zwier - leidden tot een unieke sound: de
Indo-rock. Daarmee werd in Nederland
de rock 'n' roll geintroduceerd. Wie
er in de film bekaaid afkomen zijn The
Blue Diamonds. Voordat ze de
Nederlandse pendant werden van The
Everly Brothers - die op hun beurt weer
golden als twee Elvissen voor de prijs
van één - hadden ze de rock 'n' roll ont
dekt. In de periode van 'Ramona', waar
mee ze wereldberoemd werden, kregen
Ruud en Riem de Wolff echter hun
'lieve' imago en waren ze geen rockers
meer."
Verbreiders van een nieuwe jeugd
cultuur
Laten we teruggaan naar het onderwijs.
In fragment I heeft u kunnen lezen dat
examenkandidaten geschiedenis iets
moeten weten over en begrijpen van
Indorock in het kader van de volgende
vragen aan het verleden: "Wat bevor
derde het ontstaan van nieuwe jeugdcul
turen na 1955? Hoe werden deze zicht
baar?"
De eerste aanzet tot zo'n meer söciaal-
culturele (naast de musicologische)
benadering van Indorock is te vinden in
Fragment 6 (uit: Lutgard Mutsaers,
Rockin' Ramona, Den Haag 1989, pagina
8):
"De aanwezigheid van tienduizenden
Amerikaanse militairen op bases in
Duitsland, die dankzij de Indobands hun
eigen muziek 'live' konden horen, zorgde
voor een speciale entourage en sfeer, die
sterk verschilden van die in Nederland.
De Indobands voelden zich als vissen in
het water; ze voelden zich als muzikant
én als mens gewaardeerd. Indo's en
Ambonezen zijn afkomstig uit een cul
tuur, waarin muziek en dans traditioneel
een belangrijke rol spelen in het dagelijks
leven. In Nederland merkten ze dat er
zelfs werd neergekeken op professionele
beoefenaars van amusementsmuziek,
hoewel de behoefte eraan niet werd
ontkend. In die schijnheilige sfeer vervul
de een 'outcast' de rol van entertainer
met minder sociale consequenties dan
de brave burger. Nederland was in de
jaren vijftig nog niet de multi-culturele
samenleving die het nu is, maar kende
relatief heel veel gekleurde muzikanten,
vooral bij de populaire Hawaiibands.
Ook de nieuwe grote gekleurde bevol
kingsgroepen, de Indo's en Ambonezen,
manifesteerden zich voor het eerst op
het terrein van de muziek. De jongeren
deden dat ook om zich af te reageren,
een gepatenteerde functie van rock
roll overigens."
het boek van Mutsaers (fragment 6). In
1992 ging Hélène Vossen een stap ver
der in een speciaal voor docenten
geschiedenis uitgegeven bundel over
Nederland in de periode 1948-1973
(fragment 7). In het door haar gere
construeerde beeld van het verleden
waren Indorockers ook belangrijke ver
breiders van een nieuwe jeugdcultuur.
Met een groot aantal nieuwe vragen aan
het verleden bepleit ze verder historisch
onderzoek. Ik ben benieuwd hoeveel
Indische Nederlanders haar interpretatie
van het verleden kunnen bevestigen.
Schroom niet, waarde lezer, neem de
pen en stuur uw ideeën hierover aan
Moesson. Een bekend historicus heeft
eens gezegd: "Geschiedenis is een dis
cussie zonder eind". Welnu, laten we
deze discussie in uw eigen Indische lijf
blad voortzetten!
Fragment 7 (uit: H. Vossen, "Indorock en
Nederbeat. Popmuziek en jeugdcultuur",
in: H. Vossen e.a., Vertrouwde patronen,
nieuwe dromen, IJsselstein 1992):
"In navolging van de bekende Britse
socioloog Dick Hebdige wijst Fanto
Voogd bij een bespreking van het boek
Rockin' Ramona, 'n gekleurde kijk op de
bakermat van de Nederpop van de musi
cologe Lutgard Mutsaers op het merk
waardige verschijnsel dat nieuwe ontwik
kelingen in popmuziek en
jongerencultuur bijna altijd worden
bepaald door de cultuur van etnische
minderheden. Zij merkt op dat men juist
de afgelopen jaren, zowel in de popjour
nalistiek als in de sociologie, steeds meer
oog heeft gekregen voor het feit dat
'zwarten' telkens een voorbeeldfunctie
vervulden. De traditionele 'working-
class' cultuur valt steeds meer uiteen als
gevolg van industrialisatie en urbanisatie
processen. Binnen verschillende etnische
groepen bestaan echter nog wel hechte
relaties en om die reden oefenen ze ook
grote aantrekkingskracht uit op arbei
dersjongeren. De etnische cultuur weet
met haar eigen kleding, taal en gebruiken
vorm en betekenis te geven aan het
leven aan de rand van de samenleving.
Deze migranten waren kosmopolitischer
dan witte Nederlanders die meestal - als
ze al muzikaal werden opgevoed - met
andere soorten muziek en instrumenten
werden grootgebracht; met de accor
deon in arbeidersmilieus en met de
piano of de blokfluit in de sociaal 'hoge
re' milieus.
De 'oosterlingen' werden in Nederland
trendsetters van de Rock 'n Roll; ze
speelden en verbreidden deze op een
eigen wijze. Karakteristiek voor de
Indorock is een zwaar basgeluid en
schijnbaar tegen elkaar in spelende gita
risten. De show op de bühne zette
het gitaarspel kracht bij. Kortom,
Indorock was niet alleen bedoeld om op
te dansen, was niet louter bestemd voor
het oor maar ook voor het oog: het was
podiumkunst
In tegenstelling met Mutsaers, die zeer
bewust ook vrouwelijke Indorockers
opzocht en signaleert dat deze niet sterk
vertegenwoordigd waren, volgt de filmer
Heynen in zijn film Rockin' Ramona de
visie van de 'old boys', die niet onder
stoelen of banken steken dat gitaren,
auto's en mooie meisjes (in die volgorde)
het belangrijkste deel van hun leven uit
maakten. Vrouwen (moeders en vrien
dinnen) verschijnen alleen als randversie
ring en ter versterking van het mannelijk
ego. Dat neemt niet weg dat Heijnen
weet over te brengen wat destijds zo
nieuw en opwindend was aan de
Indorock. Hij brengt de Indorock tot
leven, de vonk springt over.
Uit de publicaties van Mutsaers en
Slootweg (De B-kant van de Beat) komen
we dus ook meer te weten over de
sociale en etnische achtergrond van de
eerste popmuzikanten in Nederland.
Meer dan tot nu toe het geval is, zou
studie naar de popmuziek verbonden
moeten worden met onderzoek naar
jeugdculturen. Vaak worden deze onder
werpen los van elkaar bekeken. Dat is
jammer. Het gevaar bestaat dat muziek
te eenzijdig wordt beoordeeld vanuit het
innovatieve element van de muziek zelf
(dat gebeurt meestal door popliefheb
bers of musicologen). Zo lijkt Mutsaers
er nogal mee te worstelen dat
Indorockers weinig nieuwe 'songs' schre
ven. Wanneer zij de Indorock echter
niet alleen zou beoordelen vanuit het
innovatieve element van de muziek
alleen, wint haar onderzoek aan belang.
Behalve de hierbovengenoemde vernieu
wende elementen van hun muziek,
waren de Indorockers mede belangrijke
verbreiders van een nieuwe jeugdcul
tuur. Tot voor kort werd de opkomst
van de Rock 'n' Roll alleen verbonden
met de nieuwe jeugdcultuur van de
'nozems', witte jongeren (jongens) uit
arbeidersmilieus.
Het onderzoek naar de geschiedenis van
de Nederlandse popmuziek, zeker in
samenhang met jeugdculturen, staat nog
in de kinderschoenen. Het lijkt mij van
groot belang om het onderzoek naar
popmuziek, dans- en jeugdculturen meer
met elkaar te verbinden om tot vrucht
bare resultaten te komen. Meer dan
tot nu toe het geval is zou in onderzoek
ook de categorie etniciteit en sekse een
27
