II Inhoudelijk
van Aneta over kunnen nemen.
Ook veel Indonesische kranten
bleven naast Antara, Aneta als
informatiebron gebruiken. Als 'De
Vrije Pers' een bericht van Antara
overnam werd de naam van het
persbureau altijd tussen aanhaling
stekens geplaatst waardoor de
mening van de redactie over de
betrouwbaarheid van de bron dui
delijk was.
In mei 1951 kwam Aneta in Indo
nesische handen en heette vanaf
dat moment P.l. Aneta (Persbiro
Indonesia). In die tijd was er ook
een discussie in nationalistische
kringen om P.I.Aneta door Antara
over te laten nemen. De belang
rijkste reden hiervoor was dat
volgens sommigen Aneta niet
regeringsgezind genoeg was of zo
als de Indonesische regering het
formuleerde: "Het nationaal pers
bureau moet geen berichten publi
ceren die nadelig zijn voor de
staat of het streven van het
Indonesische volk in deze tijd van
opbouw in de weg staan." 'De
Vrije Pers' koos in deze kwestie
de zijde van Aneta. Zij was van
mening dat Aneta, dat bezit was van de
gezamelijke dagbladen, als persbureau
beter en efficiënter kon werken dan
Antara dat in particuliere handen was.
Teunis, die in die tijd de redactionele
kolom schreef, stelde een fusie voor die
op 'Anetaleest' geschoeid zou zijn. (Het
persbureau zou dan best de naam Antara
mogen dragen.)
Andere nieuwsbronnen waren de inter
nationale persagentschappen als Reuter
en het A.F.P.. Voor kort nieuws uit Ne
derland had 'De Vrije Pers' een afspraak
met de 'Volkskrant' die eenmaal per
week kleine Nederlandse berichten en
foto's opstuurde. Andere foto's werden
geleverd door de persagentschappen van
welke de krant ook het nieuws afnam.
Foto's uit Soerabaia en omstreken wer
den geleverd door Draculic, een free
lance fotograaf die ook aan andere
Soerabaiasche kranten leverde.
1.5 Lezerspubliek
De oplage van 'De Vrije Pers' was op
haar hoogtepunt in 1949 ongeveer
16.000. In die tijd had de krant namelijk
nog een zeer groot aantal 'Welfare-
abonnees. Dit waren de Nederlandse
militairen die in Soerabaia en omstreken
gelegerd waren. Voor hen die vaak voor
het eerst in Indonesië waren en geen
binding hadden met het oude Neder-
lands-lndië, was 'De Vrije Pers' als 'Hol
landse krant' aantrekkelijker dan de
'Indische' Nieuwe Courant. Na de soe
vereiniteitsoverdracht verdwenen al-
Gezicht op Kaliasin waar op nummer 52 "De Vrije Pers" was gehuisvest.
lengs de 'Welfare'abonnees en hun
plaats werd ingenomen door Chinezen
en Indonesiërs. Het magische oplage
cijfer van 16.000 heeft de krant daarna
echter nooit meer gehaald.
De 'Vrije Pers' was een Soerabaiasche
krant maar had naast lezers uit de stad
zelf ook veel abonnees uit de rest van
Oost-Java. Voor de laatste groep was er
een speciale streekeditie die om een uur
's-middags uitkwam. De stadseditie voor
de bewoners van de krokodillenstad ver
scheen om drie uur.
1.6 Andere kranten in Soerabaia
Naast 'De Vrije Pers' kwam er voor
Soerabaia en omstreken nog een andere
Nederlandstalige krant uit: de 'Nieuwe
Courant', later onder de naam 'Nieuw
Soerabaiasch Handelsblad'. De verstand
houding met deze krant werd door oud
hoofdredacteur Evenhuis ondanks af en
toe kleine ruzietjes vriendschappelijk ge
noemd. De kranten waren echter wel el-
kaars concurrenten waardoor er van sa
menwerking niet gesproken kan worden.
Ook had de krant een prettige verstand
houding met Indonesische kranten als de
"Surabaya Post', de 'Harian Umun' en de
'Suara Rakjat'. De verhouding met de
'Trompet Masjarahat' lag moeilijker aan
gezien deze krant een communistische
inslag had en meerdere malen van leer
trok tegen de Nederlanders.
De samenwerking met de Chinese kran
ten als de 'Perwata Soerabaia' en de
'Perdamaiana', die volgens Mevrouw
Ducelle altijd als eerste de 'sappige
nieuwtjes' uit Soerabaia hadden, was ook
over het algemeen goed te noemen.
1.1 de opbouw van de krant
De krant telde krachtens een overheids
maatregel slechts vier pagina's. Alleen bij
hoge uitzondering (bijvoorbeeld op 3 I
december) had de krant meerdere
pagina's tot haar beschikking, terwijl in
tijden van papierschaarste men niet
meer dan twee pagina's mocht vullen.
Pagina I:
- belangrijk binnen-en buitenlands
nieuws
- redactionele kolom door de hoofdre
dacteur (tot mei 1951 niet dagelijks)
- soms een cartoon (tekenaar Emke?)
- rubrieken:
- 'In het kort'; berichtjes uit binnen- en
buitenland
- 'De wereld rond'; idem
- 'Vannaarkorte berichten uit
steden over de hele wereld, (vanaf fe
bruari 1951)
- 'Brief uit Djakarta'; hoofdstedelijk,
vooral politiek nieuws van speciale
correspondent.(niet dagelijks)
Pagina 2:
- plaatselijk en regionaal nieuws
lees verder pagina 21, 2e kolom c&
19
