DE CARPENTIER ALTING STICHTING
1902- 1992
Over het ontstaan van de Carpentier
Alting Stichting is het gezegde "klein be
ginnen en groot eindigen" van toepas
sing.
In 1902 nam Ds. A.S. Carpentier Alting,
toen het hoofd van de Orde van Vrij
metselaren te Batavia, het initiatief om
een H.B.S. voor meisjes op te richten.
Met driejarige cursus wel te verstaan.
Meer hoefde toen nog niet?
De school werd gesticht op vrijzinnig re
ligieuze grondslag en daar werd ook een
meisjespensionaat aan verbonden. Zo
konden de meisjes, waarvan de ouders
elders in Indië werkten en woonden, de
school bezoeken en tegelijk daar ook "in
de kost en onderdak" gebracht worden.
Spoedig werd ook een cursus voor op
leiding van hulp-onderwijzeres gestart en
opleidingen in moderne talen. Op 7 juni
1902 begon de school onder de naam
"Burgerschool en Pensionaat voor Meis
jes" te Batavia met 41 leerlingen en 8
pensionnaires. Eerst huisde men in Laan
de Riemer maar al na één jaar verhuisde
men naar het grote pand op Konings
plein Oost nr. 14.
In de jaren hierna werden regelmatig
nieuwe scholen geopend: in 1912 werd
grond naast "het Pens" gekocht en de
bouw van een nieuwe H.B.S. werd be
gonnen. In 1914, een lagere school voor
meisjes, in 1915 een lagere school voor
jongens. Steeds kwam er meer bij, een
gemengde lagere school aan Salemba, de
Struiswijkschool.
Een tweede H.B.S. (met vijfjarige cursus)
voor meisjes. "Het Pens" werd gerestau
reerd en uitgebreid, meer dan vijftig
meisjes konden er nu wonen. Op 4 mei
1923 kreeg de scholengemeenschap haar
echte naam:
Carpentier Alting Stichting. De plannen
voor een Lyceum (H.B.S. voor jongens
én meisjes en een Gymnasium-afdeling)
waren al gemaakt, doch nog niet gereali
seerd. "Het Bataviaas Lyceum" kon van
start gaan in 1926. Wél moesten de
leerlingen als extraneï hun eindexamens
afleggen bij de K.W. III. Vol vreugde
werd het bericht ontvangen dat de
C.A.S. met ingang 1930 zelf examens
mocht afnemen en deze hadden dezelfde
waarde als die in Nederland.
Toen Batavia zich ging uitbreiden en
nieuwe wijken verrezen zoals o.a. Ment-
eng, ging de C.A.S. daarin mee. Een la
gere school voor jongens en meisjes
werd geopend aan de Tegalweg die de
naam Ligthartschool kreeg. Een kweek
school bestond inmiddels ook al enige
jaren. De kwekelingen kregen de Ligt
hartschool toegewezen als "oefenter
rein".
De laatste lagere school die gebouwd
werd, was aan de Besoekiweg en werd
Nassauschool genoemd.
De inval door Japan en de capitulatie op
8 maart maakte een eind aan de moge
lijkheid gewoon naar school te gaan en
gewoon te leven. Veel leerkrachten bin
nen en buiten de kampen, hebben soms
met gevaar voor eigen leven, getracht
toch de jeugd te onderwijzen.
Een paar maanden na 15 augustus 1945
begonnen op kleine schaal weer
schooltjes te draaien. De gedèkscholen,
in hotel des Indes, klasjes in het Loge-ge-
bouw, Tjideng H.B.S., schooltjes voor
H.B.S. en L.O. in huizen aan de
Soebangweg. Dit is geen volledige op
somming doch een willekeurige greep.
De leerlingen hadden soms het gevoel
dat er maar "in het wilde weg" iets ge
daan werd. Toch zat er schot in en vanaf
juni 1946 was er warempel weer een
C.A.S. H.B.S. en zelfs een piepklein
Gymnasium. Deze scholen werden ge
concentreerd in het gebouw van de Ligt
hartschool aan de Tegalweg. De C.A.S.
en de K.W. Ill hadden om de beurt 's
morgens of 's middags het gebouw tot
hun beschikking.
Augustus 1948 was het eindelijk zover!
Het eigen gebouw aan het Koningsplein
werd weer betrokken. Een periode van
tien jaar was de C.A.S. nog gegeven. Het
vijftig-jarig bestaan werd gevierd met
een voorstelling van "Vadertje Lang
been" in de schouwburg.
In 1958 werd het Bataviaas Lyceum op
geheven maar van juli 1958 tot medio
1961 ging het Nederlandse concordante
onderwijs nog door onder de naam:
"Jajasan Raden Saleh", waarna het voor
goed van het Indonesische toneel ver
dween.
In Nederland zijn nog incidenteel wat
uitstapjes en reünies gehouden, maar de
kontakten werden minder en velen ver
loren elkaar uit het oog. Gelukkig verlo
ren sommigen elkaar wel uit "het oog,
maar niet uit het hart". Door Adri
Knuttel - Holtappel werd als stuwende
kracht op I I januari 1973 de "Stichting
C.A.S. Reünisten" opgericht.
Werden de eerste Kumpulans meren-
■I TdFI'WMW
BATAVIAAS
LYCEUM
Het Bataviaas Lyceum toen..