PLANTEN UIT DE TROPEN
ACORUSCALAMUS
Kalmoes - Dringo of - Jaringa
Familie: Araceae Aronskelkachtigen
Kalmoes heeft in Nederland vele namen, zoals zwanenbrood, kauwwortel,
maagplant, akkerwortel. In Indonesië noemt men de plant Dringo en
Jaringa.
Kalmoes is afkomstig uit Azië, waarschijnlijk uit India.
In de 13e eeuw werd Kalmoes naar Oost Europa gebracht waar ze zich
over het hele continent heeft verspreid.
In de 16e eeuw kwam de Kalmoes via Turkije in Wenen terecht en in de
17e eeuw was de plant in Nederland ingeburgerd. Kalmoes is een neofijt.
Neofijt is een wetenschappelijke term voor een plantensoort die na de
prehistorische tijd door de mens in Nederland is ingevoerd en zich hier
handhaaft.
26
Bloemtak van de
Acorus Calamus
Aanvankelijk werd Kalmoes gekweekt
maar nu is ze een algemeen voorko
mende plant en komt ze in het wild
voor. Men vindt de planten langs meren,
rivieren, in sloten en moerassen en
zacht stromend of stilstaand water.
Kalmoes heeft luchtbladeren en is daar
door bestand tegen wisselende water
standen. Ze kan 10 tot 15 cm in het wa
ter staan.
De Latijnse naam Calamus komt van het
Griekse woord "Kalomos" en uit het
Sanskriet (oude dode taal) "Kalamas".
Jonge plant met bloeiwijze
Deze worden betekenen stengel, riet,
halm.
De geslachtsnaam Acorus komt van het
woord "kouros" en dat betekent jonge
ling.
Er zijn hier drie soorten Kalmoes die als
aquariumplanten verkocht worden:
1Acorus gramineus grasachtig;
De bloeiwijze is wit, de wortelstok krui
pend.
2. Acorus gramineus variegatus bont
gekleurd. Deze is groter dan de grami
neus. Ze wordt ook voor tuinvijvers ge
bruikt, maar omdat ze niet echt
winterhard is moet ze 's ochtends
afgedekt worden. De bontge
kleurde soort wordt in de bloe
misterij in boeketten verwerkt.
3. Acorus gramineus pusillus.
Pusillus is het verkleinwoord voor
pulcher wat fraai betekent. Deze
dwerg Kalmoes is tien centimeter
hoog een heeft een erg gedron
gen groei.
Alleen de Acorus Calamus heeft
geneeskrachtige eigenschappen.
Ze wordt 1,20 meter hoog. Het is
een stevige plant met dikke ver
takte bittersmakende wortelstok.
De broze wortelstok heeft veel
littekens die ontstaan zijn door af
gestorven bladeren. De wortels
zijn zo dik als een pink, héél licht
perzikkleurig; het merg van bin
nen is wit. Ingedroogde wortels
worden licht rood.
De rietachtige lichtgroene blade
ren zijn wortelstandig en van on
deren in elkaar geschoven. Het
blad is aan één zijde rimpelig en
lijkt erg op die van de gele lis.
In de maand Juni-Juli kan de plant
gaan bloeien. Aan 'n een meter lange en
twee centimeter brede ronde licht
groene stengel komt halverwege een
kegelvormig bloemkolfje tevoorschijn.
Het komt zijdelings uit de stengel. On
der het bloemkolfje heeft de stengel een
gootje. Boven het bloemkolfje verdwijnt
het gootje en verandert de stengel in
een lang plat schutblad. Aan de bloem-
kolf is te zien dat Kalmoes familie is van
de Aronskelk. Het bloemkolfje bestaat
uit talrijke groengele miniscule meel
draden met gele helmknoppen die het
vruchtbeginsel omsluiten.
De vruchten zijn ovaal rode besjes. In
Nederland vormt ze geen zaden. Of het
is te koud of er zijn geen goede insekten
om de bloemen te bestuiven. Wie weet
het?
Vermeerderen geschiedt door deling van
de wortelstok. Kalmoesplanten zijn in
het voorjaar bij tuincentra te koop. Ze
staan vermeld onder vijverplanten.
In mijn jeugd kauwden wij op de wor
tels. Het smaakt ongeveer als gember en
de geur van het fijngewreven blad ruikt
enigszins naar 'n mandarijn. Ook visten
de jongens met stukjes Kalmoeswortel
aan 'n haakje. Een vluchtige olie maakt
dat alle delen van de plant geuren, maar
in het bijzonder de wortel is zeer aro
matisch.
Kalmoes kan gebruikt worden in soepen.
Jonge bladknoppen kan men door sala
des mengen. Sommige delen worden als
pruimtabak gebruikt. De wortels wor
den al of niet geconfijt en als snoepgoed
gegeten. In India, de Arabische landen,
