Aarnoud Damme
Liefde voor een land, voor een leven, voor een volk kan op verschillende
manieren worden uitgedrukt. Sommigen schrijven, anderen schilderen,
weer anderen zingen of dichten. Hier volgt het verhaal van iemand,
wiens getroffenheid door de schoonheid van land en volk van Indië,
gedurende diens 25-jarige verblijf aldaar, voor altijd is vastgelegd op
honderden en honderden indrukwekkende foto's. Wij mochten hieruit
een keuze maken voor Moesson.
Enkele maanden geleden werd ik voor
de thee uitgenodigd bij een oud-planter,
wiens hobby fotograferen was en die
vele prachtige foto's uit die tijd zou heb
ben. Toen wij de Haagse straat binnen
reden, viel uit de verte al op dat bij een
van de huizen zonder voortuin, de gevel
werd gesierd door rode rozen. "Daar
zal je het hebben", dacht ik, en warem
pel. Het enige huis in de straat waar uit
het trottoir enkele tegels waren gehaald
en waar prachtige rode klimrozen langs
het huis groeiden, bleek het huis te zijn
van Aarnoud Damme, ex-planter uit het
voormalige Nederlands-lndië.
Er zijn mensen bij wie je je direct hele
maal thuis voelt. Dit was bij deze zeer
innemende, vriendelijke heer ook zo. Ik
stapte binnen in een huis, dat veel rui
mer bleek dan men van buiten zou ver
moeden. Een beetje museum-idee.
Prachtige Oosterse kunstvoorwerpen
sierden werkelijk alle wanden, planken,
tafels en kasten van dit bijzonder sfeer
volle huis. Schilderijen (o.a. van Ohl en
Rietberg), beelden, wandkleden, hout
snijwerk in de smaakvolle inrichting
overtuigden mij direct dat hier niet
zomaar iemand woonde, maar een per
soon die oog en hart heeft voor artisti
citeit en kunst. Ook de vriendelijkheid
kwam je in deze oosterse sfeer direct
tegemoet. Dat deze typisch Oosterse
gastvrijheid ook aan westerlingen is uit
gedeeld, bewijst deze enthousiaste gast
heer, bij wie ik enkele uren mocht
genieten van al het moois dat zijn dage
lijks leven omringt.
Aarnoud Damme werd in 1911 geboren
te Rotterdam uit kunstzinnige ouders.
Door zijn vader, tekenleraar aan de
Academie te Rotterdam en zijn moeder,
die de dochter was van een hoofd van
een tekenschool te Purmerend, had
Aarnoud een aangeboren gevoel om
kunst in de natuur te zien en aan te voe
len. Na de HBS volgde hij een land-
bouw-cultuuropleiding te Boskoop. Van
zijn oom, Dr.lr. M.H. Damme, kreeg
Aarnoud een goede conduite. Deze
Oom was in het vroegere Nederlands-
lndië hoofdinspecteur van de Staats
spoorwegen geweest van 1898 tot
1926, waarna hij met zijn gezin naar
Nederland terugkeerde. Hier werd hij
directeur-generaal van de PTT waar hij,
net als in Nederlands-lndië, aanzienlijk
werk verrichtte.
Na de vervulling van zijn militaire dienst
plicht in 1933 werd Aarnoud opgeleid
tot sergeant-ziekenverpleger. Dit bleek
later heel nuttig te zijn in zijn leven,
waar hij op verafgelegen ondernemingen
in de bergcultures, EHBO kon toepas
sen bij ongelukken en ziektegevallen.
Toen hij in 1934 weer in de burgermaat
schappij terugkeerde, precies in de
malaise-tijd, werd er geen uitzendingen
gedaan naar Nederlands-lndië. Hij ging
toen studeren: handelsrekenen, boek
houden en Handels-Engels. Eind 1935
ging hij op de bonnefooi per boot naar
Nederlands-lndië, waar hij na enkele
maanden als volontair bij de firma
Crone te Soekaboemi op de thee- en
rubberonderneming Tjisalak werd aan
gesteld voor een half jaar. Dit was het
begin van vele dienstverbanden bij ver
schillende thee- en rubberondernemin
gen: in Tjondong (Toeren-Estates)
Pameungpeuk-Tjilaoeteureun; voor de
Michiels-Arnoldlanden bij Buitenzorg,
t.w. de theecultuur op de onderneming
Tinggardjaja en later de theeonderne
ming Selawangi en rubberonderneming
Menteng, ten oosten van Buitenzorg in
de bergen. Tijdens al deze omzwervin
gen werd Aarnoud bevangen door de
uitgestrekte schoonheid van het land en
trok, samen met enkele Indonesische
employés van de onderneming, op vrije
dagen er op uit om zich te wijden aan
zijn artistieke hobby:
fotografie. Met zijn
gezelschap, leden van de
inheemse bevolking,
voelde hij zich één. Daar
hij de Soendanese taal
beheerste, die hij reeds
in zijn jeugd te Boskoop
door Indische leraren
onderwezen had gekre
gen, werd een nog
vriendschappelijker band
gevormd. Deze
Indonesische jongeman
nen fungeerden zowel
voor gids als fotomodel,
om een duidelijker con
trast of perspectief weer
te geven. Deze waren
altijd bereid om hem te
vergezellen en te bege
leiden naar de prachtig
ste panorama's uit de
omgeving.
Eind 1940 werd
Aarnoud Damme opge-
1958. Rubberonderneming Tjipeundeuj. Djongos Sarlim, Kokki Ojok en hun zoontje Ono.
Helemaal rechts de heer Damme
Ono.
50
