f
Deel 1
Vicky Kaulbach
Al sinds de dagen van de V.O.C. vestigden
zich mensen in Indië, het vruchtbare
Goudland aan de Evenaar, om er fortuin te
maken of het verscheurde Europa te ont
vluchten. Eerder dan Amerika verwierf
Indië het predikaat het 'Land van de
Rijkdom' te zijn. De faam van specerijen
en het zonnige klimaat, van vrijheid van
leven en schoonheid der natuur, verbreid
de zich. Uit onvrede over de Pruisische
overheersing van zijn land, verliet een
jonge vluchteling Polen. Met een klipper
zeilde hij om de Kaap naar de eilanden,
als juwelen uitgestrooid tussen zon en zee.
Gustav Kaulbach begon zijn leven op Java
als tabaksplanter in het Cheribonse. Daar
werd zijn zoon Ferdinand (Pap) geboren.
Ferd trouwde Mary (Moes). Zij kregen drie
dochters: Nancy, Vicky en Maya en een
zoon, Gus. Voor de Wereldoorlog II trouw
de Nancy met Jan Kuneman en woonde
op de rubberplantage Badek. Vijfenveertig
jaren né het verlaten van hun geboorteland
maakten Vicky en Maya met Paul, Maya's
man, de reis terug. Zijn wij, die daar woon
den en werkten, niet allen Ingeqwijden van
Indië, die nu nageslacht en belangstellen
den vertellen over de nooit aflatende liefde
voor Indonesië en over onze herinnerin
gen, die opdoken in elke stad, straat en de
vele huizen, die wij terugzagen? Wat
gebeurde er allemaal? Wat zagen wij
terug? U zult het lezen!
Hoeveel malen werd het plan opgevat
terug te reizen naar het land van her
komst? Naar dat land vol hartverwarmende
herinneringen, ruisende palmen, spiege
lende sawah's en bergen aan de horizon.
Het bleek onbereikbaar, niet door bamboe
gordijnen, maar door verbod van
Soekarno. Toch bleef het verlangen sudde
ren in de krochten van het onbewuste. Ja,
het werd sterker, zoals de pantoen het
zegt:
'Hati dendam bertambah dendam;
'Dendam dahoeloe beloem lagi semboeh..'
Verlangen van het hart wordt sterker en
sterker, verlangen naar vroeger is nog niet
genezen.
Wat beleefden wij gelukkige jaren voor de
oorlog. Geboren in Midden-Java, later ver
huisd naar Malang, vergleden de tienerja
ren op de HBS in het koele klimaat met de
majestueuze bergen op de achtergrond.
Na de kampjaren verdreven en neerge-
plant in het regenklimaat onder grauwe
wolken, verhoogde dit het verlangen naar
Indië. Herinneringen omvlochten doordro
men verfraaiden dit alles tot een verloren
Fritz Ferdinand Gustav Ludwig Kaulbach
paradijs.
Jaren geleden - de droom bleef. Vanuit de
verte vernamen wij sporadisch over
Indonesië, over uitzetting van Hollanders,
over staatsgreep en wisseling van presi
denten. De reis van Koningin Juliana naar
Indonesië in de zeventigerjaren bracht op
de televisie oude bekende beelden tevoor
schijn - er scheen niet veel te zijn veran
derd. Reismogelijkheden verbeterden.
In de tachtiger jaren welden de plannen
weer op. Ouder geworden, wilden wij toch
proberen nog eens te gaan. Telkens kwam
er weer wat tussen. De eersten die het
voornemen om naar Indonesië te reizen
realiseerden, waren Nancy met dochter
Gees en schoonzoon. Dat zat zo.
Schoonzoon reisde in 1984 voor zaken
naar Jakarta. Daar zou hij een fabriek
opzetten. Als jurist werd hij belast met het
afsluiten van contracten enz. In Bogor ont
moette hij de heer Blommesteyn, een
Nederlander van oorsprong maar een
Indonesiër uit voorkeur. Hij woonde al der
tig jaar in Indonesië. Bij de uitwisseling van
beleefdheden en vragen vertelde schoon
zoon, dat hij getrouwd was met Gees
Kuneman. Bij het horen van deze naam
boog Blommesteyn zich nieuwsgierig naar
hem en riep vragend uit:
'De Kuneman van Badek?'
'Jazeker', antwoorde deze wat verwonderd
over deze belangstelling, 'een dochter van
hem!'
'Nou, dat is toch ook een toevallige
omstandigheid - riep Blommesteyn. Het
verstand weet geen raad met een toeval,
dat overal heerst een slechts wacht op de
tijd die het feit rijpt. Frappant: Blommesteyn
maakte het drama mee van Jan Kuneman
en begroef hem naast Jans Vader onder
de waringin. Dit had tot gevolg, dat
schoonzoon met Blommesteyn naar Badek
reisde en daar als eerste het graf bezocht
van wijlen Jan Kuneman, vader van Gees.
Jan werd als eerste doodgeschoten door
extremisten. Een arbeidsgeschil lag eraan
ten grondslag. Blommesteyn zat er vlakbij
op een onderneming en wist er alles van.
Teruggekomen in Holland bracht schoon
zoon verslag uit. Nancy ontving een brief
van Blommesteyn met het navrante ver
haal van de aanslag op Jan en diens
begrafenis. En weer vloog de tijd weg als
vogels op een tak. Ineens werd het in 1988
vijftig jaar geleden dat Nancy trouwde met
de vader van haar kinderen. Dat gaf aan
leiding eens te bekijken of er een mogelijk
heid... Om kort te zijn: Nancy met dochter
Gees en schoonzoon vertrokken via
Singapore naar Java; zij bezochten
Blommesteyn, die voor een permit zorgde
voor Badek. Zij reisden met een bus via
Yogya naar Kediri en Badek en stonden na
éénenvijftig jaar aan het graf onder de
waringin. Gees werd in Paree geboren,
Emma Frederike Wilhelmine Julie Varra
vlakbij Badek. Nancy ontmoette de ver
pleegster, die Gees ter wereld hielp bren
gen. Zij kwamen terug met foto's en verha
len, met harten vol indrukken en ogen vol
schitterende uitzichten van de groene
24
