BUSINESS CENTER
W. PONSEN
Logeeradres voor zakenlieden,
eventueel ook toeristen.
de Japanners ook in Indië hadden bedre
ven. Men kreeg van hun zijde uiteraard
weinig medewerking. Ondanks dat dron
gen de onderzoekers door in het naar
geestige gebied van Antjol. Daar moes
ten slachtoffers begraven liggen. Er stond
ergens een wit triplex kruis. Maar de
bewaker van de daar vlakbij gelegen klei
ne Chinese tempel, klenteng of
Taipekong geheten, wist heel veel. Hij
was doofstom, maar nu in alle veiligheid
kon hij met stukken en brokken alles
overbrengen van wat voor verschrikkin
gen hij getuige was geweest. Hij had zich
steeds verdekt opgesteld en de Japanse
beulen hadden hem nooit opgemerkt.
Herhaaldelijk werden er ongelukkigen
geëxecuteerd, soms minder soms meer;
eenmaal zelfs zeventien Nederlanders op
één dag. Dat was in 1943, toen werden
er veertien mannen en drie vrouwen
onthoofd onder de boom.
Het ontstaan van het ereveld
Op de macabere plek begon de Graven
dienst van het KNIL al heel spoedig met
onderzoekingen en voorzichtige graaf
werkzaamheden. En weldra onstond hier
het eerste ereveld. Er werden vele,
helaas zeer vele, stoffelijke resten gevon
den: het was er één groot massagraf. De
Gravendienst heeft er alles aan gedaan
om de slachtoffers te identificeren, doch
het werk was ontzettend moeilijk en
vele stoffelijke overschotten lagen bijeen
of door elkander. In ieder geval werden
door genoemde instantie op het ereveld
de nodige kruisen geplaatst. Individuele
kruisen, doch ook collectieve kruisen
voor verzamelgraven. Christenvrouwen
kregen een kruis met gekartelde uitein
den. Voor islamitische en boeddhistische
gevallenen werden afwijkende graftekens
geplaatst. Ook werd later en op last van
de legercommandant, generaal S.H.
Spoor, het terrein wat opgehoogd om
het van overstroming te vrijwaren.
Weer later zou door zorg van de OGS
een gracht worden aangelegd aan de bui
tenzijde van de omheining. Het ereveld
lag erg ongunstig want bij hoge water
stand, springvloed of hevige zeewind liep
een groot deel onder. Er werd ook een
dijk aan de zeekant gebouwd en uitein
delijk zorgde een gemaal voor het weg
werken van het water als later inundatie
dreigde. Slechts een klein deel van het
ereveld is steeds droog gebleven, omdat
het net iets hoger was. En dat was het
stuk waar de hemelboom op stond en
waar later het monument kwam met aan
weerszijden de vlaggemasten. Het monu
ment is blokvormig met aan de voorzijde
een gestileerde engelenfiguur. Met daar
bij de zo goed gekozen woorden: 'HUN
GEEST HEEFT OVERWONNEN'.
Het redden van de hemelboom
In 1992 werd op initiatief van en met de
persoonlijke inzet van directeur Rolf
Smagge (oud-officier der mariniers) en
zijn echtgenote Miche Smagge-Speltie
(beiden hebben de Japanse bezetting
meegemaakt) begonnen met de niet alle
daagse operatie aan de oude, nagenoeg
of geheel dode hemelboom. Men heeft
het ruim twee ton zware geval eerst
gestut met stevige bamboe steigers.
Daarna is de boom bijna totaal uitgegra
ven waarbij de bovenkanten van de wor
tels, op één na, bloot kwamen. Dus niet
daar waar bij verrassing de jonge loot te
voorschijn was gekomen. Hierna werd
de onderkant van de stam geïmpreg
neerd en vervolgens van een circa een
meter hoge mantel van gewapend beton
voorzien. De mantel was door middel
van drie palen en vijf meer naar buiten
staande 'spinnepoten', verankerd. Zo
werd het geheel behoed voor omvallen.
Tot slot werd het complete hout van de
boom - om het te vrijwaren voor verpul
vering en houtrot - op ingenieuze wijze
ook geïmpregneerd en van een wateraf
stotende kleurloze verflaag voorzien. In
de betonkraag werd een koperen plaat
verankerd met de naam van de boom
(HEMELBOOM) en enkele versregels
van het bekende 'Poem for the Fallen'
van Laurence Benyon, zoals in het okto
bernummer van Moesson afgedrukt.
Vanwege het internationale karakter van
de vele gevallenen en ook met het oog
op de jaren van de toekomst werd geko
zen voor een wereldtaal.
Vrij in het Nederlands vertaald luiden de
regels:
...Oud zullen zij niet worden,
Zoals wij, die overbleven, wel zullen
worden;
Ouderdom zal hen niet vermoeien,
En jaren zullen hen geen kwaad
berokkenen.
Bij het ondergaan van de zon,
En in de morgen,
Zullen wij hen gedenken,
Zullen wij hen gedenken...
Antjol 1942-1945
De betonnen kraag, die er lelijk uitzag,
werd tenslotte wat gecamoufleerd en de
bovengrondse wortels wat bijgewerkt.
Aan het einde van de werkzaamheden
werd alles weer met aarde opgevuld,
waarna het gras weer werd aangebracht.
Nu was het zware en langdurige doch
uiterst dankbare karwei gereed en kon
den de ontwerpers en makers met trots
terugblikken op het werk.
Oproep aan toeristen en reisbu
reaus
In totaal liggen bijna 1.300 geëxecuteer
den op het Ereveld Ancol begraven.
Reizigers naar Indonesië die een paar
dagen in Jakarta sightseeing plegen,
wordt van harte aangeraden eens naar
Ancol te gaan. Men is er relatief dichtbij
als men toch bij Pasar Ikan en de prau
wenhaven van Sunda Kelapa is. Het is op
de weg naar Priok en men moet door
het grote Disneyland-achtige pretpark
heen dat Ancol heet en Pasar Seni
(kunstmarkt). Men kan dan in alle stilte
verwijlen bij de graven van al die dappe
ren en enige ogenblikken gaan memore
ren onder de hemelboom. De Indone
sische medewerkers van onze onvol
prezen Oorlogsgravenstichting zullen u -
blij met uw komst - dankbaar rondleiden.
ECHT DOEN!
C.A. HESHUSIUS
Fax en telefoon aanwezig.
Van Blankenburgstraat 91, Den Haag
Tel. 070-3632033. B.g.g 070-3293240
1-pers. kamer f 50,- p.d. zonder ontbijt
2-pers. kamer f 75,- p.d. zonder ontbijt
Boekbinderij
J. van Gojenstraat 29 I
2526 RK Den Haag
tel. 070 - 380 20 95
Inbinden van boeken, tijdschriften, en
documenten. Ook restauraties.
Warm aanbevolen door
Moesson en I.W.I.
20
