BB
•1H"
Bfn
MER
«BB KI h
ismm..
J Lu
li
V.l.n.r.: Pronkkast, klassiek model. Tènong in lotusvorm. Toiletspiegelkastje. Botèkan.
meer dan een halve eeuw later lijkt
opnieuw een opleving op gang te
komen, ingegeven door de gretige hon
ger naar betaalbare exotische artikelen
van het monster, dat wereldtoerisme
heet. Al speelt hierbij - begrijpelijk - de
zucht naar verheerlijking van het oude
Sriwijaya ter meerdere glorie van de
eigen identiteit van de daerah Palembang
zeker ook mee.
Het oudst bekende voorbeeld van hout
snijwerk uit Palembang vormt een fraai
bewerkt paneel afkomstig uit het graf
van Ratu Sinuhun, gemalin van Sultan
Pangéran Siding Kenayan uit omstreeks
1628. Het laat een lotusvaas zien waar
uit forse ranken omhoog krullen, eindi
gend in lotusknoppen- en bloemen. Hier
is nog sprake van een hindoe-boeddhis
tische stijl, die verwant is aan die uit de
nabloei van Majapahit uit Oost-Java. Een
sierpaneel uit de sultanskraton van
Palembang, dat waarschijnlijk uit het
eind van de 18e eeuw dateert, toont
reeds de klassieke kratonstijl in zijn uit
bundige blad- en bloemmotieven, die
volgens een symmetrisch patroon zijn
uitgesneden. Deze barokke stijl heeft
steeds de basis gevormd voor latere
ontwikkelingen in het snijwerk aan de
diverse soorten siermeubels. Hiertoe
behoren in de eerste plaats de pronk-
kasten, die altijd uit twee losse onderde
len bestaan. Bij het klassieke model is
het onderste deel een lage brede kast
met gelubde onderrand en korte, sierlijk
gebogen pootjes. De houten deuren zijn
volledig versierd met verguld lofwerk,
dat een nagenoeg vierkant medaillon
met brede rand insluit, waarin een ruit
vorm met bloemmotief centraal staat.
Plat hierop staat een smallere, hogere
kast met twee glazen deuren, die ieder
uit kleine ruitjes zijn samengesteld in
twee verticale rijen van drie boven
elkaar. De deurpanelen, die de vier
bovenste ruitjes in sierlijke bogen
omlijsten, zijn met fijn, verguld snijwerk
versierd. De kast wordt bekroond door
een forse, halfronde kroonlijst, die even
als de puntvormige zijranden schuin
omhoog steekt. Opvallend is het forse
snijwerk van deze sierkam. Dit model
kast kent enkele varianten, die er hoofd
zakelijk op neer komen, dat de onder
kast een kist is geworden met twee klei
nere bovenladen en een grote onderla.
Terwijl de bovenkast sierlijk gebogen
pootjes heeft gekregen en een of twee
glazen deuren heeft met in totaal vier
grote vierkante glasruiten. Steeds echter
zijn de rode zijpanelen versierd met een
in sjabloon aangebrachte langgerekte
Chinese bloemenvaas. Andere siermeu
bels, die wij ook van Java en Madura
kennen, zijn de toiletspiegelkastjes met
schuifla, gevangen in een ajour uitgesne
den vergulde omlijsting; en de piramide
vormige ladenkastjes (botèkan) voor
geneeskrachtige kruiden, met een grote
bloemknop als topornament. Hoewel ze
van origine Chinees zijn, is de uitvoering
onmiskenbaar Palembangs. Zuiver
Chinees gebleven zijn daarentegen de
merkwaardige tweedelige rondhouten
dekseldozen (tènong) in lotusvorm, die
het beeld oproepen van een grote gesti-
Houten siervruchten
9
