De onbekende/miskende
GOUVERNEMENTS MARINE
Op 27februari j.l werd herdacht dat meer dan ander half duizend marine
mensen, waarvan ruim duizend van de Koninklijke Marine, bij de slag in
de Javazee hun leven verloren.
Toch is het nauwelijks bekend bij het "grote publiek dat deze zeeslag zich
over enige dagen uitstrekte en dat nog veel meer marinemensen hierbij het
leven lieten. Alleen al in de laatste fase in de baai van Bantam vielen meer
dan duizend geallieerde zeelieden.
De inzet van de strijd was voor Japan de
verovering van Java en daarmede de
doorbraak van de laatste barrière naar
de Indische Oceaan en naar Australië.
De doodsstrijd van drie schepen wil ik in
het bijzonder vermelden. Dat waren de
Houston, de Perth en de Reiger van de
G.M.
men ook de Amerikaanse en Austra
lische kruisers de baai van Bantam bin
nenvaren. Deze twee schepen waren te
zamen dertig keer zo groot, hadden
meer dan honderd maal de vuurkracht
en ruim twintig maal zoveel bemanning.
Toch vermochten ook zij nauwelijks iets
in te brengen tegen de vijand. Het is dan
ook niet verwonderlijk dat de Reiger
spoedig brandend ten onderging. Wel is
het een wonder dat velen (waaronder
ikzelf) zwemmend de kust wisten te be
reiken. Oud Gezaghebber Van Melle
heeft na zijn krijgsgevangenschap nog
vele jaren gevaren. Op 30 december II.
De Gouvernements Marine, miskend
en verzwegen, niet alleen in die
bange dagen maar ook nu, vijftig ja
ren later.
Zowel in de jaren voor, tijdens, als
na de Tweede Wereldoorlog heeft
de Gouvernements Marine waardig,
maar in stilte, haar werk volbracht.
Hij rapporteerde de na
dering van een sterke
Japanse vloot en, zijn
primaire taak vervuld
hebbende, verzocht hij
uit te mogen wijken
naar Ceylon of Austra
lië omdat een gevecht
kansloos zou zijn. Het
antwoord (in code)
luidde: "Michiel de
Ruyter vroeg toch ook
niet tegenover welke
vijand hij stond? Dit
hield in dat hij zijn post
niet mocht verlaten en -
gelijk wijlen Karei
Doorman - koste wat
kost de vijand (met zijn
overweldigende supe
rioriteit in geschut,
torpedo's en vliegtui
gen) moest aanvallen om een landing te
voorkomen, wetende dat hij geen schijn
van succes had
Toen Gezaghebber E.K. van Melle met
zijn mannen de invasievloot aanviel, kwa-
Bemanning van een schip van de GM"
hebben wij hem, de laatst overlevende
Gezaghebber G.M., ter ruste gedragen.
De slag in de Javazee was het sluitstuk
van drie maanden oorlog, voornamelijk
ter zee. Bij de eerste schepen die daarbij
(in deze strijd) tot zinken werden ge
bracht, waren eenheden van de G.M.
Vooral tegen de Japanse bommen
werpers konden zij nauwelijks iets
uitrichten. Met hun weinige kleine
kanonnen (de meeste uit ca. 1870)
konden zij hun tegenstanders niet
eens bereiken. Toch hebben zij pal
gestaan en hun "escorte" en
verkenningstaak verricht.
"Hr. Ms. Reiger"
W. v. KRIEGENBERGH
opvarende van Hr. Ms. Reiger.
Terwijl het eskader van Doorman de vij
and tegemoet voer, was aan een aantal
schepen van de Gouvernements Marine
de opdracht gegeven te patrouilleren in
het gebied tussen Sumatra, Singapore en
Java om de bewegingen van Japanse
schepen te rapporteren en een even
tuele landing te verstoren. Ik zeg met
opzet "verstoren" want de scheepjes
waren zo zwak bewapend dat zij nauwe
lijks partij konden bieden in een gevecht.
Het patrouilleschip "Reiger", sinds de
oorlogsverklaring de naam van "Hr. Ms.
Reiger" dragend, was al enige dagen
door Japanse bommenwerpers bestookt
en was toch de baai van Bantam
ingevaren omdat de gezaghebber hier
een potentiële landingsplaats ver
moedde.
35
