Van choke naar Tschuk
s .WOUTERS
13
Jakarta, 25 september 1993.
De Bluebird taxi brengt ons naar het
Ereveld Menteng Pulo. Om het ereveld te
bereiken moeten we eerst de islamitische
en christelijke begraafplaats passeren.
Tussen de graven wonen mensen en zijn
kraampjes gestald. Er wordt vreemd
gekeken naar de Belanda's die over het
kerkhofterrein rijden. Dan duiken plots de
toegangspoort en de kerktoren van
Ereveld Menteng Pulo op. Ik ben licht
gespannen. De taxichauffeur beloofd ons
na een uur op te halen zodat wij rustig de
tijd hebben de laatste rustplaats van opa
te bezoeken. De poort is gesloten, bezoe
kers moeten zich via het luiden van de
bel melden. De bel galmt over het terrein.
Geen reactie. Even denk ik dat we er niet
in kunnen en voor niets zijn gekomen. Ik
krijg het ineens heel warm.
Gelukkig komt na verloop van tijd een
vriendelijke wachter de poort openen. Na
de registratie lopen we direct naar het
columbarium. We hoeven niet geleid te
worden. We lijken de weg te kennen,
want we lopen recht op ons doel af, links
en rechts graven passerend.
Ik lees de naam onder de urn met de
stoffelijke resten van mijn opa. Ik ben
direct ontroerd door deze herkenning. De
galerij laat een diepe indruk achter.
Wat is het hier mooi. Een bijzondere plek
in een hectische, chaotische en vieze
stad. Jakarta werkte al gauw op onze
zenuwen, maar deze oase van rust doet
dat alles vergeten.
We plaatsen een zijden roos en een foto
van opa bij de urn en filmen en fotografe
ren zodat de familie in Nederland er ook
bij kan zijn.
Als we het ereveld verlaten wachten we
tevergeefs op onze taxichauffeur. Hij
komt niet opdagen, maar dat geeft niets,
want we hebben gezien waarvoor we zijn
gekomen.
Surabaya, 8 oktober 1993.
Mijn schoonvader heeft gevraagd of we
een foto willen maken van de mariniers-
graven op het Ereveld Kembang Kuning.
Om het ereveld te bereiken moet eerst de
christelijke begraafplaats doorkruist wor
den. We besluiten eerst de registers van
de christelijke begraafplaats te raadple
gen. Misschien is mijn overgrootmoeder
hier ook begraven. De vriendelijke mede
werkers van de begraafplaats zijn zeer
behulpzaam. Binnen een mum van tijd
vinden we de gegevens. Het graf van
mijn overgrootmoeder is gauw gevonden.
Het ziet er goed onderhouden uit, wat er
op wijst dat iemand de zorg van dit graf
op zich heeft genomen. Bij het graf wor
den we omringd door nieuwsgierige men
sen. Eén Indonesische jongen volgt ons
met belangstelling.
Als we de foto's op het Ereveld hebben
gemaakt en aanstalten maken om weg te
rijden komt hij op ons afgerend. Of we
willen wachten want er is op de begraaf
plaats een familielid dat ons wil ontmoe
ten. Mijn hart klopt in mijn keel. Welk
familielid dan? In de verte komt een
oudere vrouw aangelopen. Zij blijkt de
weduwe te zijn van een jonger broertje
van mijn oma die vandaag op de verjaar
dag van haar overleden man een bezoek
aan zijn graf heeft gebracht.
Als ik haar vertel wie ik ben omhelzen we
elkaar. Voor ons beiden is deze ontmoe
ting een lot uit de loterij.
Patrick Wouters
Vincent Mahieu
Tschuk
'Als Herr Da Cunha am nachsten Tag um
eins von der Arbeit kam und beim Haus
von Douwes die Haupstrasse verliess,
um über den schmalen Kampongweg und
die kleine Holzbrücke über den Kali
Tjipinang an der Mesigit vorbei nach
Hause zu gehen, sah er Vic, Frans und
Ventie aufdem Brückegelander sitzen.
Die drei standen auf, Frans und Ventie
lehnten sich mit verschrënkten Armen an
das schrage Gelander, Vic steilte sich
mitten auf die Brücke. Herr Da Cunha
lachte spöttisch. Er spürte wieder etwas
von der alten herausfordernden
Spannung der Hinterhalte in der Atjeher
Blang und den Tempelmauern von
Lombok'.
Herkent u deze passage Aan de namen
die er in voorkomen moet dat wel als u
het verhaal 'Areola' uit Vincent Mahieu's
bundel Tjoek heeft gelezen. Mocht u zin
hebben om alle tien verhalen in het Duits
te lezen, dan kan dat, want vorige maand
is Tjoek vertaald en heet Tschuk
(Twenne Verlag, Berlijn 1993). Fraai
gebonden (harde kaft) uitgave, heeft gun
stige kritieken gehad ook op de radio en
wordt in Duitsland aan bibliotheken aan
bevolen.
Tjalie heeft vrij veel Duits gelezen, maar
had hij ooit gedacht dat zijn boeken nog
eens in Duitsland zouden worden gele
zen Het enige dat ik hem vaak heb
horen zeggen was: 'Donnerwetter noch
mal an I', als zijn stokoude schrijfmachine
het weer eens liet afweten of als hij de
kinderen op iets stouts betrapte en ze
aan het schrikken wilde maken.
Misschien zou hij dat nu ook zeggen als
hij Tschuk in handen kreeg
Jammer dat er in deze Duitse uitgave
geen inleiding is waarin uitgelegd wordt
dat tschuk (tjoek) is afgeleid van 'choke',
en dat dat te maken heeft met een
geweerloop. Nu lijkt Tschuk op de naam
van een stad in Bosnië.
Dit voorjaar verschijnt bij Querido in de
serie 'Salamander Klassieken' een her
druk van Tjoek in een nieuwe omslag.
'Djangan takoet, ik word nog eens
beroemd na mijn dood', gniffelde Tjalie
wel eens. Beter laat dan helemaal nooit,
denk ik altijd.
(De Duitse Tschuk is niet verkrijgbaar
bij Moesson. U kunt het boek bestellen
via boekhandel Van Stockum,
Venestraat 11-13, 2511 AR Den Haag.
Tel. 070 - 365 68 08
Het boek kost ca. DM 29,00)
LD
Ls.Sld-lnP.KNIL-
*29-12-01 t22-3-««
