Gordel van Smaragd - van Nusantara -
Insulinde of wat voor namen men ook
wenst te strooien over dit boeiende rijk van
dertienduizend eilanden.
Het gevolg was tevens, dat Paul, Maja en
ik direct na deze geslaagde poging van
Nancy besloten om ook te gaan. Wij beslo
ten in 1990 te gaan, maar dat ging weer
niet door. Het verlangen steeg tot een
hoogtepunt. Nü werd besloten in 1991 echt
te vertrekken: sparen werd het devies.
Er verschenen voortekenen uit Australië
ontving ik een Pocket Guide of 'Great
Southern Skies' met opkomst, stand en
ondergang van het Zuiderkruis. Dat sym
bool van het Zuidelijk Halfrond borg ik op
bij de oude draaibare sterrenkaart van
Java, die ik tijdens de jaren van Jappen
kampen had bewaard. In Toko Moesson
winkelend en genietend van al die romans
en platenboeken van Indonesië lag daar
een uitgebreide reisatlas. Thuisgekomen
bladerde ik erin en vond al de oude namen
terug: Gondangwinangoen, Soekowidi,
Banjoewangi - poëtische klanken. Het
derde omen gaf Teleac: de cursus
'Indonesië, Taal en Cultuur' die in septem
ber 1990 startte met Bahasa, zes tapes
met gesprekken. Op televisie ontrolde zich
een land met zelfbewuste mensen, vele
scholen, universiteiten, meisjes en jongens
in uniform, kleuterklassen, padvinderij.
Hadden wij dat voor de oorlog moeten
beginnen?
Nieuwjaar 1991 bracht internationale span
ning, een crisis in het Midden- Oosten die
uitmondde in de Golfoorlog. Nadat de oor
log uitbrak, was er geen denken aan te
gaan. Gelukkig bespoedigde Stormy
Schwarzkopf het einde ervan. Begin maart
belde Maja: 'We gaan!, riep zij geestdriftig
door de telefoon. 'Paul neemt vakantie in
juli en augustus'.
De voorbereidingen voor de reis bespaar ik
jullie: injecties, pillen slikken. We kennen
het allemaal. Toch komt hier even een
aanduiding hoe Paul, Maja en ik de reis
gedacht hadden te maken. Maja bestelde
een ticket Delta- Airline Tampa- Hawaii.
Met drie dagen heen en drie terug op
Hawaii hadden wij ruimschoots tijd om de
reis te maken en wel als volgt: Hawaii -
Bali. Daar met een busje via Gilimanuk-
Ketapang oversteken naar Oost- Java en
eerste stopplaats Banjuwangi, waar zoveel
was gebeurd. Dan de Zuid- route via
Jember, Pasirian naar Malang. Vandaar
naar Surabaya. Surabaya- Yogya met
Garuda (scheelt in tijd, maar 1,5 uur vlie
gen). Dan terugvliegen Yogya- Bali en na
drie dagen Bali weer retour Hawaii.
Op Tampa Airport wachtte Maja mij op.
Stralende zonneschijn in Zephyrhills. Na
vijf dagen uitrusten om over de jetlag heen
te komen, vertrokken Paul, Maja en ik naar
Honolulu. Dat gebeurde met een overstap
in Dallas. Een grote airport vol winkels.
Deze overstap - een van de talloze die wij
nog zouden maken - duurde slechts
anderhalf uur. Daar zaten wij dan eindelijk
in het vliegtuig naar Honolulu. Maja en ik
glunderden elkaar toe. De reis van ons
Wat konden wij doen? Alleen onze droom borduren!
leven was echt begonnen.
Hawaii, een toverwoord, dat waarempel
zijn beloften gestand deed: schone, reine
straten, geen reclameborden die ontsier
den, overal bloeiende bomen: manshoge
kembodja's in roze en rood, parken vol
bloeiende flamboyants op goed onderhou
den gazons en blauw water langs wit-
schone stranden. Geen 'pollutie', wel veel
'politie', die de ongelooflijk strenge regels
van het verkeer controleerden.
Overal kerkhoge flatgebouwen en dito
hotels tegen de blauwe luchten versierd
met wuivende wolken, maar veel parken
en gazons tussen de hoge gebouwen ver
goeden veel.
De eerste herinneringsdreun ontvingen wij
in Pearl Harbour. Ja, hier was het allemaal
begonnen. Op die zondag van 7 december
1941 hagelden de bommen vernietigend
over het paradijselijke eiland en groeven
graven voor duizenden.
Wat is sneller dan de bliksem? Ineens
belandde ik weer in Soerabaja, op die
gedenkwaardige maandagochtend - ja,
maandag, want aan de overkant van de
datumgrens was het pas zondag geweest,
of liever het wés nog zondag.
Wij boekten drie dagen Bali, het ging alle
maal heel snel. Bali met altijd de Genung
Batur op de achtergrond, hoog verheven
boven zorg en nood. Wij popelden om ver
der te reizen. Wij lieten het godeneiland
achter ons en staken met de ferry bij
Gilimanuk over. Na veel gerij en stilstaan
prikte de chauffeur onze bus precies naast
een auto.
Wij klommen eruit en spoedden ons naar
dek, waar geen plaats meer onbezet bleek,
dus staande zagen wij Bali verdwijnen in
de blakende zon. Oost-Java rees op uit
zee én uit onze herinneringen. Wat zijn
herinneringen?
Zouden het stenen grafzerken worden of
rozen uit het hemelse paradijs? Dat je
nooit kan worden ontnomen.
'Kijk, kijk,' gilde Maja ineens enthousiast -
'de fabriekspijp van Sukowidi'- En deze
nieuwe herinneringsklap reeg de ketting
ineens helemaal in elkaar- Soerabaja -
Soekowidi.
BALI 18 juli 1991
Aankomst in Den Pasar. Jan Spruyt stond
aan de balie om ons te verwelkomen.
Geen van drieën waren wij ooit in Bali
geweest, zodat elke aanblik nieuw en ver
rassend uitpakte. Met de bus eerst door
een rommelig Den Pasar en dan langs
droge sawah's, waarop tani's werkten,
naar Dusun Berawa. Daar stond Hotel
Bolare Bungalows.
Links verkeer, smalle wegen.
Palmen met klappers, toko's met snoep
langs de kant, huisjes en tempels op de
hoek van de sawah's, kippen op de weg,
weer smalle galangans op de sawah's en
dan ineens muren en daarachter lag het
Hotel Bolare. Wij wonen in prachtige bun
galows met aparte gemakken, zonder
klamboe, alles prachtig versierd met goud
op rood gelakte deuren en reamen. En op
de achtergrond ruist de zee diepblauw
onder de strakke hemel.
Voor het eerst rijsttafel gegeten met nasi in
klappermelk gekookt, met kip (die Paul niet
mocht eten) en serundeng, met sambal en
saté.
De maaltijd was een welkomstfeest van
Hetty van de Kreeke voor ons. Erg attent.
Wordt vervolgd
25
