INDIVIDUALIST
VAN HET ZUIVERSTE WATER
SLOT
De Republiek der Verenigde Sta
ten van Indonesië was een feit
sinds de soevereiniteitsoverdracht
op 27 december 1949. In de voor
lopige nieuwe grondwet stond dat
elke deelstaat in de gelegenheid
zou worden gesteld deze te aan
vaarden. In geval een deelstaat dat
niet zou willen, had het de be
voegdheid om te onderhandelen
over een speciale verhouding tot de
Republiek der Verenigde Staten
van Indonesië en het Koninkrijk
der Nederlanden. Ambon koos
voor onafljankelijkheid en de
RMS werd opgericht. Indonesië
legde een blokkade rond Ambon.
De pers schonk geen aandacht aan
deze zaak en bij de Verenigde Na
ties vocht één RMS-vertegenwoor-
diger een eenzame strijd. Aan Erik
Hazelhojf Roelfzema werd het ver
zoek gedaan om in het geheim in
Ambon gegevens te verzamelen
over de aktiviteiten van de Indo
nesiërs, en wapens plus ammunitie
daar te brengen, opdat de RMS
zich kon verdedigen tegen de in
menging van Indonesië. Niet al
leen zijn oorlogsverleden was de
aanleiding om speciaal aan hem
het verzoek te doen, maar ook zijn
verbeten eenmansakties in Ame
rika, als RVD vertegenwoordiger,
om de naam van Nederland ge
zuiverd te krijgen, hetgeen hem
zijn baan kostte.
interview met Erik Hazelhoff
Roelfzema senior
door Liesbeth Steur
"Toen admiraal Helfrich, na een telegra
fische aankondiging van zijn bezoek, bij
ons thuis zat bleek hij zich behoorlijk
zorgen te maken over het voortbestaan
van de nieuwe Indonesische republiek in
die vorm. Hij was er van overtuigd dat
als de Molukkers voet bij stuk hielden,
zij alle hulp nodig zouden hebben, die te
krijgen was. De eer van ons land, ha
merde hij en dat men op mij zou reke
nen. Ik was het bezoek al bijna vergeten
toen ik benaderd werd door Karei
Vigeleyn Nikijuluw, vertegenwoordiger
van de RMS bij de Verenigde Naties."
Erik Hazelhoff was zich terdege bewust
van het feit dat de Ambonezen het kind
van de rekening waren geworden bij het
uitroepen op 24 april 1950 van de Repu
bliek Indonesië, een eenheidsstaat.
"Wat mijn rol moest zijn, wist ik nog
steeds niet. Wat ik wel wist, was dat ik
werd aangetrokken tot dit conflict, door
de onaanvechtbare rechtspositie van de
Ambonezen. Hun recht lag vast in wet
en verdrag. De zaak Ambon vertegen
woordigde alle waarden waarvoor ik mij
in de oorlog had ingezet. Met Karei
Vigeleyn had ik vele gesprekken in mijn
vissersbootje. Daar konden we niet afge
luisterd worden. Hij maakte me duidelijk
dat het van het grootste belang was dat
er documentatie en bewijsmateriaal
kwam om iets bij de Verenigde Naties te
bereiken en er moesten wapens en am
munitie naar de RMS toe. Er lag een
Indonesische blokkade rond Ambon en
die moest dus doorbroken worden. Dat
zou mijn taak zijn. Makkelijker gezegd
dan gedaan. Er moest een boot komen
en een kapitein en wapens. Niet lang
daarna ontmoette ik kapitein Dod
Orsborne. Kende hem uit de oorlog. In
WO II had hij al blokkades doorbroken,
dus die ontmoeting kwam als een ge
schenk en hij wilde wel. Ook wist hij een
schip te koop, maar nu de fondsen nog.
Na veel omwegen hebben we ook die
gekregen, het schip gekocht en onder
leiding van Orsborne werd het klaar ge
maakt voor vertrek en in het grootste
geheim de lading aan boord gebracht.
Alles ging prima totdat Karei me ver
telde dat er zes of zeven bataljons op
Ambon geland waren. Hij vond dat
Orsborne direkt moest uitvaren, maar
het was van het grootste belang dat ik
Karei Vigeleyn Nikijuluw
(foto: "De verre tamboer" van E.H.R.)
op een veel snellere manier op de RMS
moest zien te komen om bewijs
materiaal te verkrijgen. Er was geen tijd
meer te verliezen anders was het een
verloren zaak."
Dod Orsborne,
avonturier in hart en nieren
(foto: "De verre tamboer" van E.H.R.)
10