Het geheim
van het
Franse haantje
BOEKHANDEL EN TOKO MOESSON
gen voor u klaar gestaan en behouden
heel goede herinneringen aan onze tijd
bij de boekhandel en toko.
Nogmaals heel veel dank voor de vriend
schap en wie weet zien wij elkaar nog
eens 'somewhere, somehow'.
Mevrouw W.B. Tuynman-Heur
Mevrouw T.E. Beeckman-Schüller
Lieve klanten van toko en boekhandel
Moesson,
Alle vaste klanten van wie wij niet per
soonlijk afscheid hebben kunnen nemen
in de winkel, willen wij hierbij allen dan
ken voor de goede contacten die wij in de
afgelopen jaren hebben opgebouwd. Wij
hebben altijd met veel plezier en genoe-
Ik woon nu al bijna twintig jaar perma
nent in de Dordogne (Zuidwest Frank
rijk) met Lody, mijn grote zwarte oude
Beauceron-reu plus mijn drie Dober-
man-teven.
Nou wil het toeval dat de fokster van
Lody ook een Hollandse is, die op een
50 kilometer van mij vandaan woont en
die natuurlijk een goede hondenvriendin
van mij is geworden.
Tot nu toe geen letter over het oude
Indië, noch over de oorlog, de kampen,
gevangenissen, de repatriëring - maar
dat komt nu.
Anne-Marie dus, trakteerde mij op een
etentje in een der meest verfijnde, klei
ne eettentjes hier in de omgeving, aan
de rivier in Vitrac, bij Sarlat. Ze gaf me
een 'Mitbringsel' als verjaarscadeautje:
een in de Franse nationale kleuren
beschilderd tweedimensionaal houten
haantje, slechts ca. 3,5 cm groot, op een
voetje van één centimeter. Het haantje
was zelfs al in drie stukken gebroken,
overlangs, maar heel zorgvuldig weer
aan elkaar geplakt. Aan zijn pootjes was
een sterk vergeeld etiketje gebonden,
met een opschrift in een onmiskenbaar
vrouwelijk I9e-eeuws handschrift:
"Petit coq, fait par un blessé de la guer
re: vendu 25 mille francs, a Semarang en
1916, au Chinois Oei Tiong Ham", of
vertaald: "Klein haantje, gemaakt door
een oorlogsgewonde, verkocht voor
25 duizend francs te Semarang in 1916
aan de Chinees Oei Tiong Ham".
Anne-Marie's verhaal was het volgende.
Ze had van de erfgenamen van een
onlangs in haar buurt overleden, onge
huwde en kinderloze, oude Hollandse
heer, het verzoek gekregen om 'alles op
te ruimen'. Uit curiositeit hield ze dit
intrigerende houten haantje met zijn
raadselachtige etiketje aan, én een
geschilderd portret van de moeder van
de overledene, die een Frangaise uit de
Dordogne bleek te zijn.
Deze Franse vrouw was gehuwd met
een Hollander die in het oude Indië
werkzaam was bij de Factorij. Haar
enige zoon, half Hollands, half Frans,
bleek in Ned. Oost-lndië te zijn gebo
ren, maar was teruggekeerd naar het
geboorteland van zijn Franse moeder.
"En of ik een oplossing zou weten voor
het raadsel van dit houten haantje en
diens etiket?"
Helaas ben ik noch een Franse Margue
rite Duras, noch een Deense Karen
Blixen, noch een Indische Maria Der-
mout (alle drie beroemde vertelsters,
een uitstervend ras, schijnt het) om een
prachtig weemoedige roman te kunnen
schilderen om dit raadselachtige Franse
haantje en zijn etiket heen, maar ik geef
hier mijn versie: aan u om er iets anders
van te maken.
Oei Tiong Ham is de naam van een der
grootste Chinese handelsconcerns in
Indonesië, in tempo doeloe - dus er zijn
sterke relaties met de Nederlandse
Factorij, waar de vader van de overlede
ne werkte. Nu was die Franse echtgeno
te uit de Dordogne niet alleen een
beeldschone vrouw - hetgeen blijkt uit
haar portret dat Anne-Marie in haar huis
heeft hangen - maar zij moest een
uiterst belezen en begaafde dichteres
geweest zijn. Kortom, een volstrekte
rara avis in die oude koloniale tijd, zeker
in 1916 en op zo'n post als Semarang.
Zou die puissant rijke Oei Tiong Ham
deze in alle opzichten uitzonderlijk
mooie vrouw van een afstand bewon
derd en - wie weet - in het geheim lief
gehad kunnen hebben? Maar in die tijd
kon en mocht hij, een Chinees, hierover
niets laten blijken tegenover een
Europese vrouw, gehuwd met een
Hollandse zakenrelatie? Totdat er ven
dutie werd gehouden en hij een onthul
lende, gigantische prijs van 25 duizend
francs kon bieden op dit nutteloze
Franse haantje. En zoals dat vroeger ook
gebruikelijk was, gaf hij dit 'telltale' haan
tje natuurlijk daarop toch aan de bezit
ster terug. Die op haar beurt dit bijzon
dere haantje plus etiket zorgvuldig
bewaarde en uiteindelijk aan haar enige
zoon doorgaf...
Neen, ik vertel u haar naam niet, noch
van haar overleden vrijgezelle zoon: laat
dit unieke, kostbare, maar géén waarde
hebbende haantje zijn geheim behouden
en dat van een samentreffen van een
betoverde Chinese man en een bijzon
dere Franse dame, toen in Semarang in
1916.
G. SOERIA SANTOSO-DE VOS
48