De geschiedenis van
Archipel in jaartallen
de Indonesische
samengesteld door Charles Manders
In cleze vierde aflevering komen aan de orde de
Islamitische rijken: Demak, Pajang, Mataram,
Banten (het vroegere Bantam) en Cirebon, die in
de 16e eeuw ontstonden na de ondergang van
Majapahit op Java.
Opkomst van Islamitische
rijken op Java
DEMAK EN PAJANG
Raden Patah vestigt zich in de streek ten zuiden van het
Muriagebergte in Midden-Java. Volgens de overlevering is hij
een zoon van de laatste vorst van Majapahit en Putri Cina, die
zoals de naam zegt, een prinses van Chinese afkomst is. Raden
Patah voert aanvankelijk namens Majapahit het bewind over di
gebied; sticht een kraton in Demak, middelpunt van een nieuw
rijk. Hij overlijdt in I 5 I 8 en wordt opgevolgd door zijn oudste
zoon, Pangeran Sabrang Lor (Pati Junus).
Regering van Pangeran Sabrang Lor, die in 1512 zonder succes
de Portugezen bij een tocht naar Malakka heeft bestreden.
Regering van Tranggana, broer van Pangeran Sabrang Lor,
onder wiens bewind het rijk Demak zijn hoogtepunt bereikt.
Dit strekt zich dan uit over bijna heel Java en een belangrijk
deel van de buitengewesten. Tranggana voert de sultanstitel,
die hij waarschijnlijk heeft gekregen van Falatehan (Sunan
Gunung Jati).
Op Oost-Java wordt het Hindoeïstische staatje Supit Urang
onderworpen, dat waarschijnlijk Malang tegenstreven) tot
hoofdstad heeft, maar een aanval op Panarukan, het
voornaamste bolwerk van het rijk Balambangan, mislukt.
In Midden-Java geeft hij de legendarische Jaka Tingkir (wiens
voorouders over het rijkje Pengging regeerden, dat zich erop
beroemt het machtige Majapahit weerstaan te hebben) Pajang
als regentschap. Jaka Tingkir neemt de titel Pangeran Adiwijaya
aan en huwt met een dochter van sultan Tranggana.
Tranggana wordt vermoord en wordt opgevolgd door zijn
zoon sultan Prawata. Het rijk Demak valt na zijn dood uiteen.
De vazalstaten maken zich zelfstandig. Prawata wordt
vermoord door Pangeran Aria Penangsang van Jipang
(Bojonegoro), die een greep naar de macht doet.
De menarah (minaret) van de oude moskee van Kudus,
een van de oudste moskeeën van Java, nog geheel in
Hindoe-Javaanse stijl gebouwd.
Adiwijaya wordt, na Aria Penangsang te hebben verslagen,
sultan van Pajang. Als beloning voor verleende hulp in deze
strijd geeft hij Kyai Gede Pamanahan het landschap Mataram
(gelegen ten zuiden van het huidige Yogyakarta). Deze vestigt
zich in Kota Gede (waar de restanten van de eerste kraton
van de Mataramse vorsten nog te zien zijn) in een toen nog
woeste streek en sticht met kolonisten een kleine staat. Dit is
de oorsprong van het Mataramse rijk. Hij overlijdt in 1575.
Kyai Gede Pamanahan, ook wel Kyai Gede Mataram
genoemd, is de stamvader van het Mataramse huis, dat in
Midden-Java een belangrijke rol zal gaan spelen. Volgens de
12
