troetelen van zijn vogels en het oppoet
sen van zijn Harley Davidson en tante
Nannie was al maar bezig met de ver
zorging van haar bloemen en planten,
maar op donderdag bakte zij haar over
heerlijke kueh semprong en andere lek
kere dingetjes. In de weekends gingen zij
met de H.D. bij vrienden en kennissen
op bezoek en dan nam ze wat lekkers
mee. "Een beetje maar ja, om te proe
ven", zei ze dan.
Ik kwam geregeld even langs om te vra
gen of ik wat boodschappen voor die
lieve mensen kon doen en dan vroeg ik
aan oom Arnold of Legi en Kliwon nog
hadden gekoerd. Met zijn basstem ant
woordde hij dan stereotiep: 100% nyo,
honderd procent, gelukkig maar alleen
si-Legi en niet Klewon, ja toch "En
klopt het oom, heeft u nog bezoek ge
kregen of goed bericht?" Lachend ant
woordde hij dan: "100% nyo, honderd
procent, jij bent er toch, of niet soms en
bovendien hebben wij ook een surat van
onze zoon ontvangen; zodra zijn schip
Surabaya aandoet, komt hij over, ja
toch?"
Kutilang (=wielewaal)
8 December 1941. Japan viel Pearl
Harbor aan. De Nederlands- Indische
regering verklaarde de oorlog aan Japan.
Oom Arnold zat gekluisterd aan de
radio. Scheepsbewegingen zowel van de
koopvaardij als van de Koninklijke
Marine werden niet bekend gemaakt,
want 'de vijand luistert mee' was toen
de leuze. Hectische weken en dagen
volgden voor de val van Nederlands-
Indië. Op een avond, oom Arnold was al
in bed, maar door de piekeraties over
zijn zoon die al lang geen brieven had
gestuurd kon hij maar niet in slaap val
len. Het was al na middernacht toen hij
één van de perkututs hoorde aanslaan.
"Als het maar niet Kliwon is!" Zachtjes
om zijn vrouw niet te wekken, sloop hij
de slaapkamer uit en ging naar de bin-
nengalerij. Het was Kliwon die hij had
gehoord, want voor de derde keer liet
hij weer zijn gekoer horen. Het leek net
Tekukur (=soort duif)
of een ijskoude tang zijn hart omklemde.
Met bonzend hart en krampen in de
buik zakte hij in een stoel. Hij herinner
de zich de woorden van de oude man-
dur. "Zodra Kliwon om middernacht
drie maal zijn gekoer laat horen, wees
voorbereid op slecht nieuws of onge
wenste bezoekers!" "Ach, flauwekul",
probeerde hij zichzelf moed in te spre
ken. "Dom bijgeloof; die mensen ook
met hun sterke verhalen!" In zichzelf
brommend probeerde hij vergeefs die
angstige voorbode uit zijn hoofd te ban
nen. Op de vraag van zijn vrouw of er
iets aan de hand was, antwoordde hij
dat de vogels aan het fladderen waren,
misschien was er een rat of een musang.
"Ga maar lekker slapen, er is niets",
bromde hij, maar zelf kon hij de slaap
niet vatten.
De dag na de capitulatie van het KNIL
ging ik naar hun huis. Er was een vreem
de ondefinieerbare sfeer in en om het
huis, wat precies, wist ik niet. Was het
misschien omdat de vlag halfstok hing?
Mogelijk door de afwezigheid van tante
Nannie en oom Arnold, die gewoonlijk
buiten zaten met Manis en Tarzan?
Twee kopjes kopi tubruk en een schaal
tje pisang goreng stonden onaangeroerd
op tafel. Geen gefluit of gekoer van de
vogels, de deuren wijd open. Toen ik
naar binnen ging om te kijken, werd ik
net als gewoonlijk door Leo verwel
komd: "Awas maling Leo, awas maling
Leo..." Oom en tante met aan hun voe
ten de hond en de poes, stonden voor
het dressoir naar de foto van hun zoon
te staren. Een geopende dienstenvelop-
pe lag er naast. Stamelend vroeg ik:
"Oom, heeft...?" "100% nyo, honderd
procent. Kliwon had een week geleder
inderdaad 's nachts gekoerd." Met
bevende vingers gaf hij mij de enveloppe
en ik las: "In naam der Koningin Saluut.
Met diep leedwezen delen wij u
mede...". Met omfloerste ogen las ik
verder dat tijdens een Japans bombarde
ment op Surabaya 'De Zeven Provin
ciën' werd getroffen en dat hun zoon bij
het vervullen van zijn plichten voor
Koningin en Vaderland was gesneuveld.
Moge dit tot troost zijn voor zijn ouders
en andere nabestaanden... Kil, formeel
en onpersoonlijk, gesneuveld voor
koningin en vaderland!
"Ga je mee nyo, wij zullen Legi en
Kliwon de vrijheid teruggeven, vind je
niet? Zij hebben hun taak volbracht,
evenals onze zoon." Samen en zwijgend
haalden wij de vogels van hun hoge
standplaatsen en laadden de kooien in
de zijspan. Wij reden naar Simo een
dessa aan de voet van de Merapi met
grote rubberplantages en koffietuinen.
Aan de rand van het rubberbos stopten
wij om de kooien uit te laden. Heel
voorzichtig haalde oom Arnold de
vogels uit de kooien en hield ze voor
zijn betraand gezicht en met een door
smart verstikte stem fluisterde hij:
"Bedankt Legi, bedankt Kliwon voor jul
lie mooie 'koongs' en het plezier dat wij
aan jullie beleefden." Met een droge snik
liet hij beide vogels tegelijk los. "Oom,
denkt u dat zij..." Zachtjes antwoordde
hij: "100% nyo, honderd procent. Legi
en Kliwon zullen de vrijheid wel waarde
ren en overleven, ja toch?"
In het licht van de ondergaande zon vlo
gen Legi en Kliwon hun vrijheid tege
moet. De nacht over Indië was gevallen..
P.J. SLEURINK
13
