De geschiedenis van de Indonesische
Archipel in jaartallen samengesteld door Charles Manders
deel 15
In deze aflevering komt de periode ter sprake, vanaf
de uitroeping van de Republiek Indonesië op 17 au
gustus 1945 tot en met de souvereiniteitsoverdracht
aan de Republiek der Verenigde Staten van Indonesië
op 27 december 1949.
1945
In de periode mei/juli worden Tarakan en Balikpapan door
geallieerde troepen veroverd.
In mei/juni vindt een bijeenkomst plaats van het Comité van
Onderzoek ter voorbereiding van de onafhankelijkheid onder
voorzitterschap van Dr. Radjiman. De vijf grondbeginselen
(Pantja Sila) van de toekomstige republiek worden aangeno
men en de grondwet wordt opgesteld.
De Japanse regering besluit zo spoedig mogelijk Indonesië
onafhankelijkheid te verlenen (17 juli).
Op 7 augustus wordt het Comité ter voorbereiding van de
onafhankelijkheid opgericht. Soekarno, Hatta en Radjiman rei
zen naar het hoofdkwartier van de Japanse maarschalk
Teranchi, bevelhebber van de zuidelijke troepen, in Saigon.
Deze deelt hen mee, dat Japan als gunst Indonesië onafhanke
lijkheid zal verlenen.
Op 6 augustus valt de atoombom op Hiroshima en op
Nagasaki op 9 augustus.
Op 8 augustus verklaart Rusland aan Japan de oorlog en trekt
Mandsjoerije binnen.
Keizer Hirohito kondigt onvoorwaardelijke capitulatie van
Japan aan (15 augustus).
Lt.-G.G. van Mook bij het uitspreken van zijn rede tijdens de
installatie van de Voorlopige Federale regering, 9 maart
1948 in Paleis Rijswijk in Batavia. Links van hem de plaats
vervangend Lt.-G.G. Raden Abdoel Kadir Widjojoatmodjo,
staatssecretaris voor Algemene Zaken.
Op 17 augustus wordt de onafhankelijke Republik Indonesia
uitgeroepen door Soekarno en Hatta op instigatie van de
Japanse marine-officier Majeda.
Het Voorbereidingscomité aanvaardt het ontwerp-grondwet.
Soekarno wordt tot president benoemd en Hatta tot vice-pre
sident. Zij worden bijgestaan door een Nationaal Comité (18
augustus).
Doordat de geallieerde troepen op zich laten wachten, krijgt
de Republik Indonesia (Rl) de kans haar positie te consolide
ren. De Japanners worden door de geallieerden voorlopig
belast met handhaving van de orde.
Het Tentara Rakjat Indonesia (corps voor volksbeveiliging)
krijgt Japanse wapens en voorraden in handen.
Op 29 september landen de eerste Britse troepen op Java.
Britse bevelhebber generaal Christison erkent 'de facto' de
republikeinse autoriteiten. Begin van de 'Bersiap' tijd, een
periode van terreur door ongecontroleerde republikeinse
strijdgroepen (14 oktober).
Slechts enkele grote steden op Java en Sumatra worden door
Britse troepen bezet. Soerabaja valt pas in handen van de
Britten na een hevige strijd als gevolg van de moord op de
Britse brigade-generaal Mallaby.
Het oostelijk deel van de archipel wordt zonder veel moeilijk
heden door geallieerde troepen bezet.
Lt. G.G. Van Mook keert terug in Batavia (begin oktober).
Eerste onderhoud van Van Mook met Soekarno, Hatta en
Sjarifoedin (3 I oktober). Dit wordt door Logeman, minister
van Overzeese Gebiedsdelen, gedesavoueerd. Mede onder
Britse druk wordt deze houding spoedig gewijzigd.
G.G. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer dient zijn ontslag in
op grond van het beleid van het kabinet Schermerhorn dat
geheel afwijkt van zijn inzichten.
Sjahrir wordt benoemd tot premier van de Rl (16 november),
met wie van Nederlandse zijde onder bemiddeling van Sir
Archibald Clark Kerr onderhandelingen worden gevoerd.
De republikeinse regering vestigt zich in Yogyakarta.
Op 31 december landen de eerste Nederlandse troepen in
Tandjong Priok.
1946
De Nederlandse regering doet voorstellen ten aanzien van een
Indonesisch Gemenebest, bestaande uit gebieden met uiteen
lopende graden van zelfregering, waarvan één de Rl zal zijn.
Dit Gemenebest zal deelgenoot worden in het Koninkrijk der
Nederlanden. Het gezag van de Rl wordt op Java de facto
erkend. Deze voorstellen worden door de Rl verworpen
(februari).
Conferentie op de Hoge Veluwe tussen de Nederlandse rege
ring en een republikeinse delegatie onder leiding van Sjahrir
mislukt (april).
Eerste naoorlogse verkiezingen in Nederland en optreden van
het kabinet-Beel. Mr. Jonkman wordt minister van Overzeese
30
