DE LAATSTE GULDEN Waar is Moesson te koop? Een zachtjes voor zich uit huilende jongen werd door een voorbijganger gevraagd naar de reden van zijn ver driet. 'Ik had twee piek voor de bios gespaard, 'zei de knaap, 'toen kwam er een knul en die pakte er één van mij af,en hij wees op een jongen, die op enige afstand te zien was. 'Heb je dan niet om hulp geschreeuwdvroeg de man. 'Welles, 'zei de jongen en snikte wat harder. 'Heeft niemand je dan gehoord?' vroeg de man verder, terwijl hij hem liefderijk over zijn bol streelde. 'Nee,snikte de jongen. 'Kun je dan niet harder schreeuwen?' vroeg de man. 'Nee,zei de jongen en keek hem aan met hernieuwde hoop. Want de man glimlachte. 'Geef die dan ook maar op, zei hij, pakte de laatste gulden van hem af en vervolgde onbekommerd zijn weg. 6 Hoe het kwam weet ik niet, maar toen ik deze regels van Bertolt Brecht weer eens las, moest ik denken aan Rudy Kous broek en zijn boek 'het Oostindisch kampsyndroom'. Kous broek is dan de man die er met de laatste gulden vandoor ging. En die gulden was voor velen uit Indië het laatste bezit ge weest: de herinnering. Hun herinnering aan een leven, hun herinnering aan een oorlog. En in handen van Kousbroek werd die herinnering ontdaan van alle vreugde en van alle leed. Om dat Kousbroek vindt dat mensen uit Indië, behalve hijzelf en enkele door hem uitverkorenen, twintig stuivers mogen heb ben maar niet een hele gulden. Kousbroek zegt de werkelijkheid van toen te zoeken, de feiten ofwel de waarheid en dat niet zozeer voor zichzelf maar voor alle Indische mensen omdat zij, volgens Kousbroek, de waar heid niet kennen, niet willen kennen, de waarheid verdraaien of er een fantaseren. En dat alles is de oorzaak van misplaatste nostalgie en van het buiten proporties opblazen van oorlogs ervaringen. Kousbroek baant zich een weg naar de waarheid door alles en iedereen neer te sabelen die geen blijk geeft van kennis van het kommervolle lot van de Indonesiërs en van kennis van de zieleroerselen van Japanners. Het wapen van Kousbroek is een grote eruditie en zijn vermogen om met fei tenkennis, argumenten en gewetensvragen iemands verhaal te laten wankelen. Echter, en dat maakt Rudy Kousbroek onsym pathiek en ongeloofwaardig, hij sabelt alles en iedereen neer in een permanente toestand van een overdosis aan waarheids serum. Masochisme dat moet leiden tot de waarheid over het Indische verleden. Kousbroek weet met zichzelf geen raad, met het Indische verleden geen raad en dat deelt hij met honderduizenden anderen. Maar in tegenstelling tot die ande ren heeft Kousbroek afstand gedaan van het recht op persoon lijke herinneringen. Meer nog: hij ontneemt ook anderen dat recht. En daarvoor in de plaats stelt hij onpersoonlijke herin neringen aan de hand waarvan een Indisch (oorlogsverleden wordt geschetst waarin hij zich wel voelt. Rudy Kousbroek: "Het duurde in de daaropvolgende periode niet lang voor ik erachter kwam dat mijn sympathieën in feite aan de repu blikeinse kant lagen en het was mijn voornemen om bij het be reiken van de meerderjarigheid de Indonesische nationaliteit te kiezen: "Het lezen van geschiedenisboeken wordt mij vaak bemoeilijkt door een eigenaardige bijkomstigheid: nadat ik een poosje ge lezen heb begint mijn fantasie te concurreren met de tekst. Niet de gebeurtenissen die in het boek worden beschreven houden mij meer bezig, maar de varianten daarop die onstaan in mijn verbeelding." Deze 'bekentenissen' op bladzijde 19 e.v. in 'het Oostindisch kampsyndroom' staan er om opgeraapt te worden als sleutels voor het verklaren van het fenomeen Rudy Kousbroek. Maar dat zou te gemakkelijk zijn en bovendien zouden we dezelfde weg bewandelen als Kousbroek (en dr. L. de Jong) die op basis van een of twee citaten de hele Indische (oorlogs)geschiedenis meent te kunnen verklaren. Dat de fantasie gaat concurreren met de tekst is overigens niet zo eigenaardig, dat is juist een van de aardigheden van het lezen. Om met die fantasie vervol gens iemands laatste gulden af te pakken is gemeen. 'De waar heid ligt niet in de werkelijkheid, maar in het verhaal' schreef Rob Nieuwenhuys in zijn vooraf bij zijn boek 'Een beetje oor log'. En dat is waar, want de waarheid is het verhaal van de werkelijkheid van feilbare mensen. Maar mensen kunnen niet leven op basis van hun feilen. Daarom is er zoiets als herinne ring en hoop. Wanneer die gekoesterd worden, dan moet dat niet worden beschouwd als een syndroom. En ook niet als iets dat afgepakt mag worden. En ook niet als iets dat gewisseld kan worden. Ik weet wel: de wetenschap kent geen tranen. Mensen echter wel. En mensen uit Indië zijn ook mensen, echt waar. RALPH BOEKHOLT Moesson is (nog) niet in kiosken en boekwinkels te koop, maar mocht u om een nummer verlegen zitten en u woont toevallig in de ondergenoemde plaatsen, dan kunt u terecht bij: 1Toko DJAJA Ferd.Bolstraat 121 1072 LG Amsterdam 020 - 673 14 35 2. Toko MAKASSAR Sam.v.Houtenstraat 35 1067 JA Amsterdam 020- 613 06 34 3. Toko SARINAH W/ttenbachstraat 35 (093 HS Amsterdam 020 - 665 39 52 4. Toko TROPICA Vondelgalerij 46 1814 AB Alkmaar 072 - 11 I 204 5. Toko COMMANDEUR Ged.Oude Gracht 19 2011 GK Haarlem 023 - 311 330 6. Toko SUDIH MAMPIR Herensingel 314 1382 VW Weesp 02940 - 808 88 7. Toko "SOERABAJA" Molenwieken 42 5461 KGVeghel tel. 04130 - 43418 8. Toko BANDUNG Europassage 37-39 1966 WH Heemskerk 02510 - 383 67 9. Toko TROPICAL FOOD CENTRE Oude Haven 71 4001 LZTiel 03440 - I 1676 10. Toko JAKARTA Oranjelaan 37 2712 GB Zoetermeer 079- 168 258 11. Toko SARINA JA YA Camphuljzenstraat 49 3314 ZB Dordrecht 12. Toko Y-VON Admiraalsplein 421 3317 BK Dordrecht 078 - 183 512 13. Toko "FRIENDSHIP" Vriesestraat 148 3311 NS Dordrecht 078 - 139 882 14. Toko DAPOERJAWA Esserstraat I 4813 EK Breda 076 - 148 402 indien Moesson daar niet meer in voorraad is, dan een belletje naar Den Haag 070 - 354 55 01. 15. Boekhandel DE GEUS Haagdijk 71 481 I TP Breda 076 -223 019 16. GEDO Koningsdijk 10 4905 AP Oosterhout NBR 01620- 350 02 17. Toko G.E.D.O. Pijlijserstraat 43 5041 KC Tilburg 013 - 354733 18. Toko IBOE Vondelstraat 20 5216 HJ Den Bosch 073 - 140 569 19. Toko INDONESIA Kooikersweg 41 5223 KE Den Bosch 073 - 212 292 20. Toko GEMBIRA Czarinastraat I BB 1506 RA Zaandam 21. GUNTUR HOLLAND Ceintuurbaan 67 1072 EV Amsterdam tel. 020 - 6628813 22. De "BOEKELIER t.a.v. Hr. H. v. Gulik Breestraat 107 2311 CL Leiden

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 1992 | | pagina 6