OEROEG - REACTIES
gemaakt. De vezels rotten niet
en worden daarom gebruikt
om de onderkant van de palen
te omwinden die in de grond
staan; dit is tegen rode mieren
(rajap). Bij waterkeringen
gebruikt men de vezels om het
zand tegen te houden; het
wordt tussen stenen gelegd.
Onder bloempotten een dotje
Arènvezels is goed voor alle
varens. De sterke zwarte
vezels leveren ook grondstof
voor dakbedekking.
Elke ochtend een of twee
glazen Arènsap (luwak) is men-
struatiebevorderend en het is
een goed middel tegen dysen-
trie. Aan de eindknoppen van
elke palmsoort zitten witte
puntjes, zogenaamde palmkool
dat gegeten kan worden. Het
smaakt nootachtig, maar het
daarvan komt de boom niet ten
NETTY SELDER
Iedere keer met nieuwe
suikerstroop. Zo ontstaat een
kolang kalang compote en is
ze voor consumptie gereed.
Kolang Kaling is in Nederland
in blik te koop. Best lekker en
goed om slijm uit de keel los
te maken.
De honing van de Arèn-
bloemen gebruikt men bij
kleine kinderen die last heb
ben bij het doorbreken van
hun eerste tandjes. Enkele
keren per dag het tandvlees
met de honing masseren geeft
een goed resultaat.
De palmwijn (legen) is goed
voor suikerpatiënten. Uit de
wortels van de Arènpalm
maakt men een drankje tegen Kolang Kaling blik, in Nederland verkrijgbaar
nierstenen.
Uit het merg van de
Arènpalm kan meel bereid worden op
dezelfde wijze zoals sago wordt gewon
nen. Het meel (pati) is licht verteerbaar
en heel geschikt voor mensen met
zwakke magen. Goed gedroogd meel
kan enkele jaren worden bewaard.
Tussen de bladstelen van de Arènboom
groeien zwarte borstelige vezels (ind-
joek) waarvan touw en borstels worden
plukken
goede.
'Oeroeg is een leerzame film'
Ten eerste leer je hoe de Hollanders
zowel in Nederlands-lndië als in
Indonesië hebben huisgehouden vanuit
hun apartheid en hun systematische ver
nederingen van de Indonesiërs. Je leert
hoe de Indonesische knaap Oeroeg een
prachtig wapen maakt voor zijn witte
vriendje, een geschenk, dat niet wordt
gewaardeerd, omdat de witte jongen
natuurlijk geen verstand heeft van
Indonesische gevoelens.
Je leert er hoe een geschenk van een
Indonesiër aan een Hollander weer
wordt teruggegeven als symbool van
gelijkheid en vriendschap. Je leert trou
wens, dat vriendschap verkregen wordt
na veel bloed en tranen. Je leert het
prachtige landschap van Java kennen, met
de uitstekend onderhouden wegen, waar
de patrouilles van het Nederlandse leger
tot in de kleinste dorpjes van gebruik
hebben kunnen maken. Je leert hoe het
publiek niet ondoordacht een ordinaire
bloedige film wordt voortgezet.
Natuurlijk mag Nederland in deze tijden
van de 'geweldfilmcultuur' niet achter
blijven. Maar vooral wordt de
Nederlander zijn eigen misdragingen in
Indonesië, de folteringen, moorden en
branden in prachtige filmische beelden
gespiegeld, tot fijnere identiteits-bevredi-
ging. Je leert dus over allerlei zaken
nadenken, waar Hella Haasse nog niet
aan had gedacht.
Je leert dat filmmakers zo hun eigen weg
kunnen gaan. Bijvoorbeeld in het geval,
dat zij een goede (oosters) 'western' wil
len maken en zich daartoe een willekeu
rig boek kiezen. (Dat werd hier toevallig
'Oeroeg' van Hella Haasse, een boek
ontstaan uit de frustraties van 1948).
'Oeroeg' werd verknipt en dooreenge-
plakt terwille van een flashback-composi
tie. Het werd verder aangevuld met
allerlei nieuwe motieven en saillante
details, zodat een geheel nieuw verhaal
met een geheel eigen strekking kon ont
staan. Alleen de titel en enige persona
ges van de novelle mochten behouden
blijven, wellicht terwille van gemakkelijke
reclame-campagnes. Ondanks dat het
fijne boekenweekgeschenk van weleer
geheel onherkenbaar was geworden,
werd aan Hella Haasse wel heel vriende
lijk alle eer gegeven.
Ik denk wel dat de filmmakers ons veel
hebben willen leren. Je leert tenslotte
wat er zou gebeuren als Hollanders in
Indonesië weer hun gang zouden kunnen
gaan. Hoe zij niet alleen met hun gehe
ven vingertje zouden vertellen, hoe
andere regeringen moeten regeren,
maar dat zij dat vingertje zouden gaan
wapenen tot bloedige acties. Ten koste
van vriendschap en gelijkwaardigheid.
Wie deze mening niet kan delen begrijpt
niets van de film en van het enthousias
me waarmee een aantal instanties juist
veel geld in dit filmproject heeft willen
steken.
Wat nu precies mijn mening is? Oh - de
slotscène openbaart voor mij heel con
creet het sleutelwoord: we moeten
slechts leren aanvaarden, dat vriend
schap pas ontstaan kan als men elkaar als
gelijke beschouwt. Maar, dat daarvoor
eerst al dat bloed en die tranen moeten
vloeien is iets waarover sommigen van
ons, terwille van diezelfde vriendschap,
liever zouden willen zwijgen. Niet om dit
te vergeten - want dat kan niet - maar
omdat zij denken, dat zij bij het openrij
ten van oude littekens zich niet meer
open en onbevangen kunnen tonen
tegenover vrienden, met wie zij willen
leven nu, in de huidige tijd met zijn eigen
verhoudingen en opgaven. Omdat zij in
hun contacten niet belast willen worden
met Hollands 'oud zeer'.
(Hé!? Heb ik daar gezegd, dat de film
een overbodig monstrum is? Nee toch?)
A.J.F. GOGELEIN
21
