door J.A. Stolk, huisarts
PSYCHOTHERAPIE
In 'De Pinkhof, het woordenboek van de
medicijnmannen, wordt dit als volgt
omschreven: 'Dit is een geneeskundige
behandeling met behulp van suggestie,
hypnose en heropvoeding. Het is een
psychoanalyse, die uiteindelijk leidt tot
een catharsis (een wedergeboorte) van
de patiënt. Een reiniging van de psyche
van de patiënt, zo men wil. In de psycho
therapie wordt niet of nauwelijks van
medicijnen gebruik gemaakt. De Zwitser
se psychiater Carl G. Jung (1875 - 1961)
was de grondlegger van de analytische
psychologie.'
Het gaat mij veel en veel te ver om in dit
artikel het leven, het denken en het werk
van Jung te behandelen. Ik kan dat niet
en weet ook veel te weinig af van de psy
choanalyse als zodanig. Het psychoana-
lystisch denken echter kan een goede en
praktische handreiking zijn voor vele
mensen zonder dat zij daarvoor in thera
pie zijn geweest en dus een reiniging van
de ziel hebben ondergaan. U en ik en al
die mensen, uit wat wij nog altijd noemen
'ons oude Indië' hebben eigen identiteit,
eigen individuatie verstopt achter vele
fagades om niet anders te zijn dan de
anderen waar wij noodgedwongen tus
sen moeten leven en functioneren.
Vooral niet opvallen terwijl het hoe dan
ook durven opvallen zo bevrijdend kan
werken. Je wordt er alleen maar, in ziel
en karakter, sterker door.
Het verborgen 'ik' is oorzaak van veel
soesah en kepala poesing. Maatje en
Paatje hebben het zó gewild. Zij waren
de authoriteiten uit onze kinderjaren en
dit wordt door ons vertaald naar het
gezag en de autoriteit van de gezagsdra
gers, die onze bestuurders zijn. Die twee
bovenvermelde zaken kunnen letterlijk
opgevat dezelfde lijken maar emotioneel
is er een wereld van verschil en het
innerlijk conflict heeft zich dan gepresen
teerd. Er is een grote en ziekmakende
leugen in je leven gekomen. June Singer
is een Amerikaanse psychoanalytica uit
de school van Jung. De oude Jung zal
het hier niet mee eens zijn; 'schoolma-
ken' heeft hij nooit gewild. Wel een rich
ting van denken aangeven. Een ieder
kan daar eigen stuur aan geven.
In zijn laatste werk 'Antwoord aan Job'
houdt hij zich hevig bezig met het gods
beeld - niet met God dus - en met het
probleem van goed en kwaad. Over dit
boek heeft hij eens gezegd, dat het
geschreven had moeten worden door
een wetenschapper theoloog en niet door
een wetenschapper psychiater- psycho
loog. Eigen stuur dus en een ander had
hetzelfde kunnen bedenken en opschrij
ven.
Aan June Singer werd eens gevraagd
wat individuatie eigenlijk is. Het is als een
varende zeilboot op een meer, was haar
antwoord. Op die boot zeilen mensen in
de wind. De mensen zien de wind niet,
kunnen de wind niet aanraken maar toch
weten zij dat de wind er is. De wind zet
iets in beweging. Zo'n wind is er ook in
ons. Wij noemen die wind de Geest. De
Heilige Geest, die in ons beweegt.
Wij kunnen er tegen vechten, we kunnen
kapseizen of wij kunnen ons afstemmen
op die windstroom. Proberen ermee in
harmonie te komen, zodat wij leren hoe
wij moeten luisteren. Zó te luisteren om
een verbinding te brengen met die geest,
die ons beweegt en begeleidt zodat wij
weten waar onze weg ligt.
Wij kunnen leren om in te zien hoe dat
proces in beweging te zetten en wellicht
kunnen wij dat zelf doen. In vele gevallen
is daar echter hulp voor nodig. Hulp door
middel van de psychoanalyse, de psy
chotherapie.
leder van ons heeft zijn of haar eigen
individuatieproces maar deze werkt
onbewust, en het is daarom zo moeilijk
deze zelf te herkennen. Duidelijker is zij
wanneer zij het volgende verhaal vertelt.
Een op een vergelijking berustende
beeldspraak, een metafoor. Een metaf
oor in de psychoanalyse. De metafoor
van onze groep Indische mensen.
Het is een Indiase mythe, die vertelt over
een tijgerin, die op het punt staat het
leven te schenken aan een tijgerjong. De
tijgerin is hongerig maar door haar dracht
zeer bemoeilijkt in haar bewegingen en
het op jacht gaan is voor haar nauwelijks
meer mogelijk. Op een dag lag zij te rus
ten op een rots en zij zag beneden haar
een kudde grazende geiten. De tijgerin
had een vreselijke honger en zij sprong
van de rotspunt naar beneden om een
van de geiten te kunnen verslinden. In
die noodlottige sprong brak zij haar nek.
De tijgerin was dood maar het tijgertje
werd toch geboren. Na een tijd kwamen
de geiten terug en vonden het pas gebo
ren tijgerjong. Zij namen het in hun mid
den op en voedden het op als een geit.
Het tijgerjong knaagde gras en at blaad
jes en was heel gehoorzaam en mee
gaand. Op een dag ontstond er een
geweldige opschudding in de weide. Er
klonk een geweldig gebrul. Een wild
beest was uit het oerwoud gekomen. De
geiten wisten niet hoe snel zij er vandoor
moesten gaan. De kleine tijger bleef ech
ter waar hij was. Voor hem klonk er iets
bekends in dat gebrul.
Op een gegeven ogenblik stond hij oog in
oog met de grote tijger, maar hij herken
de hem niet. De kleine tijger had immers
nog nooit een tijger gezien. De grote tij
ger vroeg hem waarom hij zo volgzaam
en gehoorzaam was en waarom hij gras
en blaadjes at, zoals geiten dat deden.
Daar wist de kleine tijger niet direct een
antwoord op. De grote tijger nam toen
zijn kleine evenbeeld mee naar het water
en zei: 'Kijk naar jezelf.' De kleine tijger
keek naar de grote tijger en naar zichzelf
in het water. Hij zag zichzelf wel maar
was te angstig om dit te erkennen. De
grote tijger gaf toen een stuk bloederig
vlees van de prooi, die hij net had gevan
gen aan de kleine tijger. De kleine tijger
likte er aan en vrat er een stuk van op.
De smaak van bloed en van het rauwe
vlees maakte iets in hem wakker. Hij
keek naar de grote tijger en toen liet het
tijgerjong een geweldig gebrul horen.
Ik ben een tijger, wist hij nu. Hij had zich
zelf herkend.
Weet wie je bent zegt de psychotherapie.
Laat ik een eigen verhaal vertellen, wat
psychotherapie inhoudt en wat de bedoe
ling ervan is. In het contactblad van de
Vereniging Spierziekten Nederland
(VSN) van oktober 1993 werd geschre
ven onder het thema 'Niet zichtbare
spierziekten'.
In een aantal spierdystrofiëen, een ziekte
waarbij spiervezels en spiercellen 'zom
aar', althans op een voor ons nog onver
klaarbare wijze, verdwijnen, wordt de
ziekte zichtbaar in ad hoe situaties.
Plotseling wordt de ziekte manifest, dat
wil zeggen zichtbaar en herkenbaar.
Het zijn situaties, die de mensen in de
nabijheid van de zieke goed kennen.
Echtgenoot, kinderen en goede vrienden,
zij alleen weten hiervan en het is voor
hen een heel gewone zaak. Plotseling
optredende vermoeidheid, spierzwakte
en een zich ziek voelen, kluisteren op die
38
