen.
Had U dat gedacht? Uw speciale aan
dacht wordt gevraagd voor het lofwerk
verhaal "Het vriendje van de rups" uit
de bundel "Tjies" (van Vincent Mahieu
Tjalie Robinson Jan Boon). Doch in de
tien bladzijden van "Tjies" wordt meer
gezegd dan in de 150 bladzijden van
Marion Bloem.
Ook zegt ze in de Bijenkorf-uitgave: "Ik
vond het als kind al vreselijk dat ik in
geen enkel boek mijn eigen sfeer terug
vond." Als zij dat van andere schrijvers
vindt, waarom creëert ze in dit boek dan
geen eigen sfeer. Maja is een jonge
Indische vrouw, maar ze heeft totaal
geen gevoelens, niet ten aanzien van
haar familieleden, noch wanneer ze
straatbeelden of het landschap beschrijft.
In "Geen gewoon Indisch meisje" of "Va
ders van betekenis" heeft ze bewezen
wel degelijk een bepaalde sfeer op te
kunnen roepen en het is dan ook jam
mer dat ik het gevoel heb dat ze er in
deze roman "met de pet naar gegooid
heeft".
MG
De honden van Slipi door Marion
Bloem. Uitg.: de Arbeiderspers,
150 pag., paperback 24,90
om naam en thuishaven op de achterste
ven van de Lloyd passagiersschepen.
Niet zo bijzonder, die krullen en lijnen.
U wordt echter niet gewezen op het
reusachtige vergulde schild (circa vier bij
vijf meter) op de achtersteven van de
"Johan de Witt", dat dit schip tot een
unicum in de wereldscheepvaart maakte:
twee formidabele leeuwen, die de
beeldenaar van de raadpensionaris vast
hielden.
De Spaanse Burgeroorlog was een ge
vaarlijke zaak voor de scheepvaart langs
de Spaanse kust. Om de neutraliteit van
Nederland te onderstrepen, stond er
geen naam op de zijkant van de boot
leest U bij een foto van de "Marnix van
Sint Aldegonde" in de haven van Genua.
Op de volgende pagina ziet U de "Jan Pi
eterszoon Coen", ook in Genua, met op
de zijkant in grote letters: J.Pz.Coen
Holland. "Alle Nederlandse schepen kre
gen aan weerszijden het opschrift Hol
land en de naam van het schip, dat 's
nachts werd verlicht". Aan U en ons om
een en ander uit te zoeken.
De haven van Genua heeft nog meer te
bieden. Dat de "Johan van
Oldenbarnevelt" een enorm grote boot
was, is goed te zien. De verschillen zijn
duidelijk als men deze boot vergelijkt
met de "Esperia" (midden) en de "Conté
Biancamano" (links)". De beide Italianen
liggen wat meer naar achter, maar de
(lees verder volgende pagina)
