Het ontstaan van de Javaanse Kalender
36
bedrijven door het muzikale
gedeelte moesten verzorgen.
Als ik me goed herinner werd
deze revue gehouden ten
bate van het TBC fonds. De
zaal was totaal uitverkocht en
velen moesten teleurgesteld
naar huis terugkeren.
V.l.n.r.: Ulenreef, A. van der
Smitte, Andutu, J. van Leiden
en de naam van de meest
rechtse gitarist is me ont
schoten. Misschien dat een
van de lezers (lezeressen) mij
kan helpen, de voorlopig
onbekende te 'ontmaskeren'.
Graag uw reacties aan:
A. van der Smitte,
Wolweversgaarde 361
2542 AP Den Haag.
Tel. 070-3671725.
Bij voorbaat mijn dank.
Bovenstaande foto werd in
1946 gemaakt door de kunst
fotograaf Draculic (Kaliasin
Soerabaja), tijdens de Marine
Revue 'De trossen los' in
Majestic Theater te Soerabaja.
Het is de muzikale groep De
Swing Piraten, die tussen de
De Javaanse Kalender staat internatio
naal bekend onder de naam Anno Java
(AJ), maar wordt ook wel Kalender
Sultan Agungan genoemd (de Kalender
van Sultan Agung). Sri Sultan Agung
An/okrokusumo was de vorst van
Mataram. Hij werd geboren in 1591
Masehi (volgens de Christelijke jaartel
ling) te Kota Gedeh en heerste van 1613
tot aan zijn sterven in 1645 over zijn rijk.
Het was een groot man die kunst en cul
tuur stimuleerde en die Java van het
Nederlandse kolonialisme wenste te
bevrijden. Zijn belangrijkste daad was
echter de uitvinding van de Javaanse
Kalender en het is dan ook geen wonder
dat hem de titel van Pahlawan Nasional
(Nationale Held) werd verleend.
Voordat de (Christelijke) Masehi-Kalen-
der op Java werd gebruikt, werd de Saka
Kalender gehanteerd. Deze is gebaseerd
op de baan van de zon (syamsiah) en
werd gebruikt in combinatie met de
plaatselijke berekening, die op de markt
dagen is gefundeerd: Legi, Pahing, Pon,
Wagé en Kliwon. Toen de Moslims naar
Indonesië kwamen, brachten zij hun
eigen kalender mee, die weer op de baan
van de maan (Komariah) gebaseerd is en
Hijrah-Kalender wordt genoemd.
Nadat de vorsten van Mataram zich tot
Sultan Agung 1591-1645
de Islam bekeerd hadden, namen zij de
Hijrah-Kalender over. Het volk en de
niet-Moslims bleven echter trouw aan de
Saka-Kalender in combinatie met de
plaatselijke berekening volgens de vijf
marktdagen.
Sultan Agung loste dit probleem op door
de Tahun Saka en de Tahun Hijrah te
combineren, waarmee de Tahun Java
ontstond. Deze is gebaseerd op het
Komariah-jaar (maanjaar), dat 354 dagen
telt. De kalender werd aan het begin van
het eerstvolgende Saka-jaar ingevoerd,
volgens deze kalender Jumat Legi I Sura
Alip 1555. De maanden gaf hij andere
namen, maar hetzelfde aantal dagen. Het
is misschien interessant te weten dat
deze datum tevens overeenkomt met 8
juli 1633 (Masehi) en dat bijvoorbeeld
zowel 17 augustus 1945 (het uitroepen
van de Republiek) en de dag waarop in
1755 begonnen werd met de bouw van
het Kraton (het paleis van de Sultan) in
Yogyakarta op een Jumat Legi vielen.
(vertaling Inge Dümpel en Sandra
Hurkmans) uit: Suara Rakyat)
